Το Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι (ρωσ. Александровск-Сахалинский) είναι μικρή πόλη και λιμάνι της Ασιατικής Ρωσίας, στη δυτική ακτή της μεγάλης νήσου Σαχαλίνης, στον Ειρηνικό Ωκεανό. Στην ιαπωνική γλώσσα ονομάζεται Οτσίσι (落石 = Otchishi). Ο πληθυσμός της στην απογραφή του 2010 ήταν 10.613 κάτοικοι, ενώ το 2018 εκτιμάται ότι είχε πέσει κάτω από τις 10.000.
Το 1862 καταγράφεται για πρώτη φορά ένας οικισμός με την ονομασία Αλεξαντρόφσκαγια στη θέση της σημερινής πόλεως.[3] Το 1869 ιδρύθηκε ένα αγρόκτημα, που αργότερα αναπτύχθηκε στο χωριό Αλεξάντροφσκα.
Το 1881 ιδρύθηκε ένα στρατιωτικό οχυρό, το Αλεξαντρόφσκι. Η στρατιωτική εγκατάσταση χρησίμευσε και ως το διοικητικό κέντρο των φυλακών, οικισμών καταδίκων και ολόκληρης της νήσου μέχρι την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ο Αντόν Τσέχωφ έζησε στο Αλεξαντρόφσκι 1890, συλλέγοντας υλικό για το βιβλίο του Η Νήσος Σαχαλίνη.
Κατά τον Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο, η πόλη τελούσε υπό τον έλεγχο του ναυάρχου Αλεξάντρ Κολτσάκ από το 1918 μέχρι το 1920, προτού καταληφθεί από τους Ιάπωνες μέχρι το 1925. Εκείνη την περίοδο οι Ιάπωνες την αποκαλούσαν 亜港町 (= Akō-chō), δηλαδή «οδό προς το Πορτ Αλεξάντερ».
Το 1926 η πόλη έλαβε τη σημερινή της ονομασία, Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι, προκειμένου να ξεχωρίζει από άλλα ομώνυμα τοπωνύμια.
Από το 1932 έως το 1947 το Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι ήταν πρωτεύουσα του Όμπλαστ της Σαχαλίνης. Κατά τη σοβιετική εποχή ήταν επίσης γνωστή ως το κέντρο εξορύξεως γαιάνθρακα της νήσου.
Εντός του πλαισίου των διοικητικών υποδιαιρέσεων της Ρωσίας η πόλη είναι σήμερα το διοικητικό κέντρο του ομώνυμου Διαμερίσματος Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι.[4] Ως δημοτική διαίρεση, το Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι και 13 αγροτικές θέσεις του διαμερίσματος αυτού είναι ενσωματωμένα στο «Αστικό όκρουγκ Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι».[5]
Η πόλη βρίσκεται σε γεωγραφικές συντεταγμένες 50°54΄ Βόρειο πλάτος και 142°09΄ Ανατολικό μήκος και είναι κτισμένη σε μεσοσταθμικό υψόμετρο 10 μέτρα πάνω από τη μέση επιφάνεια της θάλασσας. Το λιμάνι απέχει 82 ναυτικά μίλια (152 χιλιόμετρα) νοτίως του στενότερου σημείου του Πορθμού των Τατάρων (αλλιώς Στενό Σαχαλίνης), που χωρίζει τη νήσο Σαχαλίνη από την ηπειρωτική Ασία. Αμέσως μετά την ακτή και την πόλη υψώνονται οι πρόποδες της Δυτικής Οροσειράς της Σαχαλίνης.
Το Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι έχει υγρό ηπειρωτικό κλίμα (Dfb στην κλιματική ταξινόμηση Κέππεν)[6], με σύντομα και ήπια καλοκαίρια και μακρούς και ψυχρούς χειμώνες. Οι ημέρες χιονοπτώσεως είναι 153 κάθε έτος κατά μέσο όρο, περισσότερες από όσες οι ημέρες με βροχή, που είναι 120 ανά έτος. Συνολικώς τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα (βροχή, χιόνι, χιονόνερο, χαλάζι) είναι 706 χιλιοστόμετρα ανά έτος. Η μικρότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί από το 1881 μέχρι σήμερα (2020) είναι −41 °C (σημειώθηκε μήνα Ιανουάριο), ενώ η μέγιστη στο ίδιο διάστημα είναι 32 °C (σημειώθηκε μήνα Ιούλιο).
Η οικονομία του Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι βασίζεται κυρίως στο λιμάνι του, το παλαιότερο και έως πρότινος το σημαντικότερο σε όλη τη Σαχαλίνη. Η βασική οικονομική δραστηριότητα για την πόλη είναι η εξόρυξη λιθάνθρακα στην περιοχή.
Το «Μουσείο Τσέχωφ και Σαχαλίνη» στην πόλη. Είναι το σπίτι που έμεινε ο συγγραφέας το 1890.
Ανδριάντας του Τσέχωφ στο Αλεξάντροφσκ-Σαχαλίνσκι
Οι βράχοι «Τρεις Αδελφοί» στην ακτή λίγο έξω από την πόλη
Ρώσοι οικιστές κοντά σε εκκλησιά σε μια γιορτή το 1903
Η Φυλακή Αλεξαντρόφσκαγια στην πόλη το 1903
- Το ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 4, σελ. 99