Δυαλισμός

Δυαλισμός^[1] ή Δυϊσμός ^[2] ή και Διαρχία^[3] είναι η φιλοσοφική θεωρία η οποία δέχεται ότι ο κόσμος ή η πραγματικότητα βασίζεται στην ύπαρξη δύο αρχών με ριζική διάκριση και ανομοιότητα (π.χ. αισθητό-νοητό ή πνευματικό-υλικό). Πρόκειται γενικά για κάθε θεωρία που χωρίζει τον κόσμο σε δύο σφαίρες και αρνείται την ενότητά του. Οι σφαίρες στις οποίες χωρίζεται η πραγματικότητα είναι ουσιαστικά διαφορετικές ή αντίθετες μεταξύ τους και δεν υπάρχει κανένα συνδετικό σημείο που να τις ενώνει και να διευκολύνει τη μετάβαση από τη μια στην άλλη.

Έτσι, η ανθρωπολογική διαρχία διχάζει τον άνθρωπο σε δύο στοιχεία, σε σώμα και σε ψυχή. Οι Ορφικοί, οι πυθαγόρειοι, ο Πλάτωνας^[4] και ο Πλωτίνος^[5] ήταν οπαδοί μιας τέτοιας θεωρίας. Η ηθική διαρχία κινείται στην αντίθεση του αγαθού και του κακού. Η αισθητική διαρχία ανάμεσα στην αντίθεση ωραίου και άσχημου και η λογική διαρχία στις αντίθετες έννοιες, χωρίς να αναγνωρίζει ενδιάμεσες καταστάσεις^[6].Στον θρησκευτικό τομέα, η θεωρία αυτή χαρακτηρίζει διδασκαλίες που ερμηνεύουν τον κόσμο με βάση δύο ανταγωνιστικές αρχές ή δυνάμεις, από τις οποίες η μία είναι αγαθή και η άλλη κακή.

Ως θεωρία, συγγενεύει με τον πλουραλισμό, ενώ αντιτίθεται στο μονισμό.