South Stream
Ο South Stream (ρωσικά: Южный Поток, βουλγαρικά: Южен поток, σερβικά/σλοβενικά: Jужни ток/Južni tok, ουγγρικά: Déli Áramlat) είναι προτεινόμενος αγωγός αερίου για τη μεταφορά φυσικού αερίου της Ρωσίας μέσω της Μαύρης θάλασσας στη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ουγγαρία, την Ιταλία και την Αυστρία. Το εν λόγω εγχείρημα σχεδιάστηκε εν μέρει για την αντικατάσταση της σχεδιαζόμενης επέκτασης του Blue Stream από την Τουρκία μέσω Βουλγαρίας και Σερβίας στην Ουγγαρία και την Αυστρία, και θεωρείται ανταγωνιστικό σε σχέση με τον αγωγό Ναμπούκο.[1][2]. Η ολοκλήρωσή του αναμενόταν το 2015. Τελικά λόγω οικονομικών και πολιτικών παραγόντων, σχετικών με τον έλεγχο του κοιτάσματος προμήθειας του αερίου, δηλαδή του πεδίου Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν, σταδιακά απεκλείσθησαν οι Nabucco και ITGI προς επικράτηση του Διαδριατικού Αγωγού TAP.[3][4]
| South Stream | |
|---|---|
 Προτεινόμενη διαδρομή του South Stream | |
| Τοποθεσία | |
| Χώρα | Ρωσία, Βουλγαρία, Ελλάδα, Ιταλία, Σερβία, Ουγγαρία, Κροατία, Σλοβενία, Αυστρία |
| Γενική κατεύθυνση | ανατολικά - δυτικά |
| Διασχίζει | Μαύρη Θάλασσα |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Τύπος | Φυσικό αέριο |
| Συνέταιροι | Gazprom, Eni |
| Χειριστής | South Stream AG |
| Αναμένεται | 2018 |
| Καταχώριση | 18 Ιανουαρίου 2008 Ελβετία |
| Τεχνικές πληροφορίες | |
| Μήκος | 2,380 km (1,480 mi) |
| Μέγιστη εκφόρτιση | 63 billion cubic metres per annum (2,2×1012 cu ft/a) |
| Αρ. σταθμών συμπίεσης | 10 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ιστορία
Ο αγωγός South Stream αναγγέλθηκε στις 23 Ιουνίου 2007, όταν Πάολο Σκαρόνι της ιταλικής ενεργειακής εταιρείας Eni και ο αντιπρόεδρος της ρωσικής Gazprom Αλεξάντερ Μεντβέντεφ υπέγραψαν στη Ρώμη μνημόνιο για την κατασκευή του South Stream.[5] Στις 22 Νοεμβρίου 2007, η Gazprom και η Eni υπέγραψαν στη Μόσχα συμφωνία για τη δημιουργία κοινού εταιρικού εγχειρήματος για την ανάθεση του marketing και σχετικών τεχνικών μελετών του εγχειρήματος.[6] Ο συνεταιρισμός South Stream AG, με ίσα μερίδια της Gazprom και της Eni, καταχωρίστηκε στις 18 Ιανουαρίου 2008 στην Ελβετία.[7]
Η πρωταρχική συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Βουλγαρίας, για τη συμμετοχή της Βουλγαρίας στο εγχείρημα υπογράφτηκε στις 18 Ιανουαρίου 2008. Συμφωνήθηκε η ίδρυση εταιρείας για την κατασκευή και λειτουργία του βουλγαρικού τμήματος του αγωγού. Η συμφωνία εγκρίθηκε από το βουλγαρικό κοινοβούλιο στις 25 Ιουλίου 2008.[8] Η πρώτη συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Σερβίας υπογράφηκε πριν ακόμα και από την ανακοίνωση του εγχειρήματος South Stream. Στις 20 Δεκεμβρίου 2006, η Gazprom και η σερβική κρατική εταιρεία αερίου Srbijagas συμφώνησαν στη διενέργεια μελέτης για την κατασκευή αγωγού αερίου από τη Βουλγαρία στη Σερβία.[9] Στις 25 Ιανουαρίου 2008, Η Ρωσία και η Σερβία υπέγραψαν συμφωνία για τη δρομολόγηση ενός αγωγού βορειότερου του South Stream μέσω της Σερβίας και τη δημιουργία κοινής εταιρείας για την κατασκευή του σερβικού τομέα του αγωγού και μεγάλων εγκαταστάσεων αποθήκευσης, κοντά στο Μπανάτσκι Ντβορ στη Σερβία.[10][11] Την ίδια ημέρα, η Ρωσια και η Ουγγαρία συμφώνησαν να ιδρύσουν από κοινού εταιρεία για την κατασκευή και τη λειτουργία του ουγγρικού τμήματος του αγωγού.[12][13] Στις 29 Απριλίου 2008, η Ρωσία και η Ελλάδα συνυπέγραψαν μια διακυβερνητική συμφωνία για συνεργασία στην κατασκευή και λειτουργία του ελληνικού τμήματος του South Stream.[14]
