Ψηφιακά δικαιώματα
Με τον όρο ψηφιακά δικαιώματα περιγράφονται τα ανθρώπινα δικαιώματα που επιτρέπουν στα άτομα να έχουν πρόσβαση, να χρησιμοποιούν, να δημιουργούν και να δημοσιεύουν ψηφιακά μέσα, ή να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν υπολογιστές, άλλες ηλεκτρονικές συσκευές και δίκτυα επικοινωνίας. Ο όρος σχετίζεται με την προστασία και την εφαρμογή των υπαρχόντων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η ελευθερία έκφρασης, η προστασία δεδομένων, το δικαίωμα στην προστασία της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο, στην ελευθερία έκφρασης, στην ανάπτυξη και στην εκπαίδευση, στο πλαίσιο των νέων ψηφιακών τεχνολογιών, κυρίως του Ίντερνετ.[1] Η πρόσβαση στο Ίντερνετ αναγνωρίζεται ως δικαίωμα των πολιτών από πολλές χώρες.[2]
Ισχύουσα Νομοθεσία Παγκοσμίως
Πολλές χώρες έχουν θεσπίσει νόμους οι οποίοι διασφαλίζουν πως η πρόσβαση στο Ίντερνετ είναι ευρέως διαθέσιμη ή/και αποτρέπουν το κράτος από το να περιορίζει χωρίς λόγο την πρόσβαση των ατόμων στην πληροφορία και το Ίντερνετ.
- Κόστα Ρίκα: Μία απόφαση που πάρθηκε στις 30 Ιουλίου 2010 από το Ανώτατο Δικαστήριο της Κόστα Ρίκα, δηλώνει: “Χωρίς τον φόβο των υπεκφυγών, μπορούμε να πούμε ότι αυτές οι τεχνολογίες [τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών] έχουν επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούν, διευκολύνοντας τη σύνδεση μεταξύ ανθρώπων και οργανισμών παγκοσμίως, και εξαλείφοντας τα εμπόδια του χώρου και χρόνου. Αυτή τη στιγμή, η πρόσβαση σε αυτές τις τεχνολογίες είναι ένα βασικό εργαλείο για τη διευκόλυνση της εξάσκησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της δημοκρατικής συμμετοχής (e-democracy), του ελέγχου των πολιτών, της εκπαίδευσης, της ελευθερίας σκέψης και έκφρασης, της διαδικτυακής πρόσβασης σε πληροφορίες και δημόσιες υπηρεσίες, το δικαίωμα της επικοινωνίας με την κυβέρνηση ηλεκτρονικά, και της διοικητικής διαφάνειας, μεταξύ άλλων. Αυτά αποτελούν το θεμελιώδες δικαίωμα της πρόσβασης σε αυτές τις τεχνολογίες, και κυρίως το δικαίωμα της πρόσβασης στον Παγκόσμιο Ιστό”[3]
- Εσθονία: Το 2000, το κοινοβούλιο ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για την επέκταση της πρόσβασης στο Ίντερνετ στην ύπαιθρο. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, το Ίντερνετ είναι ουσιώδες για τους πολίτες του 21ου αιώνα.[4]
- Φινλανδία: Μέχρι τον Ιούλιο του 2010, κάθε πρόσωπο στη Φινλανδία δικαιούτο να έχει πρόσβαση σε ευρυζωνική σύνδεση 1Mbit/s, σύμφωνα με το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, και από το 2015, πρόσβαση σε σύνδεση 100Mbit/s.[5]
- Γαλλία: Τον Ιούνιο του 2009, το Συνταγματικό Συμβούλιο, το ανώτατο δικαστήριο της Γαλλίας, δήλωσε πως η πρόσβαση στο Διαδίκτυο είναι ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, μια απόφαση που ήρθε σε αντιπαράθεση με κάποια κομμάτια του νόμου HADOPI, ο οποίος προέβλεπε παρακολούθηση και αυτόματη διακοπή της πρόσβασης στο διαδίκτυο χωρίς δικαστική επανεξέταση όσων συνέχιζαν να κατεβάζουν ή να διανέμουν παράνομο υλικό μετά από δύο προειδοποιήσεις.[6]
- Ελλάδα: Το άρθρο 5Α του Συντάγματος, δηλώνει πώς όλα τα άτομα έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στην Κοινωνία της Πληροφορίας, και ότι το κράτος έχει υποχρέωση να διευκολύνει την παραγωγή, την ανταλλαγή, τη διάδοση και την πρόσβαση σε ηλεκτρονικά διαμοιραζόμενες πληροφορίες.[7]
- Ισπανία: Από το 2011, ο μεγαλύτερος τηλεπικοινωνιακός πάροχος της Ισπανίας, η Telefónica, εγγυάται να προσφέρει “λογικές” τιμές ευρυζωνικής σύνδεσης του 1Mbit/s σε όλες τις περιοχές της Ισπανίας.[8]
Χάρτης Διαδικτυακών Δικαιωμάτων APC
Ο Χάρτης Διαδικτυακών Δικαιωμάτων APC ιδρύθηκε από την APC (Association for Progressive Communications) σε συνέδριο που έγινε στην Πράγα το Φεβρουάριο του 2011. Αναφέρεται σε επτά θέματα: πρόσβαση στο διαδίκτυο για όλους, ελευθερία της έκφρασης, πρόσβαση στη γνώση, υποστήριξη του δωρεάν και ανοιχτού κώδικα λογισμικού και της τεχνολογικής ανάπτυξης, προστασία της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο, επιτήρηση και κρυπτογράφηση, διακυβέρνηση στο διαδίκτυο, ευαισθητοποίηση, προστασία και εφαρμογή των δικαιωμάτων.[9][10] Το APC δηλώνει πως "η δυνατότητα της ελεύθερης διανομής πληροφοριών και επικοινωνίας είναι ζωτικής σημασίας για την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως έχουν κατοχυρωθεί από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και τη Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών διακρίσεων κατά των Γυναικών."[11]
Το διάγραμμα των ψηφιακών δικαιωμάτων
To 2005, το Open Rights Group του Ηνωμένου Βασιλείου δημοσίευσε ένα υπόμνημα για τα ψηφιακά δικαιώματα, που παραθέτει το σύνολο των οργανισμών και των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται με σκοπό τη διατήρηση των ψηφιακών δικαιωμάτων. Το διάγραμμα συσχετίζει ομάδες, άτομα, και ιστοτόπους με περιοχές ενδιαφέροντος.[12]
Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Διαδικτύου
Η Δυναμική Συμμαχία για τον Χάρτη των Δικαιωμάτων του Διαδικτύου (Dynamic Coalition for an Internet Bill of Rights) προέκυψε στην προετοιμασία για την Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής για την Κοινωνία της Πληροφορίας (WSIS) του 2008 στο Ρίο, στο πλαίσιο της οποίας η Συμμαχία οργάνωσε ένα μεγάλο προπαρασκευαστικό φόρουμ διαλόγου για τα δικαιώματα του Διαδικτύου στη Ρώμη, το Σεπτέμβριο του 2007. Το φόρουμ διαλόγου καθόρισε ότι ο στόχος δεν ήταν να αναπτύξουν μια νέα νομική διακήρυξη των δικαιωμάτων, αλλά να εργαστούν σε ένα σύνολο οδηγιών εφαρμόζοντας τα υπάρχοντα ανθρώπινα δικαιώματα στις ανάγκες και τις προκλήσεις της κοινωνίας της πληροφορίας. Η Συμμαχία σκοπεύει να αναλάβει ένα κατάλογο των υπαρχόντων διεθνών οργάνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και να χρησιμεύσει ως μια πλατφόρμα δέσμευσης για να επεξεργαστεί το περιεχόμενο της διακήρυξης των δικαιωμάτων του διαδικτύου.[13]
Global Network Initiative
Στις 29 Οκτωβρίου 2008 η Global Network Initiative (GNI) ιδρύθηκε επάνω στις «Αρχές της Ελευθερία στην Έκφραση και της Ιδιωτικότητας». Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε στην 60ή επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (UDHR) και βασίζεται σε διεθνώς αναγνωρισμένους νόμους και πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα που αφορούν στην ελευθερία της έκφρασης και την ιδιωτικότητα, τα οποία καθορίστηκαν από την UDHR, στο διεθνές σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα (ICCPR) και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (ICESCR).[14] Participants in the Initiative include the Electronic Frontier Foundation, Human Rights Watch, Google, Microsoft, Yahoo, other major companies, human rights NGOs, investors, and academics.[15][16] Οι συμμετέχοντες στην πρωτοβουλία αυτή περιλαμβάνουν το Ηλεκτρονικό Συνοριακό Ίδρυμα, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τη Google, τη Microsoft, τη Yahoo, άλλες μεγάλες εταιρείες, επενδυτές και ακαδημαϊκούς.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Cisco Systems κλήθηκε στις αρχικές συζητήσεις, αλλά δεν έλαβε μέρος στην πρωτοβουλία. Η Harrington Investments, η οποία πρότεινε στη Cisco τη δημιουργία ενός συμβουλίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απέρριψε την GNI ως εθελοντικό κώδικα συμπεριφοράς που δεν έχει κανένα αντίκτυπο. Ο διευθύνων σύμβουλος John Harrington αποκάλεσε την GNI "ανούσιο θόρυβο" και απαιτεί αντ' αυτού να εισαχθούν εσωτερικοί κανονισμοί που θα αναγκάσουν τα διοικητικά συμβούλια να αποδεχθούν τις ευθύνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα.[17]
Παγκόσμια Δημοσκόπηση της υπηρεσίας BBC World
Μια δημοσκόπηση 27.973 ενηλίκων σε 26 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 14.306 χρηστών του Διαδικτύου,[18] εκπονήθηκε για την υπηρεσία BBC World από τη διεθνή εταιρεία δημοσκοπήσεων GlobeScan με χρήση τηλεφωνικών και προσωπικών συνεντεύξεων μεταξύ 30 Νοεμβρίου 2009 και 7 Φεβρουαρίου 2010. Ο πρόεδρος της GlobeScan Doug Miller δήλωσε: “Παρά τις ανησυχίες σχετικά με το απόρρητο και την απάτη, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θεωρούν την πρόσβαση στο διαδίκτυο ως θεμελιώδες δικαίωμα. Νομίζουν ότι ο ιστός είναι μια δύναμη για το καλό, και οι περισσότεροι δεν θέλουν να ρυθμίζεται από τις κυβερνήσεις.”[19]
Ευρήματα από την δημοσκόπηση περιλαμβάνουν:
- Σχεδόν τέσσερις στους πέντε (78%) χρήστες του διαδικτύου θεωρούν ότι το Διαδίκτυο τους προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία.
- Οι περισσότεροι χρήστες του Διαδικτύου (53%) θεωρούν ότι «το Διαδίκτυο δεν θα πρέπει να ρυθμίζεται από οποιοδήποτε επίπεδο της κυβέρνησης οπουδήποτε".
- Η γνώμη ήταν ισομερώς κατανεμημένη μεταξύ των χρηστών του διαδικτύου που θεώρησαν ότι «το Διαδίκτυο είναι ένας ασφαλής χώρος για να εκφράσω τις απόψεις μου» (48%) και εκείνων που διαφώνησαν (49%).
- Οι πτυχές του Διαδικτύου που προκαλούν τη μεγαλύτερη ανησυχία περιλαμβάνουν: την ιντερνετική απάτη (32%), το βίαιο περιεχόμενο (27%), τις απειλές για την προστασία απόρρητο (20%), την κρατική λογοκρισία του περιεχομένου (6%), και την έκταση της εταιρικής παρουσίας (3%).
- Σχεδόν τέσσερις στους πέντε χρήστες του Διαδικτύου και των μη χρηστών σε όλο τον κόσμο θεωρούν ότι η πρόσβαση στο διαδίκτυο αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα (50% συμφώνησε έντονα, 29% συμφώνησε εν μέρει, 9% διαφώνησε εν μέρει, 6% διαφώνησε έντονα, και το 6% δεν εξέφρασε άποψη).[20]
Παγκόσμια Έρευνα Χρηστών Διαδικτύου της Κοινωνίας Διαδικτύου
Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2012 η Κοινωνία του Διαδικτύου (ISOC) πραγματοποίησε συνεντεύξεις μέσω διαδικτύου σε περισσότερους από 10.000 χρήστες του διαδικτύου σε 20 χώρες. Μερικά από τα αποτελέσματα που αφορούν τα ψηφιακά δικαιώματα και την πρόσβαση στο Διαδίκτυο συνοψίζονται παρακάτω.[21]
| Ερώτηση | Αριθμός Απαντήσεων | Απαντήσεις |
|---|---|---|
| Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο πρέπει να θεωρείται βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. | 10.789 | 83% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 14% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα,3% δεν ξέρουν |
| Κάθε χώρα έχει δικαίωμα να θέτει τους δικούς της νόμους σχετικά με το Διαδίκτυο. | 10.789 | 67% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 29% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα,4% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
| Το Διαδίκτυο περισσότερο βοηθά παρά βλάπτει την κοινωνία. | 10.789 | 83% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 13% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα,4% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
| Ο αυξημένος έλεγχος του Διαδικτύου από την κυβέρνηση, θα οδηγούσε σε μείωση της χρήσης του Διαδικτύου. | 9.717 | 57% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 39% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα,5% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
| Ο αυξημένος έλεγχος του Διαδικτύου από την κυβέρνηση θα αύξανε τον αριθμό τον χρηστών. | 9.717 | 40% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 52% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα,8% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
| Οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να θέσουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στην ανάπτυξη του Διαδικτύου και των οφελών του στη χώρα μου. | 10.789 | 83% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 11% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα,5% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
| Προκειμένου το Διαδίκτυο να φτάσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του στη χώρα μου, οι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό, χωρίς περιορισμούς δεδομένων και περιεχομένου. | 10.789 | 79% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 17% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα,4% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |