Η Νισάμπα (στα Σουμεριακά: 𒀭𒉀 DNAGA, αργότερα: 𒀭𒊺𒉀 DŠE.NAGA[1]) ήταν κόρη του Άνου και της Ουράς (αναφέρεται και ως Νιντάμπα).[2]
Ήταν μία θεότητα των Σουμερίων που προστάτευε την γραφή και την μάθηση. Ήταν και η προστάτιδα θεά της ευφορίας της γης για την καλλιέργεια των σιτηρών. Είχε υπό την προστασία της την Μεσοποταμιακή πόλη Eρές. Σύζυγός της ήταν ο θεός Χάγια.[3] Η Νισάμπα προστάτευε επίσης την λογιστική και τα μαθηματικά.[2] Σύμβολα της Νισάμπα, τα οποία βλέπουμε συνήθως να κρατά, είναι, εκτός από το στάχυ σιταριού, η ράβδος μέτρησης και η πήλινη πινακίδα της σοφίας επάνω στην οποία έγραφαν, τα απαραίτητα δηλαδή όργανα των γραφέων για να μετρούν τις εκτάσεις γης και να κάνουν διάφορους υπολογισμούς και καταγραφές προϊόντων.[4]
Στην σφηνοειδή γραφή των Σουμερίων το σύμβολο που χρησιμοποιούσαν για να αποδώσουν το όνομά της ήταν ένα στάχυ σιταριού από όπου φαίνεται πως η πρωταρχική ιδιότητά της ήταν να προστατεύει τις καλλιέργειες του σιταριού. Η λατρεία της Νισάμπα, όπως μαρτυρείται στις σουμεριακές γραπτές πηγές και την σουμεριακή τέχνη, χρονολογείται ήδη από τους πρώιμους δυναστικούς χρόνους (3η χιλιετία π.Χ.). Στην πόλη Λαγκάς συγκαταλέγοταν στο τοπικό πάνθεον της περιοχής και για αυτό την θεωρούσαν ως κόρη του Ενλίλ και μία από τις αδελφές του Νιγκίρσου. Ο θεός Χάγια ήταν ο σύζυγός της.[2] Ο Χάγια προστάτευε τις καλλιέργειες των δημητριακών και τους γραφείς.[5] Στη διάρκεια της 2ης χιλιετίας π.Χ., στον ρόλο της ως προστάτιδα των γραφέων η Νισάμπα αντικαταστάθηκε σταδιακά από τον Ναμπού.[6]
Oracc: The Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses.