Patrologia Graeca

Η Patrologia Graeca (Ελληνική Πατρολογία, συντομογραφία PG) ή όπως είναι ο πλήρης τίτλος της Patrologiae Graecae Cursus Completus, είναι η δεύτερη συλλογή του κλασικού έργου του Ζακ Πολ Μιν (Jacques Paul Migne) Patrologiae cursus completus, η οποία περιλαμβάνει έργα χριστιανών πατέρων και εκκλησιαστικών συγγραφέων που έγραψαν στα Ελληνικά.

Η πρώτη σελίδα της αρχικής έκδοσης της Πατρολογίας του Migne

Η συλλογή εκδόθηκε σε δύο σειρές. Η πρώτη σειρά περιείχε μόνο τη μετάφραση των ελληνικών κειμένων στα Λατινικά σε 81 τόμους (1856-61), ενώ η δεύτερη σειρά, η οποία εκδόθηκε στη συνέχεια, το ελληνικό κείμενο με λατινική μετάφραση σε 166 τόμους (1857-66). Αυτή η δεύτερη σειρά είναι και η γνωστότερη. Περιλαμβάνει τα έργα που γράφτηκαν στα Ελληνικά, είτε προέρχονται από εκκλησιαστικούς συγγραφείς της Ανατολής είτε της Δύσης, από τον 1ο έως και τον 15ο αιώνα. Το κείμενο είναι τυπωμένο και αριθμημένο σε στήλες, μία από τις οποίες είναι γραμμένη στα Ελληνικά, ενώ στην άλλη υπάρχει η λατινική της μετάφραση. Η αρίθμηση των τόμων σταματά στο 161, όμως το σύνολό τους είναι 166, καθώς οι τόμοι 16 και 87 έχουν τρία μέρη και ο τόμος 86 έχει δύο. Ένας ακόμη τόμος που ήταν υπό έκδοση, δεν εκδόθηκε ποτέ, αφού οι τυπογραφικές μήτρες του καταστράφηκαν από φωτιά στο τυπογραφείο το 1868. Το έργο ανατυπώθηκε πολλές φορές στην Ευρώπη, με πρώτες αυτές του εκδοτικού οίκου των Αδελφών Garnier στο Παρίσι (ήδη από το 1880), ενώ στην Ελλάδα ξεκίνησε ν' ανατυπώνεται τη δεκαετία του 1980, από τις "Εκδόσεις Ωφελίμου Βιβλίου".

Η συλλογή στηρίζεται σε ανατυπώσεις προγενέστερων εκδόσεων, οι οποίες συχνά περιέχουν λάθη, ενώ και η ποιότητα της εκτύπωσης είναι από μέτρια έως κακή. Παρ' όλα αυτά, είναι η μοναδική έκδοση η οποία εμπεριέχει τόσο μεγάλο αριθμό έργων, μερικά από τα οποία δεν είναι διαθέσιμα αλλού, και γι' αυτό αποτελεί σημείο αναφοράς, κυρίως για όσους μελετούν τη Μεσαιωνική Γραμματεία.

Στην ελληνική έκδοση δεν υπάρχει, σε αντίθεση με την Patrologia Latina, παράρτημα με συνολικό πίνακα περιεχομένων, έλλειψη που αναπλήρωσε ο πρώην μητροπολίτης Λαρίσσης Δωρόθεος Σχολάριος, ο Θεσσαλός, με τα έργα του Κλεὶς Πατρολογίας καὶ Βυζαντινῶν Συγγραφέων που περιλαμβάνει τα περιεχόμενα κατά τόμο, με αναλυτική αναγραφή όλων των βιβλίων και των περιεχομένων τους (α' έκδοση 1879, β' έκδοση 1980) και Ταμεῖον Πατρολογίας που περιέχει λήμματα, κατ' αλφαβητική σειρά, τα οποία αναπτύσσονται από τους Πατέρες και τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς, με αντίστοιχες παραπομπές στα έργα τους (εκδόθηκαν μόνον οι τόμοι με τα γράμματα Α-Γ· ολόκληρο το έργο σε χειρόγραφα υπάρχει στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος).

Κατάλογος περιεχομένων

Τα έργα στην πλειοψηφία τους είναι θεολογικά και εκκλησιαστικά, υπάρχουν όμως και πολλά ιστορικού και φιλολογικού, αλλά και ποικίλου, περιεχομένου. Εκτός από τα έργα των συγγραφέων που αναφέρονται στη συνέχεια, στους τόμους περιλαμβάνονται και πολλές πραγματείες μεταγενεστέρων, κυρίως στα λατινικά. Το όνομα των συγγραφέων παρατίθεται σύμφωνα με το πρωτότυπο κείμενο.

1ος αιώνας

2ος αιώνας

3ος αιώνας

4ος αιώνας

  • Τόμος 35-37: Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Στον τόμο 36 περιλαμβάνονται και οι σχολιαστές του Ηλίας Κρήτης (8ος αιώνας βλέπε και στον τόμο 97), Νικήτας Σερρών (11ος αιώνας βλέπε και στον τόμο 127), Νόννος Πανοπολίτης (5ος αιώνας, βλέπε και στον τόμο 43), Βασίλειος Καισαρείας ο νεώτερος (10ος αιώνας, βλέπε και στον τόμο 111) και ένας ανώνυμος.
  • Τόμος 38: Γρηγόριος Ναζιανζηνός και οι σχολιαστές του Κοσμάς Ιεροσολυμίτης (8ος αιώνας βλέπε και στον τόμο 98), Νικήτας Παφλαγών (ή Νικήτας Δαυΐδ, 9ος αιώνας βλέπε και στον τόμο 105) και ένας ανώνυμος, Καισάριος (αδελφός του Γρηγορίου).

5ος αιώνας

  • Τόμοι 41-42: Επιφάνιος Σαλαμίνας Κύπρου
  • Τόμος 64: Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Μελέτιος μοναχός
  • Τόμος 85: Βασίλειος Σελευκείας, Ευθάλιος διάκονος, Ιωάννης Καρπάθιος, Ευδοκία Αυγούστα, Αινείας Γαζαίος, Ζαχαρίας Μυτιλήνης, Γελάσιος Κυζικηνός, Θεότιμος Τόμιος ο νεώτερος, Αμμώνιος πρεσβύτερος Αλεξανδρείας, Ανδρέας Σαμοσάτων, Γεννάδιος Κωνσταντινουπόλεως, Κυντιανός Αρκουλιανών, Κάνδιδος Ίσαυρος, Αντίπατρος Βόστρων, Δαλμάτιος Κυζίκου, Τιμόθεος Βηρυτού, Ευστάθιος Βηρυτού

6ος αιώνας

  • Τόμος 87Γ: Προκόπιος ο Γαζαίος, Αλέξανδρος μοναχός. Οι επόμενοι ανήκουν στον 7ο αιώνα: Ιωάννης Μόσχος, Σωφρόνιος Ιεροσολύμων
  • Τόμος 88: Κοσμάς Ινδικοπλεύστης, Κωνσταντίνος διάκονος Κωνσταντινουπόλεως, Διάλεκτοι Φωτεινού μανιχαίου και Παύλου χριστιανού, Ιωάννης της Κλίμακος, Αγαθίας Μυριναίος, Δωρόθεος αρχιμανδρίτης, Γρηγόριος Αντιοχείας, Ιωάννης Κωνσταντινουπόλεως ο Νηστευτής
  • Τόμος 89: Αναστάσιος Σιναΐτης Αντιοχείας, Αναστάσιος Αντιοχείας ο νεώτερος, Αναστάσιος Θεουπόλεως. Οι επόμενοι ανήκουν στον 7ο αιώνα: Αναστάσιος αββάς, Αναστάσιος Δ' Αντιοχείας, Αναστάσιος πρεσβύτερος, Αντίοχος μοναχός

7ος αιώνας

  • Τόμος 93: Ολυμπιόδωρος, Ησύχιος Ιεροσολύμων, Λεόντιος Νεαπόλεως, Λεόντιος Δαμασκηνός

8ος αιώνας

9ος αιώνας

  • Τόμος 104: Φώτιος Κωνσταντινουπόλεως, Πέτρος Σικελιώτης, Βαρθολομαίος Εδεσηνός

10ος αιώνας

  • Τόμος 108: Θεοφάνης Ομολογητής, ανώνυμος, Λέων γραμματικός (βλέπε και στον τόμο 120), Αναστάσιος βιβλιοθηκάριος
  • Τόμος 109: ανώνυμος Συνεχιστής Θεοφάνους, Ιωάννης Ιεροσολυμίτης, Ιωάννης Καμηνιάτης, Δημήτριος Κυδώνης (ανήκει στον 14ο αιώνα), Συμεών μάγιστρος και λογοθέτης, Γεώργιος μοναχός (βλέπε και στον τόμο 111), Ιωσήφ Γενέσιος
  • Τόμος 110: Γεώργιος μοναχός ο αμαρτωλός
  • Τόμος 113: Κωνσταντίνος πορφυρογέννητος, Ιεροκλής γραμματικός, Δέξιππος Αθηναίος (4ος αιώνας), Ευνάπιος Σαρδιανός (5ος αιώνας), Πέτρος Πατρίκιος (6ος αιώνας), Πρίσκος ρήτωρ και σοφιστής (5ος αιώνας), Μάλχος Φιλαδελφεύς (5ος αιώνας), Μένανδρος προτίκτωρ (6ος αιώνας), Θεοφύλακτος (7ος αιώνας), Άγιος Νίκων, Θεοδόσιος μοναχός
  • Τόμος 118: Οικουμένιος Τρίκκης
  • Τόμος 119: Οικουμένιος Τρίκκης, Κανονικόν Εκκλησιαστικόν Δίκαιον των Γραικο-Ρωμαίων (συνοδικές και πατριαρχικές αποφάσεις και διατάξεις των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως (4ος-14ος αιώνας): Νεκταρίου, Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Γενναδίου, Ταρασίου, Νικηφόρου, Νικολάου Α', Σισινίου, Σεργίου, Αλεξίου, Μιχαήλ Α' Κηρουλαρίου, Ιωάννου Η' Ξιφιλίνου, Ευστρατίου, Νικολάου Γ', Λέοντος Στυπή, Αρσενίου, Νικολάου Δ' Μουζάλωνος, Θεοδότου Β', Κωνσταντίνου Δ' Λειχούδη, Λουκά του Χρυσοβέργη, Μιχαήλ Γ' Θεοδοσίου Α', Γεωργίου Β' Ξιφιλίνου, Ιωάννου Ι' Καματηρού, Γερμανού Β', Μανουήλ Β', Φιλοθέου και αγνώστων, και άλλων επισκόπων και συγγραφέων: Βασιλείου Αχριδηνού, Νικήτα Ηρακλείας, Δημητρίου Χωματειανού, Ιωάννου Κίτρου, Ηλιού Κρήτης, Νικηφόρου χαρτοφύλακος, Νικήτα Θεσσαλονίκης, Ιωάννου Ζωναρά, Θεοδώρου Βαλσαμώνος, Πέτρου χαρτοφύλακος, Δημητρίου Κυζίκου, Βασιλείου Θεσσαλονίκης, Ματθαίου μοναχού, Μιχαήλ Χούμνου Θεσσαλονίκης)

11ος αιώνας

  • Τόμοι 123-6: Θεοφύλακτος Βουλγαρίας

12ος αιώνας

  • Τόμος 132: Θεοφάνης Κεραμεύς, Νείλος Δοξαπατρής, Ιωάννης Αντιοχείας, Ιωάννης Β' ο Κομνηνός, Ισαάκ καθολικός Αρμενίας
  • Τόμος 136: Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Αντώνιος μοναχός (Μέλισσα)

13ος αιώνας

  • Τόμος 139: Ισίδωρος Θεσσαλονίκης, Νικήτας Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Κίτρου, Μάρκος Αλεξανδρείας, Ιωήλ χρονογράφος, Νικήτας Χωνιάτης (Ακομινάτος)

14ος αιώνας

  • Τόμος 146: Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος
  • Τόμος 147: Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος, Κάλλιστος πατριάρχης, Κάλλιστος Τηλικούδης, Κάλλιστος Καταφυγιώτης, Νικηφόρος μοναχός, Μάξιμος Πλανούδης
  • Τόμος 152: Μανουήλ Καλέκας, Ιωάννης Κυπαρισσιώτης, Ματθαίος Ασάνης Καντακουζηνός, συνοδικές και πατριαρχικές αποφάσεις και διατάξεις των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως (1310-1372): Ιωάννου του Γλυκέος, Ησαΐου, Ιωάννου Καλέκα, Ισιδώρου, Καλλίστου και Φιλοθέου

15ος αιώνας


Στη συλλογή δεν περιλαμβάνονται ούτε και αναφέρονται οι εξής συγγραφείς και έργα:

Επιπλέον βιβλιογραφία

  • Ιωάννης Δημάρατος, «Φιλολογικαί παρατηρήσεις εις την Ελληνικήν Πατρολογίαν του Migne», Πλάτων, τόμ.19 (1967), σελ.28-44

Σχετικά άρθρα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι