Gonada
Gonada ili spolna žlijezda ili reprodukcijska žlijezda[1] je endokrina žlijezda koja proizvodi gamete (spolne ćelije) nekog organizma. Kod ženki, reprodukcijske ćelije su jajne ćelije ili jaja, a kod mužjaka to su spermatozoidi. Prema tome ženska gonada je jajnik, a muška − testis. I muške i ženske gonade imaju po jednu haploidnu hromosomsku garnituru (n).[2][3][4]
Regulacija
Gonada djeluju pod kontrolom luteinizirajućeg hormona i hormona za stimulaciju folikula, koje proizvode i luče gonadotropi u prednjem režnju hipofize.[5] Ovo lučenje je regulirano putem hormona za otpuštanje gonadotropina koji se proizvodi u hipotalamusu.[4][6]
Razvoj
Gonade započinju razvoj kao zajednički primordij (organ u najranijoj fazi razvoja), u obliku gonadnih grebenova, a tek kasnije se diferenciraju u muške ili ženske spolne organe. Prisustvo SRY gena,[7] smještenog na Y hromosomu, koji kodira sintezu testis determinirajućeg faktora, određuje mušku spolnu diferencijaciju. U odsustvu SRY gena na Y hromosomu, razvijaju se ženski spolni organi (jajnici, umjesto testisa).[8]
Razvoj gonada je dio razvoja urinarnih i reprodukcijskih organa (urogenitalnog sistema organa).