Ειρήνη (μυθολογία)

Οι Αρχαίοι Έλληνες πολύ συχνά ίδρυαν βωμούς προς αυτήν μετά το πέρας των εχθροπραξιών. Γνωστά της επίθετα ήταν τα: «Γλυκεία», «Βαθύπλουτος», «Πλουτοδότειρα» κ.ά. Ο Ευριπίδης και ο Αριστοφάνης παρουσιάζουν την Ειρήνη στα έργα τους ως φορέα της ευφορίας και του πλούτου. Η αντίστοιχη θεά για τους Ρωμαίους ήταν η Παξ (Pax), η λατινική εκδοχή της. Ένα πολύ γνωστό γλυπτό είναι το σύμπλεγμα του Κηφισόδοτου, πατέρα του Πραξιτέλη των αρχών του 4ου αιώνα π.Χ. που αναπαριστά την Ειρήνη να κρατά στην αγκαλιά της τον Πλούτο. Το γλυπτό ήταν στημένο στην Αγορά της Αθήνας^[1], ενώ ρωμαϊκό αντίγραφό του υπάρχει στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου.

Σύμφωνα με τον Ησίοδο

[Θεογονία ] δεύτερον ἠγάγετο λιπαρὴν Θέμιν, ἣ τέκεν Ὥρας,

Εὐνομίην τε Δίκην τε καὶ Εἰρήνην τεθαλυῖαν,αἵ τ᾽ ἔργ᾽ ὠρεύουσι καταθνητοῖσι βροτοῖσι,Μοίρας θ᾽, ᾗς πλείστην τιμὴν πόρε μητίετα Ζεύς,905 Κλωθώ τε Λάχεσίν τε καὶ Ἄτροπον, αἵ τε διδοῦσιθνητοῖς ἀνθρώποισιν ἔχειν ἀγαθόν τε κακόν τε.τρεῖς δέ οἱ Εὐρυνόμη Χάριτας τέκε καλλιπαρήους,

Ὠκεανοῦ κούρη πολυήρατον εἶδος ἔχουσα...- Από Βικιθήκη - Ησίοδος, Θεογονία '^[2]

[Θεογονία] Δεύτερη πήρε σύζυγο τη λαμπερή τη Θέμιδα που γέννησε τις Ώρες,

την Ευνομία, τη Δίκη και τη θαλερή Ειρήνηπου των ανθρώπων των θνητών φροντίζουνε τα έργα,γέννησε και τις Μοίρες που ο συνετός ο Δίας τούς έδωσε τη μέγιστη τιμή,τη Λάχεση, την Άτροπο και την Κλωθώ που στους ανθρώπουςδίνουν τους θνητούς και το καλό και το κακό να έχουν.Τρεις Χάριτες μ᾽ ωραία μάγουλα του γέννησε η Ευρυνόμη,η κόρη του Ωκεανού που ᾽χει όψη πολυέραστη,

Σύμφωνα με τον Παυσανία

[1. 8.2] μετὰ δὲ τὰς εἰκόνας τῶν ἐπωνύμων ἐστὶν ἀγάλματα θεῶν,

Ἀμφιάραος καὶ Εἰρήνη φέρουσα Πλοῦτον παῖδα. ἐνταῦθα Λυκοῦργός τε κεῖται χαλκοῦς ὁ
Λυκόφρονος καὶ Καλλίας, ὃς πρὸς Ἀρταξέρξην τὸν Ξέρξου τοῖς Ἕλλησιν,
ὡς Ἀθηναίων οἱ πολλοὶ λέγουσιν, ......

Από Βικιθήκη - Ἑλλάδος περιήγησις Παυσανίας , Ἀττικά -'^[3]

[1. 8.2] Ύστερα από τους ανδριάντες των επωνύμων, υπάρχουν

αγάλματα θεών, του Αμφιάραου και της Ειρήνης, που
κρατά τον Πλούτο βρέφος. Εκεί υπάρχει επίσης χάλκινος
ανδριάντας του Λυκούργου, γιου του Λυκόφρονα, και του
Καλλία, που, όπως λένε πολλοί Αθηναίοι, .......

Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη

[Εἰρήνη] λαβὲ τὴν μάχαιραν· εἶθ᾽ ὅπως μαγειρικῶς

σφάξεις τὸν οἶν. ΟΙ. ἀλλ᾽ οὐ θέμις. ΤΡ. τιὴ τί δή;
ΟΙ. οὐχ ἥδεται δήπουθεν Εἰρήνη σφαγαῖς,
1020οὐδ᾽ αἱματοῦται βωμός.

Από Βικιθήκη - Αριστοφάνης - Εἰρήνη^[4]

[Εἰρήνη] Πιάσ᾽ το μαχαίρι εσύ και σα χασάπης

σφάξε τ᾽ αρνί. ΥΠΗ. Δεν κάνει να το σφάξω.
ΤΡΥ. Γιατί; ΥΠΗ. Δεν αγαπά σφαγές η Ειρήνη

κι ούτε να χύνεται αίμα στο βωμό της.

Για το πότε οι αρχαίοι Έλληνες άρχισαν να λατρεύουν την Ειρήνη ως θεά, υπάρχουν δύο γνώμες: Ο Πλούταρχος αναφέρει στον «Βίο του Κίμωνος» ότι οι Αθηναίοι έστησαν για πρώτη φορά βωμό της θεάς, έπειτα από τη νίκη τους στον Ευρυμέδοντα ποταμό^[5]. Οι Ισοκράτης και Κορνήλιος Νέπως γράφουν ότι ο βωμός της Ειρήνης στήθηκε για πρώτη φορά, ύστερα από τη νίκη του Τιμοθέου κατά των Λακεδαιμονίων κοντά στη Λευκάδα.

• 
  Άρµα της θεάς Ειρήνης στο ανάγλυφο από ψαµµίτη στο στηθαίο. της Πύλης του Βραδεµβούργου, που σχεδιάστηκε από τον Bernhard Rode.

• Ο μεγάλος αστεροειδής 14 Ειρήνη (14 Irene), που ανακαλύφθηκε το 1851, πήρε το όνομά του από τη μυθική αυτή θεότητα.