Σπήλαια Ατζάντα

Τα Σπήλαια Ατζάντα ή Αγιάντα^[3] (αγγλ. Ajanta Caves) είναι περίπου 30 τεχνητά σπήλαια στην Ινδία. Ακριβέστερα πρόκειται για κομμένα στον βράχο βουδιστικά μνημεία, που χρονολογούνται από τον 2ο αιώνα π.Χ. μέχρι περίπου το έτος 480 μ.Χ., στο ομοσπονδιακό κρατίδιο Μαχαράστρα.^[4] Αυτές οι τεχνητές κοιλότητες στον βράχο περιέχουν ζωγραφικά έργα και γλυπτά επίσης κομμένα στον βράχο, τα οποία χαρακτηρίζονται ως τα καλύτερα ίσως σωζόμενα δείγματα αρχαίας ινδικής τέχνης, ιδίως οι εκφραστικές ζωγραφιές που αναπαριστούν συναισθήματα μέσω χειρονομιών, στάσεων του σώματος και μορφής.^[5][6][7] Θεωρούνται επίσης αριστουργήματα της βουδιστικής θρησκευτικής τέχνης.

Σπήλαια Ατζάντα
अजिंठा लेणी/गुहा
Είδος	grotto, artificial cave και ναός
Γεωγραφικές συντεταγμένες	20°33′12″N 75°42′2″E
Διοικητική υπαγωγή	Aurangabad district[1]
Χώρα	Ινδία[2]
Έναρξη κατασκευής	2ος αιώνας π.Χ.
Προστασία	Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (από 1983) και Μνημείο Εθνικής Σημασίας της Ινδίας[2]
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Τα σπήλαια δημιουργήθηκαν σε δύο φάσεις: Η πρώτη άρχισε τον 2ο αιώνα π.Χ. και η δεύτερη διάρκεσε από το 400 έως το 650 μ.Χ. σύμφωνα με παλαιότερες πηγές, ή μόλις 20 χρόνια, από το 460 έως το 480 μ.Χ. κατά μεταγενέστερους ειδικούς.^[8] Η τοποθεσία των σπηλαίων αποτελεί προστατευόμενο μνημείο υπό την ευθύνη και φροντίδα της Αρχαιολογικής Υπηρείας της Ινδίας.^[9] Από το 1983 τα Σπήλαια Ατζάντα έχουν ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Τα Σπήλαια αποτελούν ταυτοχρόνως αρχαία μοναστήρια και αίθουσες λατρείας διαφορετικών βουδιστικών παραδόσεων. Είναι σκαλισμένα σε ένα βραχώδες τοίχωμα φαραγγιού ύψους 75 μέτρων.^[10][11] Υπάρχουν σε αυτά ζωγραφικά έργα που αναπαριστούν τις προηγούμενες ζωές^[12] και τις μετεμψυχώσεις του Βούδα, ιστορήσεις από το έπος Jatakamala και γλυπτά βουδιστικών θεοτήτων.^[10][13][14] Ιστορικές καταγραφές υποδεκνύουν ότι τα σπήλαια αυτά χρησίμευαν και ως καταφύγιο των μοναχών την εποχή των μουσώνων, αλλά και ως τόπος αναπαύσεως για διερχόμενους εμπόρους και προσκυνητές στην αρχαία Ινδία.^[10] Αν και τα έντονα χρώματα και οι τοιχογραφίες αφθονούσαν στην ιστορία της ινδικής τέχνης, όπως φανερώνουν τα αρχαία κείμενα, ωστόσο τα Σπήλαια Ατζάντα που φέρουν τους αριθμούς 16, 17, 1 και 2 αποτελούν το μεγαλύτερο σωζόμενο σύνολο αρχαίων ινδικών τοιχογραφιών.^[15]

Τα Σπήλαια αναφέρονται στα κείμενα αρκετών μεταγενέστερων Κινέζων Βουδιστών ταξιδιωτών στην Ινδία, καθώς και ενός αξιωματούχου της εποχής του Ακμπάρ (αρχές του 17ου αιώνα).^[16] Παρέμεναν μισοκρυμμένα μέσα στη βλάστηση της ζούγκλας, μέχρι που «ανακαλύφθηκαν» από τους Βρετανούς αποικιοκράτες τυχαία: το 1819 κάποιος αξιωματικός τους, ο λοχαγός Τζων Σμιθ, τα είδε ενώ κυνηγούσε τίγρεις με μια κυνηγετική ομάδα.^[17] Βρίσκονται στο βόρειο βραχώδες τοίχωμα ενός φαραγγιού σε σχήμα U, που δημιούργησε ο ποταμός Ουαγκούρ ή Ουαγκόρα στο Οροπέδιο Ντέκκαν.^[18][19] Μέσα στο φαράγγι υπάρχουν μερικοί καταρράκτες, που αντηχούν στην είσοδο των σπηλαίων όταν τα νερά είναι πολλά.^[20]

Μαζί με τα Σπήλαια Ελόρα, τα Αγιάντα είναι κορυφαίοι τουριστικοί προορισμοί της Μαχαράστρα. Απέχουν περί τα 6 χιλιόμετρα από το χωριό Φαρνταπούρ, 59 από την πόλη Τζαλγκαόν της Μαχαράστρα και 350 ανατολικά-βορειοανατολικά από το Μουμπάι (πρώην Βομβάη).^[10][21]