Κουτί της Πανδώρας
Το κουτί της Πανδώρας είναι τεχνούργημα στην ελληνική μυθολογία που συνδέεται με τον μύθο της Πανδώρας στα Έργα και Ημέραι του Ησιόδου.[1] Ανέφερε ότι η περιέργεια την οδήγησε να ανοίξει ένα δοχείο που αφέθηκε στη φροντίδα του συζύγου της, απελευθερώνοντας έτσι σωματικές και συναισθηματικές κατάρες στην ανθρωπότητα. Οι μεταγενέστερες απεικονίσεις της ιστορίας ήταν ποικίλες, ενώ ορισμένες λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές επεξεργασίες επικεντρώθηκαν περισσότερο στο περιεχόμενο παρά στην ίδια την Πανδώρα.
Το δοχείο που αναφέρεται στην αρχική αναφορά ήταν στην πραγματικότητα ένα μεγάλο δοχείο αποθήκευσης, αλλά αργότερα η λέξη μεταφράστηκε λάθος. Στη σύγχρονη εποχή έχει αναπτυχθεί ένα ιδίωμα από την ιστορία που σημαίνει «Οποιαδήποτε πηγή μεγάλων και απροσδόκητων προβλημάτων»,[2] ή εναλλακτικά «Ένα δώρο που φαίνεται πολύτιμο αλλά στην πραγματικότητα είναι κατάρα».[3]
Στη μυθολογία
Σύμφωνα με τον Ησίοδο, όταν ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τον ουρανό, ο Δίας, ο βασιλιάς των θεών, πήρε εκδίκηση παρουσιάζοντας την Πανδώρα στον αδερφό του Προμηθέα, Επιμηθέα. Η Πανδώρα άνοιξε ένα βάζο που άφησε στη φροντίδα της που περιείχε αρρώστια, θάνατο και πολλά άλλα απροσδιόριστα κακά, τα οποία στη συνέχεια απελευθερώθηκαν στον κόσμο.[4] Παρόλο που έσπευσε να κλείσει το δοχείο, μόνο ένα πράγμα έμεινε πίσω - συνήθως μεταφράζεται ως Ελπίδα, αν και θα μπορούσε επίσης να έχει την απαισιόδοξη έννοια της «παραπλανητικής προσδοκίας».[5]
Από αυτή την ιστορία έχει αναπτυχθεί το ιδίωμα «να ανοίξεις το κουτί της Πανδώρας», που σημαίνει να κάνεις ή να ξεκινήσεις κάτι που θα προκαλέσει πολλά απρόβλεπτα προβλήματα.[6]
Ετυμολογία του «κουτιού»
Η λέξη που μεταφράστηκε ως «κουτί» ήταν στην πραγματικότητα ένα μεγάλο βάζο (πίθος).[7][8] Οι πίθοι χρησιμοποιούνταν για αποθήκευση κρασιού, λαδιού, σιτηρών ή άλλων προμηθειών ή, τελετουργικά, ως δοχείο για το ανθρώπινο σώμα για την ταφή, από το οποίο πίστευαν ότι οι ψυχές διέφευγαν και αναγκαστικά επέστρεφαν.[9] Πολλοί μελετητές βλέπουν μια στενή αναλογία μεταξύ της ίδιας της Πανδώρας, η οποία ήταν φτιαγμένη από πηλό, και του πήλινου βάζου που διανέμει τα κακά.[10]
Η λανθασμένη μετάφραση των πίθων συνήθως αποδίδεται στον ανθρωπιστή του 16ου αιώνα Έρασμο, ο οποίος, στη λατινική αφήγηση της ιστορίας της Πανδώρας, άλλαξε τον ελληνικό πίθο σε pyxis, που σημαίνει «κουτί».[11] Το πλαίσιο στο οποίο εμφανίστηκε η ιστορία ήταν η συλλογή παροιμιών του Έρασμου, Adagia (1508), σε απεικόνιση του λατινικού ρητού Malo accepto stultus sapit (από το να αντιμετωπίζει προβλήματα ο ανόητος γίνεται σοφός). Στην έκδοσή του το κουτί ανοίγει ο Επιμηθέας, του οποίου το όνομα σημαίνει «Μετά από σκέψη» – ή όπως σχολιάζει ο Ησίοδος, «αυτός που τα λάθη των έκαναν σοφό».[12]
Παραπομπές
Βιβλιογραφία
- Απόστολος Αθανασάκης, Ησίοδος: Θεογονία, Έργα και ημέρες και Η ασπίδα του Ηρακλή . Μετάφραση, εισαγωγή και σχολιασμός, Johns Hopkins University Press, Βαλτιμόρη και Λονδίνο, 1983. Πρβλ. σελ. 90
- Beall, E. "The Contents of Hesiod's Pandora Jar: Erga 94–98," Hermes 117 (1989) 227–30.
- Gantz, Timothy, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press, 1996, Δύο τόμοι:(ISBN 978-0-8018-5360-9) (Τόμος 1),(ISBN 978-0-8018-5362-3) (Τόμος 2).
- Γκρίφιθ, Μαρκ. Aeschylus Prometheus Bound Text and Commentary (Cambridge 1983).
- Ησίοδος; Έργα και Ημέραι, στο The Homeric Hymns and Homerica with an English Translation by Hugh G. Evelyn-White, Cambridge, MA., Harvard University Press; Λονδίνο, William Heinemann Ltd. 1914. Ηλεκτρονική έκδοση στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Περσέα.
- Lamberton, Robert, Hesiod, New Haven: Yale University Press, 1988.(ISBN 0-300-04068-7)ISBN 0-300-04068-7 . Πρβλ. Κεφάλαιο ΙΙ, «Η Θεογονία», και Κεφάλαιο ΙΙΙ, «Τα Έργα και Ημέρες», ιδιαίτερα σελ. 96–103 για μια παράπλευρη σύγκριση και ανάλυση της ιστορίας της Πανδώρας.
- Leinieks, V. " Elpis in Hesiod, Works and Days 96," Philologus 128 (1984) 1–8.
- Meagher, Robert E.; The Meaning of Helen: in Search of an Ancient Icon, Bolchazy-Carducci Publishers, 1995.(ISBN 978-0-86516-510-6)ISBN 978-0-86516-510-6 .
- Neils, Jenifer, «The Girl in the Pithos: Hesiod's Elpis», στο Periklean Athens and its Legacy. Προβλήματα και προοπτική, επιμ. JM Barringer και JM Hurwit (Austin: University of Texas Press), 2005, σελ. 37–45.
- Ο Πανόφσκι, η Ντόρα και ο Έρβιν. Το κουτί της Πανδώρας. Οι μεταβαλλόμενες όψεις ενός μυθικού συμβόλου (Νέα Υόρκη: Pantheon, σειρά Bollingen) 1956.
- Revard, Stella P., "Milton and Myth" in Reassembling Truth: Twenty-first-century Milton, επιμέλεια Charles W. Durham, Kristin A. Pruitt, Susquehanna University Press, 2003.(ISBN 9781575910628) ISBN 9781575910628 .
- Rose, Herbert Jennings, A Handbook of Greek Literature; From Homer to the Age of Lucian, Λονδίνο, Methuen & Co., Ltd., 1934. Πρβλ. ιδίως Κεφάλαιο III, Ο Ησίοδος και οι Ησιόδειες Σχολές, σελ. 61
- Schlegel, Catherine και Henry Weinfield, «Εισαγωγή στον Ησίοδο» στο Ησίοδος / Θεογονία και Έργα και Ημέρες, Εκδόσεις Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, 2006.(ISBN 978-0-472-06932-3) ISBN 978-0-472-06932-3 .
- Verdenius, Willem Jacob, A Commentary on Hesiod Works and Days vv 1-382 (Leiden: EJ Brill, 1985).(ISBN 90-04-07465-1) ISBN 90-04-07465-1. Αυτό το έργο έχει μια πολύ σε βάθος συζήτηση και σύνθεση των διαφόρων θεωριών και εικασιών σχετικά με την ιστορία της Πανδώρας και το βάζο. Πρβλ. σελ. 62 & 63 και μετά.
- West, ML Ησίοδος, Έργα και Ημέραι, εκδ. με προλεγόμενα και σχόλια (Οξφόρδη 1978)