Στις 15 Μαΐου 2009, στο Σότσι, παρουσία των τότε πρωθυπουργών της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν και της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι, οι εταιρείες αερίου της Ρωσίας, της Ιταλίας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και της Ελλάδας υπέγραψαν συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού South Stream.[15][16] Στις 6 Αυγούστου 2009, ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την παρουσία του πρωθυπουργού της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι υπέγραψαν πρωτόκολλο για τη δρομολόγηση του αγωγού μέσω των τουρκικών χωρικών υδάτων.[17] Στις 14 Νοεμβρίου 2009, μετά από συνομιλίες μεταξύ του Σλοβένου πρωθυπουργού Μπόρουτ Πάχορ και του Ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν, υπεγράφη συμφωνία στη Μόσχα, σύμφωνα με τους όρους της οποίας ένα τμήμα του αγωγού διατρέχοντας τη Σλοβενία θα καταλήξει στη βόρεια Ιταλία, από τον Ρώσο υπουργό ενέργειας Σεργκέι Σμάτκο και τον Σλοβένο υπουργό οικονομικών Ματέι Λαχόβνικ.[18][19] Σύμφωνα με τη μεταξύ τους συμφωνία του 2008, στις 17 Νοεμβρίου 2009, η ρωσική Gazprom και η σερβική Srbijagas δημιούργησαν τη South Stream Serbia AG στη Βέρνη της Ελβετίας. Η εταιρεία θα έπρεπε να ετοιμάσει αναλογιστική μελέτη για τον σερβικό τομέα του εγχειρήματος. Με την εκπλώρωση των όρων της επένδυσης, η νέα κοινή επιχείρηση θα ήταν υπεύθυνη για τον σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση, την κατασκευή και λειτουργία του αγωγού στη Σερβία.[20]
Στις 2 Μαρτίου 2010, ο Σεργκέι Σμάτκο Ρώσος υπουργός ενέργειας και ο Κροάτης υπουργός οικονομικών Ντιούρο Πρόπιγιακ (Djuro Popijac) παρουσία των πρωθυπουργών της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν και της Κροατίας Γιάντρανκα Κόσορ (Jadranka Kosor) υπέγραψαν συμφωνία για τον κροατικό τομέα του South Stream.[21][22]
Στις 19 Ιουνίου 2010, η Gazprom, η Eni και η Électricité de France δημοσίευσαν κοινή ανακοίνωση τύπου επιβεβαιώνοντας ότι η EDF (ΔΕΗ) θα ενωθεί με το εγχείρημα.[23]
Διαδρομή
Ο ρωσικός χερσαίος τομέας θα εκκινήσει από τον σταθμό συμπίεσης Ποτσίνκι διατρέχοντας τη χώρα έως τον σταθμό συμπίεσης κοντά στην Ανάπα.[24]. Ο 900 χιλιομέτρων υπεράκτιος τομέας εκκινεί από τον σταθμό συμπίεσης Μπερεγκόβαγια στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας έως τη βουλγαρική Βάρνα.[25] Εξαιτίας των διαφορών Ρωσίας και Ουκρανίας στο ζήτημα του φυσικού αερίου, ο αγωγός δρομολογήθηκε μέσω των τουρκικών υδάτων για να αποφευχθεί η αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) της Ουκρανίας.[17][26][27] Σύμφωνα με τη συμφωνία του Ο.Η.Ε. για τον Νόμο της Θάλασσας, ο σχεδιασμός της πορείας για την εγκατάσταση τέτοιων αγωγών σε ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα υπόκειται στη συμφωνία των παραλιακών κρατών.[28] Ταυτόχρονα, η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία επιτρέπει μια αμεσότερη διαδρομή μέσα από τα χωρικά ύδατα της Κριμαίας.[29]
Στη Βουλγαρία η Gazprom επιθυμούσε να συμπεριλάβει το παρόν δίκτυο αγωγών της χώρας στο εγχείρημα South Stream, αν και τα αρχικά σχέδια προέβλεπαν την κατασκευή ξεχωριστού αγωγού.[30] Ωστόσο, τον Απρίλιο του 2009 ο Βλαντίμιρ Πούτιν αποδέχτηκε το αίτημα της Βουλγαρίας για ξεχωριστό αγωγό[31] Από τη Βάρνα, ο αγωγός διατρέχει τη Βουλγαρία ως το Πλέβεν. Από εκεί, η νοτιοδυτική διαδρομή του συνεχίζει μέσω της Ελλάδας και του Ιονίου πελάγους στη νότια Ιταλία.[32] Η Ελλάδα έχει προτείνει να εφοδιάζει ο South Stream με τον νότιο αγωγό του τον ελληνοϊταλικό αγωγό.[33] Ο βορειοδυτικός αγωγός προσεγγίζει από το ΠΛέβεν τη Σερβία. Στη Σερβία ακολουθεί τη διαδρομή Ζάγετσαρ, Βελιγράδι και Σουμπότιτσα. Από τη Σουμπότιτσα, η μία διακλάδωση συνεχίζει μέσω της Ουγγαρίας στην Αυστρία ολοκληρώνοντας τη διαδρομή του στον κόμβο Μπαουμγκάρτεν.[34][35] Μια άλλη διακλάδωση μέσω της Ουγγαρίας και της Σλοβενίας οδηγεί στο Άρνολντσταϊν στην Αυστρία κοντά στα ιταλικά σύνορα, προκειμένου να εφοδιάσει τη βόρεια Ιταλία.[35][36][37] Πέραν της συγκεκριμένης διαδρομής έχει εξεταστεί και η πιθανότητα αναδρομολόγησης της διακλάδωσης μεσω της Κροατίας, αντί της Ουγγαρίας.[38] Η Srbijagas σχεδιάζει, επίσης, να κατασκευάσει κατά μήκος του ποταμού Σάβα αγωγό μήκους 480 χλμ από τον South Stream στη Μπάνια Λούκα και το Σαράγιεβο στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.[39]
Τεχνική περιγραφή
Ο παράκτιος αγωγός σχεδιάζεται έτσι ώστε να μπορεί να μεταφέρει 63 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου ανά έτος.[2] Τμήματα του αγωγού στη Σερβία, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία θα έχουν τη δυνατότητα μεταφοράς 10 bcm ανά έτος.[19] Έχουν σχεδιαστεί, επίσης, εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου, η μία από τις οποίες είναι υπόγεια στην Ουγγαρία με χωρητικότητα 1 bcm και άλλη μία στο Μπανάτσκι Ντβορ, στη Σερβία, με χωρητικότητα 3.2 bcm.[40][41] Η ουγγρική εταιρεία αερίου και πετρελαιοειδών MOL Group πρόσφερε στην κοινοπραξία τις άδειες εγκαταστάσεις της φυσικού αερίου στο Πουζταφολντβάρ με δυνατότητα αποθήκευσης 9 bcm. Η MOL είναι, επίσης, έτοιμη να προσφέρει τους αχρησιμοποίητους αγωγούς αερίου που έχει στην κατοχή της στη δυτική Ουγγαρία ως συνδέσμους μεταξύ της Σερβίας και της Αυστρίας. Αν η Αυστρία δε συμμετάσχει στον South Stream και συμμετάσχει η Σλοβενία, η MOL θα αντικαταστήσει το σημείο διακλάδωσης Μπαουμγκάρτεν με εγκαταστάσεις της MOL στο Βάροσφολντ (Városföld).[42] Η βρετανική Melrose Resources σχεδιάζει να μετατρέψει τις παράκτιες εγκαταστάσεις στη Βουλγαρία σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου με αρχική δυνατότητα of 1.7 bcm από το 2009.[43]
Η αναλογιστική μελέτη του υπεράκτιου τμήματος διενεργήθηκε από τη Saipem το 2008, θυγατρική της Eni, και αναμενόταν να ολοκληρωθεί το 2009.[44][45] Η κατασκευή αναμενόταν να εκκινήσει το 2010 και η ολοκλήρωσή του αγωγού στις 31 Δεκεμβρίου 2015.[17][46] ημερομηνία που έχει ήδη μετατοπιστεί. Η κατασκευή του σερβικού δικτύου αναμενόταν να ξεκινήσει το 2012.[12][47] Ο αγωγός αναμένεται να κοστίσει €19—24 δισεκατομμύρια και στο συνολικό κόστος περιλαμβάνεται η κατασκευή του υπεράκτιου τομέα, το κόστος του οποίου ανέρχεται στα €8.6 δισεκατομμύρια.[17][27][48] Το κόστος του χερσαίου τμήματος θα εξαρτηθεί εν τέλει από την ακριβή διαδρομή του αγωγού. Έχει ανακοινωθεί ότι ο ουγγρικός τομέας θα κοστίσει US$2 δισεκατομμύρια.[40]
Εταιρείες που συμμετέχουν στο εγχείρημα
Ο αγωγός θα κατασκευαστεί και θα τεθεί σε λειτουργία από αρκετές εταιρείες. Το υπεράκτιο τμήμα του αγωγού θα κατασκευάσει και θα θέσει σε λειτουργία η South Stream AG, κοινοπραξία της Gazprom και της Eni.[7] Η South Stream AG καταχωρίστηκε ως νόμιμη εταιρεία στις 18 January 2008 στη Ζουγκ της Ελβετίας με μετοχικό κεφάλαιο 100.000 CHF.[49] Η Électricité de France θα κατέχει μερίδιο 10% στη South Stream AG.[23] Πρόεδρος της εταιρείας είναι ο Marcel Kramer, πρώην διοικητικός της εταιρείας μεταφοράς αερίου Gasunie.[50] Τον Νοέμβριο του 2012, αποφασίστηκε η ενσωμάτωση της South Stream Transport B.V., με έδρα το Άμστερνταμ.[51] Νωρίτερα η Eni είχε καταχωρίσει στο Άμστερνταμ εταιρεία με την επωνυμία South Stream BV, αλλά τον Φεβρουάριο του 2012 μετονομάστηκε σε Eni JPDA 11-106 BV.[52][53]
Ο βουλγαρικός τομέας του αγωγού θα κατασκευαστεί και θα τεθεί σε λειτουργία από κοινοπραξία της Gazprom και της Bulgargaz και ο σερβικός τομέας από κοινοπραξία της Gazprom και της Srbijagas.[11][47][54][55] Ο ουγγρικός τομέας του αγωγού θα κατασκευαστεί και θα τεθεί σε λειτουργία από κοινοπραξία της Gazprom και της κρατικής Hungarian Development Bank MFB, η οποία θα αγοράσει την αναλογιστική μελέτη του ουγγρικού τομέα από τη SEP Co., κοινοπραξία της Gazprom και της MOL.[40][56] Ο σλοβενικός τομέας του αγωγού θα κατασκευαστεί και θα τεθεί σε λειτουργία από κοινοπραξία της Gazprom και της Geoplin Plinovodi.[19] Για την κατασκευή του κροατικού τομέα θα ιδρυθεί ρωσοκροατική κοινοραξία με ίσα μερίδια.[22]
Επιπλοκές
Εγχείρημα αγωγός Ναμπούκο
Το εγχείρημα South Stream θεωρήθηκε ανταγωνιστικό ως προς τον σχεδιασμένο αγωγό Ναμπούκο.[57] Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εκφράστηκαν αμφιβολίες για τη σκοπιμότητα ύπαρξης του South Stream, καθώς σύμφωνα με εκτιμήσεις θα κοστίσει τα διπλάσια έξοδα από τον Ναμπούκο, δηλ. €7.9 δις.[58][59] Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο αγωγός South Stream είναι πολιτικό σχέδιο αντιμετώπισης του Ναμπούκο, και επέκτασης της ρωσικής παρουσίας στην περιοχή.[58]
Ο τότε Ρώσος πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο πρώην πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Φέρεντς Γκιουρτσάνι επιβεβαίωσαν ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε εναντίωση μεταξύ του South Stream και του εγχειρήματος για τον αγωγό Ναμπούκο, ο οποίος σχεδιάστηκε για να μεταφέρει το αέριο της Κασπίας στη νότια και κεντρική Ευρώπη μέσωτης Τουρκίας. Ο "South Stream δε θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στον Ναμπούκο, όπως ο Ναμπούκο δε θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στον South Stream", δήλωσε ο Μενβέντεφ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ουγγαρία στις 25 Φεβρουαρίου 2008.[12]
Στις 10 Μαρτίου 2010, ο πρόεδρος της Eni Πάολο Σκαρόνι πρότεινε τη συγχώνευση του Nabucco και του South Stream «για τη μείωση του λειτουργικού κόστους και την αύξηση των εσόδων».[60][61] Η πρόταση απορρίφθηκε από τον υπουργό ενέργειας της Ρωσίας Σεργκέι Σμάτκο, ο οποίος δήλωσε ότι ο "South Stream είναι αποδοτικότερος του Nabucco"[62] Επιλέον, η OMV, συνέταιρος του εγχειρήματος Nabucco, δήλωσε ότι δεν υπάρχουν συζητήσεις για τη συγχώνευση των δύο εγχειρημάτων.[63]
Δείτε επίσης
- Blue Stream
- Nord Stream
- αδριατικός αγωγός
- ελληνοτουρκικός αγωγός
- ελληνοϊταλικός αγωγός
- αγωγός Ναμπούκο
- περσικός αγωγός