Μάτι του Ώρου

Το Μάτι του Ώρου ή και ουτζάτ είναι ένα αρχαίο Αιγυπτιακό σύμβολο προστασίας, βασιλικής εξουσίας και καλής υγείας. Το μάτι προσωποποιείται στη θεά Ουατζέτ (ή και Ουατζάτ^[1]^[2]^[3] ή Ουτζάτ^[4] ή Βουτώ ή Ουτώ – και στα αγγλικά επίσης Uadjet, Wedjoyet, και Edjo^[5]). Το Μάτι του Ώρου είναι παρόμοιο με το Μάτι του Ρα, που ανήκει σε διαφορετικό θεό, τον Ρα, αλλά αντιπροσωπεύει πολλές από τις ίδιες έννοιες.

Το όνομα Ουατζέτ προέρχεται από το "wadj" (ουάτζ) που σημαίνει "πράσινο", εξ’ ού και "η πράσινη", γνωστό στους Έλληνες και τους Ρωμαίους ως "ουραίος" από το αιγυπτιακό "iaret" που σημαίνει "αυτός που έχει σηκωθεί", από την εικόνα της κόμπρας που σηκώνεται για να προστατευτεί^[6]. Η Ουατζέτ ήταν μία από τις πιο παλιές αιγυπτιακές θεότητες που αργότερα συνδέθηκε με άλλες θεότητες, όπως η Μπαστέτ, η Σεκχμέτ, η Μουτ, και η Αθώρ. Ήταν η προστάτιδα θεά της Κάτω Αιγύπτου και το μεγάλο ιερό στο Δέλτα "per-nu" ήταν υπό την προστασία της.^[6]^[7]

Τα ταφικά φυλακτά συχνά είχαν το σχήμα του Ματιού του Ώρου. Το Ουτζάτ ή Μάτι του Ώρου ήταν το "κεντρικό σημείο" επτά βραχιολιών από χρυσό, φαγεντιανή, καρνελίτη, και λάπις λάζουλι που βρέθηκαν στη μούμια του Σοσένκ Β΄^[3]. Το Μάτι του Ώρου είχε σκοπό να προστατέψει τον Φαραώ στη μετά θάνατον ζωή^[3] και να απομακρύνει το κακό. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ναυτικοί και οι ναυτικοί της Μέσης Ανατολής συχνά ζωγράφιζαν το σύμβολο αυτό στην πλώρη του καραβιού τους για να εξασφαλίσουν ασφαλές ταξίδι στη θάλασσα^[8].

Ώρος

Ο Ώρος ήταν ο αρχαίος Αιγύπτιος θεός του ουρανού που συχνά αναπαριστάνονταν ως γεράκι, πολύ πιθανόν χρυσογέρακο ή ίσως πετρίτης^[9] Το δεξί του μάτι σχετιζόταν με τον θεό του ήλιου Ρα. Το σύμβολο του ματιού αντιπροσωπεύει το σημάδι γύρω από το μάτι του γερακιού, μαζί με το "δάκρυ" που κάποιες φορές βρίσκεται κάτω από το μάτι. Το αριστερό μάτι κάποιες φορές αντιπροσωπεύει το φεγγάρι και τον θεό Ντζεχουτί (Θωθ)^[10].

ουτζάτ – Μάτι του Ώρου σε ιερογλυφικά

Σε ένα μύθο, όταν ο Σεθ και ο Ώρος μάχονταν για τον θρόνο μετά τον θάνατο του Όσιρι, ο Σεθ έβγαλε το αριστερό μάτι του Ώρου. Το μεγαλύτερο μέρος του ματιού αποκαταστάθηκε είτε από την Αθώρ ή τον Θωθ (με το τελευταίο ίσως να κατέστη δυνατό με μαγικό τρόπο). Όταν το μάτι του Ώρου έγινε καλά, το πρόσφερε στον πατέρα του, Όσιρι, με την ελπίδα να του αποκαταστήσει τη ζωή. Έτσι, το Μάτι του Ώρου συχνά χρησιμοποιούνταν για να συμβολίσει τη θυσία, τη θεραπεία, την αποκατάσταση και την προστασία^[11].

Ως ιερογλυφικό και σύμβολο

Υπάρχουν επτά διαφορετικά ιερογλυφικά που αναπαριστούν το μάτι, συνήθως στα Αιγυπτιακά "ir.t", το οποίο επίσης έχει τη σημασία "να φτιάξει (κανείς) ή να κάνει" ή "αυτός που κάνει (κάτι)"^[5]. Στον Αιγυπτιακό μύθο το μάτι δεν είναι ένα παθητικό όργανο της όρασης, αλλά πιο πολύ παράγοντας δράσης, προστασίας ή οργής.

Το Μάτι του Ώρου αναπαριστάται ως ιερογλυφικό με το D10 στη λίστα του Γκάρντινερ.^[12] Στο σύστημα χαρακτήρων Unicode για τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά έχει το U+13080 (𓂀).^[13].

Μαθηματικά

Στα αρχαία Αιγυπτιακά μαθηματικά, τα περισσότερα κλάσματα γράφονταν ως το σύνολο δύο ή περισσοτέρων κλασματικών μονάδων (κλάσμα με αριθμητή το 1), με τους γραφείς να κατέχουν πίνακες με έτοιμες απαντήσεις^[14]. Έτσι, αντί για ³⁄₄, θα έγραφαν one ¹⁄₂ + ¹⁄₄.

Τα διαφορετικά μέρη του Ματιού του Ώρου πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Αιγυπτίους για αναπαραστήσουν τη μονάδα διαιρεμένη με τις πρώτες έξι δυνάμεις του δύο^[15]:

Το δεξί μέρος του ματιού = ¹⁄₂

Η κόρη = ¹⁄₄

Το φρύδι = ¹⁄₈

Το αριστερό μέρος του ματιού = ¹⁄₁₆

Η καμπύλη = ¹⁄₃₂

Το δάκρυ = ¹⁄₆₄

Ο Μαθηματικός πάπυρος του Ριντ περιέχει πίνακες με "Κλάσματα Ματιού του Ώρου"^[16].

Μελέτες των αιγυπτιακών μαθηματικών από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα έχουν δείξει καθαρά ότι η παραπάνω θεωρία ήταν λανθασμένη και ο Τζιμ Ρίτερ κατέδειξε με βεβαιότητα ότι είναι λανθασμένη το 2003^[17]. Η εξέλιξη των συμβόλων που χρησιμοποιούνταν στα αρχαία αιγυπτιακά μαθηματικά, αν και παρόμοια με τα διάφορα μέρη του Ματιού του Ώρου, είναι γνωστό σήμερα ότι είναι διαφορετικά.