Debian
Το Debian, αποτέλεσμα του Debian Project, είναι μια δημοφιλής διανομή Linux, ελεύθερο λογισμικό που αναπτύσσεται μέσω της συνεργασίας εθελοντών από όλο τον κόσμο. Βασίζεται στον πυρήνα linux και στην ομάδα βασικών εργαλείων του εγχειρήματος GNU.
 | |
 Οθονολήψη του Debian 11 (Bullseye) καθώς εκτελείται με το προκαθορισμένο Περιβάλλον επιφάνειας εργασίας, GNOME έκδοση 3.38. | |
| Γενικά | |
|---|---|
| Δημιουργοί | Debian Project |
| Ημερ. Δημιουργίας | 16 Αύγουστος 1993 |
| Είδος | GNU/Linux, παράγωγο του Unix |
| Διανομή | |
| Έκδοση | 12.5 (10 Φεβρουάριος 2024)[1] |
| Λειτουργικά | |
| Πυρήνας | Μονολιθικοί: Linux, kFreeBSD, (πειραματικό: μικροπυρήνας: Hurd) |
| Αρχιτεκτονική | AMD64, i386, ARM (armel, armhf, arm64), PowerPC (powerpc, ppc64el), MIPS (mips 64sel, mipsel, mips), S390 |
| Ενημερώσεις | APT |
| Διαχείριση πακέτων | APT dpkg |
| Διαθέσιμο σε | Πολυγλωσσικό (73 γλώσσες)[2] |
| Ανάπτυξη | |
| Τύπος | Λειτουργικό Σύστημα |
| Κατάσταση | Ενεργή |
| Άδεια χρήσης | GNU GPL και άλλες[3] |
| Σύνδεσμοι | |
| Επίσημος ιστότοπος | |
| www.debian.org | |
| Αποθετήριο κώδικα | |
| https://salsa.debian.org/public | |
Το Debian είναι γνωστό για την αφοσίωσή του στη φιλοσοφία του Unix και του ελεύθερου λογισμικού. Είναι επίσης γνωστό για το πλήθος επιλογών και δυνατοτήτων που προσφέρει: Η τρέχουσα έκδοση περιλαμβάνει πάνω από 29.000 πακέτα λογισμικού για δώδεκα αρχιτεκτονικές υπολογιστών που το φάσμα τους κυμαίνεται από αρχιτεκτονική ARM, που διαθέτουν συνήθως τα ενσωματωμένα συστήματα και αρχιτεκτονική κεντρικού υπολογιστή IBM s390 μέχρι τις πιο κοινές αρχιτεκτονικές x86 και PowerPC που υπάρχουν στους σύγχρονους προσωπικούς υπολογιστές.
Το Debian είναι επίσης πολύ γνωστό για το σύστημα διαχείρισης πακέτων του και για το APT (Advanced Packaging Tool, προηγμένο εργαλείο πακέτων) που διαθέτει συγκεκριμένα, για τις αυστηρές πολιτικές που υιοθετεί ως προς την ποιότητα των πακέτων και των εκδόσεων του και την ανοιχτή διαδικασία ανάπτυξης και ελέγχου που υιοθετεί. Αυτές οι πρακτικές κάνουν πιο εύκολες τιςαναβαθμίσεις και την εγκατάσταση ή αφαίρεση πακέτων. Το Debian υποστηρίζεται από δωρεές που γίνονται μέσω οργανισμών που προωθούν το ελεύθερο λογισμικό. Το Debian δεν υποστηρίζεται από κάποια εταιρία, αλλά από το Debian Project και τον οργανισμό Software in the Public Interest.
Ιστορία
Το Debian ως σχέδιο εργασίας άρχισε το 1993 από τον Ίαν Μέρντοκ, φοιτητή τότε του πανεπιστημίου Purdue, όταν έγραψε το Μανιφέστο Debian το οποίο καλούσε για τη δημιουργία μιας διανομής linux η οποία θα αναπτύσσονταν με τρόπο ανοιχτό στο πνεύμα του GNU/Linux. Διάλεξε το όνομα συνδυάζοντας το όνομα της τότε φιλενάδας του Ντέμπρα (Debra) με το δικό του (Ian).
Εκδόσεις του Debian
Το Debian χωρίζεται σε 3[4] διαφορετικές εκδόσεις:
- Stable (σταθερή): αυτή είναι η τελευταία επίσημη έκδοση. Τα προγράμματα της έκδοσης σπανίως ανανεώνονται (εκτός από επείγουσες διορθώσεις ασφάλειας). Μετά το Debian 6.0, νέες εκδόσεις παρουσιάζονται κάθε δύο χρόνια.[5] Όταν μια νέα έκδοση είναι διαθέσιμη, η προηγούμενη σταθερή έκδοση γίνεται oldstable. Η έκδοση oldstable υποστηρίζεται έως 1 χρόνο μετά από την έκδοση της νέας σταθερής έκδοσης. [6]
- Testing (δοκιμαστική): η έκδοση αυτή εξελίσσεται συνεχώς και όλα τα πακέτα (προγράμματα) που περιλαμβάνει θεωρούνται αρκετά σταθερά αλλά χρειάζονται περισσότερο έλεγχο. Αυτή η έκδοση δεν προορίζεται για χρήση σε διακομιστές (servers) ή όποιον υπολογιστή παρέχει κρίσιμες υπηρεσίες. Παρ'όλα αυτά πολλοί χρήστες την χρησιμοποιούν διότι τα προγράμματα που περιέχει είναι πιο πρόσφατα. Περίπου κάθε δύο χρόνια, γίνεται μια ειδική διαδικασία παγώματος "freeze" που διαρκεί περίπου 6 μήνες, κατά την οποία η δοκιμαστική έκδοση δημιουργεί την επόμενη σταθερή έκδοση.
- Unstable ή sid (ασταθής ή still in development): περιλαμβάνει τα πακέτα που είναι υπό ανάπτυξη. Η έκδοση αυτή πρέπει να θεωρείται ασταθής και να χρησιμοποιείται μόνο από έμπειρους χρήστες. Αν ένα πακέτο παραμείνει περίπου δύο εβδομάδες στην έκδοση αυτή χωρίς να παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα, προστίθεται αυτόματα στην έκδοση testing.
Υπάρχει τέλος μια παραπάνω έκδοση που φέρει το όνομα experimental (πειραματική) που χρησιμοποιείται μόνο για την προετοιμασία των πακέτων που θα προστεθούν στην unstable.
[7]Ιστορικό εκδόσεων
Έχουν παρουσιασθεί 12 κύριες εκδόσεις μέχρι σήμερα.[8] Οι κωδικές ονομασίες προέρχονται από τους χαρακτήρες της σειράς ταινιών Toy Story.[9]
| Έκδοση | Κωδική ονομασία | Ημερομηνία παρουσίασης | Υποστηρίζεται μέχρι | Πακέτα | Υποστηριζόμενες αρχιτεκτονικές |
|---|---|---|---|---|---|
| 1.1[note 1] | Buzz | 17 Ιουνίου 1996 | 474[10] | ||
| 1.2 | Rex | 12 Δεκεμβρίου 1996[8] | 848[10] | ||
| 1.3 | Bo | 5 Ιουνίου 1997[8] | 974[10] | ||
| 2.0 | Hamm | 24 Ιουλίου 1998[11] | ~1,500[10] | M68k, i386 και Alpha, Sparc, PowerPC στην unstable έκδοση[11] | |
| 2.1 | Slink | 9 Μαρτίου 1999[12] | 30 Οκτωβρίου 2000[12] | ~2,250[10] | alpha, M68k, SPARC, i386[12] |
| 2.2 | Potato | 15 Αυγούστου 2000[13] | 30 Ιουνίου 2003[13] | ~3,900[10] | Alpha, ARM, M68k, PowerPC, SPARC, i386[13] |
| 3.0 | Woody | 19 Ιουλίου 2002[14] | 30 Ιουνίου 2006[14] | ~8,500[10] | alpha, arm, hppa, i386, ia64, m68k, mips, mipsel, powerpc, s390, sparc[14] |
| 3.1 | Sarge | 6 Ιουνίου 2005 [15] | 30 Μαρτίου 2008[15] | ~15,400[10] | alpha, arm, hppa, i386, ia64, m68k, mips, mipsel, powerpc, s390, sparc[15] |
| 4.0 | Etch | 8 Απριλίου 2007[16] | 15 Φεβρουαρίου 2010[16] | ~18,400 [17] | alpha, amd64, arm, hppa, i386, ia64, mips, mipsel, powerpc, s390, sparc[16] |
| 5.0 | Lenny | 15 Φεβρουαρίου 2009[18] | 6 Φεβρουαρίου 2012[18] | ~23,000[19] | alpha, amd64, arm, armel, hppa, i386, ia64, mips, mipsel, powerpc, s390, sparc[18] |
| 6.0 | Squeeze[20] | 6 Φεβρουαρίου 2011[20] | 31 Μαΐου 2014[note 2] | ~29,000[22] | kfreebsd-i386, kfreebsd-amd64, alpha, hppa, OABI, arm., eglibc αντί για glibc |
| 7.0 | Wheezy[23] | 4 Μαΐου 2013[24] | 31 Μαΐου 2018[25] | ~37,000 [26] | i386, sparc, powerpc, mips & mipsel, ia64, s390, amd64, armel, armhf, s390x[27][28] |
| 8 | Jessie[29] | 25 Απριλίου 2015[30] | 30 Ιουλίου 2020[31] | ~43,000 | amd64, i386, armel, armhf, arm64, powerpc, ppc64el, mips, mipsel, s390x [32] |
| 9 | Stretch[33] | 17 Ιουνίου 2017 [34][35] | 30 Ιουνίου 2022[36] | ~52,000 | amd64, i386, armel, armhf, arm64, powerpc, ppc64el, mips, mipsel, s390x[37] |
| 10 | Buster[38] | 6 Ιουλίου 2019[39] | 30 Ιουνίου 2024 | ~59,000 | amd64, arm64, armel, armhf, i386, mips, mips64el, mipsel, ppc64el, s390[40] |
| 11 | Bullseye[41] | 14 Αυγούστου 2021.[42] | Ιούνιος 2026 | ~60,000 | amd64, arm64, armel, armhf, i386, mips, mips64el, ppc64el, s390[43] |
| 12 | Bookworm[44] | 10 Ιουνίου 2023 | Ιούνιος 2028 | ~64,000 | amd64, arm64, armel, armhf, i386, mips, mips64el, ppc64el, s390[45] |
| 13 | Trixie[46] | ||||
| 14 | Forky |
Σημειώσεις
Χρονολόγιο
Υποστηριζόμενες Αρχιτεκτονικές
Οι ακόλουθες προσαρμογές περιέχονται σε μία τουλάχιστον έκδοση του Debian:
- I386 - Debian για επεξεργαστές με αρχιτεκτονική x86. Δεν πρόκειται ακριβώς για προσαρμογή αφού είναι η αρχική έκδοση. Είναι η πιο βασική και πιο ενεργή.
- M68k - Πρωτοκυκλοφόρησε επίσημα με το Debian 2.0. Η προσαρμογή δεν κατάφερε να ικανοποιήσει τα κριτήρια για το Debian 4.0 και ως εκ τούτου δε συμπεριλήφθηκε στην Etch και στις επόμενες κυκλοφορίες. Τρέχει σε μια μεγάλη γκάμα υπολογιστών με βάση τον επεξεργαστή Motorola 68k - ειδικότερα, στα workstations Sun3, στους προσωπικούς υπολογιστές Apple Macintosh, Atari ST και Amiga.
- Sparc - Πρωτοκυκλοφόρησε επίσημα με το Debian 2.1. Τρέχει σε workstations Sun SPARCstation καθώς και σε μερικούς απογόνους του.
- Alpha - Πρωτοκυκλοφόρησε επίσημα με το Debian 2.1. Μία από τις πιο παλιές και πιο σταθερές προσαρμογές.
- Powerpc - Debian για επεξεργαστές Motorola και IBM PowerPC. Προσαρμογή για τη σειρά επεξεργαστών PowerPC. Πρωτοκυκλοφόρησε επίσημα με το Debian 2.2.
- Arm, armel - Debian για επεξεργαστές ARM - προσαρμογή για τη σειρά επεξεργαστών ARM.
- Mips, mipsel - προσαρμογή για τη σειρά επεξεργαστών MIPS.
- HPPA - προσαρμογή για τη σειρά επεξεργαστών Hewlett Packard PA-RISC.
- Ia64 - προσαρμογή για τη σειρά επεξεργαστών της Intel IA-64.
- S390 - Debian για επεξεργαστές S/390 - προσαρμογή για τους εξυπηρετητές της IBM S/390.
- Amd64 - προσαρμογή για επεξεργαστές 64-bit (AMD64 64-bit Opteron, Athlon and Sempron και Intel με υποστήριξη EM64T).
Διανομές Linux βασισμένες στο Debian
Ο αριθμός των διανομών που βασίζονται στο Debian είναι πολύ μεγάλος. Ανάμεσα τους συγκαταλέγονται πολύ επιτυχημένα συστήματα γενικής χρήσης, όπως τα Ubuntu, Knoppix, MEPIS, Damn Small Linux και Kanotix, καθώς και πολλά συστήματα με μεγάλο βαθμό εξειδίκευσης όπως για παράδειγμα το Floppix[47] που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την εκπαίδευση σε Λειτουργικά Συστήματα Linux ή το grml[48], το οποίο απευθύνεται κυρίως σε system administrators.[49] Οι περισσότερες από τις διανομές αυτές αναπτύσσονται ανεξάρτητα από το Debian και μερικές αποτελούν την βάση για πληθώρα άλλων διανομών, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με το Ubuntu και το Knoppix. Η κοινότητα του Debian ενθαρρύνει τη δημιουργία παράγωγων του, προτρέποντας παράλληλα τις ομάδες ανάπτυξης να υποστηρίξουν το εγχείρημα του Debian δίνοντας πίσω σε αυτό την τεχνογνωσία και τις αλλαγές που κάνουν.[49] Στα πλαίσια της προσπάθειας βελτίωσης της επικοινωνίας και της συνεργασίας ανάμεσα στο εγχείρημα και όσους αναπτύσσουν διανομές βασισμένες στο Debian και επιθυμούν να συνεισφέρουν τις αλλαγές που έκαναν πίσω σε αυτό, έχει δημιουργηθεί το Debian Derivatives Front Desk.[50]
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
| Τα Βικιβιβλία έχουν ένα βιβλίο σχετικά, με τίτλο |
- Επίσημη ιστοσελίδα του Debian (Αγγλικά)
- Ιστοσελίδα των ελλήνων χρηστών Debian (Ελληνικά)
- Νέα και πληροφορίες για τη διανομή Debian (Αγγλικά)
- Πληροφορίες για την τελευταία δοκιμαστική έκδοση του Debian (Αγγλικά)
- A Brief History of Debian, σύντομη ιστορία του Debian. (Αγγλικά)
- DistroWatch - Η σελίδα για το Debian στο DistroWatch (Αγγλικά)
- Debian στο Curlie