| Prugèt gramâtica |
|---|
| ARS | Arsân | | MUD | Mudnés | | BLG | Bulgnais | | PRM | Pramzan | | ITA | Italiân | | LAT | Latèin etim. |
|
In gramàtica, al sugèt l'è la pert d'la frès c'as concorda cun al véreb e che la dis chi è ch'a cumpiss l'aziòn. In tòt i dialètt emilian, al sugèt al pôl éser in trî formi:
- Prèmma forma. La vìn useda quànd an'ghè brisa al vereb: Chi ha descòrs? Mè!
- Seconda forma. La forma più comùn: A sun andé a cà.
- Térza forma (ciameda anch 1°+2° forma): La vìn useda quand as vôl raffurzèr al sugèt, o quand al sugèt an l'è mènga un pronàm persunèl: Me a sun andé a cà. Ràma l’è propria bêla.
Al pronàm persunèl e la só espansiòun
| | io | me | me | mé | mè | mé | | tu | te | te | té | tè | té | | egli | *(ec)cu(m) illu(i) | (co)lui | (chi) ló | lò | ló | | ella | *(ec)cu(m) ille(i) | (co)lei | (chi) lē | lê | lî | | noi | no(s) alter(os) | noi(altri) | nó/nu(v)êter | nuèter | nó | | voi | vo(s) alter(os) | voi(altri) | vó/(v)u(v)êter | vuèter | vó | | essi | *(ec)cu(m) illor(um) | (co)loro | (chi) lōr | lôr | låur | | esse | *(ec)cu(m) illor(um) | coloro | (chi) lōr | lôr | låur |
|
|
| | | | io | | a | | | tu | | te/et | | | egli | | al/l'/l/el | | | ella | | la/l' | | | noi | | a | | | voi | | a | | | essi | | é,i,el | | | esse | | égli,li | |
|
|
| | | Espansiòun dal pronàm persunêl | . |
| | ego>*eo | e/ai/i | a/ai | | tu | (e)t/t | (e)t/t | | (il)le | al/l | al/l | | (il)la | l(a) | l(a) | | > 1 p.s. | e/ai/i | a | | > 1 p.s. | e | a | | (il)li | i/e | i | | (il)lae | i/e | äl/äli |
|
|
|
Lēser ânca: [1] [2]
Eṣèimpi cun èser e avèir
| Eseimpi cun al verb eser | . |
| | Io sono | Mé e sûn | Mè a sun | Mé a sån | | Tu sei | Té t'é | Tè t'ê | Té t î | | Egli è | Chi ló l é | (Che) lò l'è | Ló l é | | Ella è | Chi lē l'é | (Che) lê l'è | Lî l’é | | Noi siamo | Nuêt'r e sòm | Nuèter a sàmm | Nuèter a sän | | Voi siete | Uêt'r e sî | Vuèter a sîv | Vuèter a sî | | Essi sono | Chi lōr în | Che lór i én | Låur i én | | Esse sono | Chi lōr în | Che lór i én | Låur äli én |
|
|
| | | Eseimpi cun al verb avèr | . |
| | Io ho | Mé (a)i ó | Mè a-g hó | Mé ai ò | | Tu hai | Té t è | Tè t'gh é | Té t è | | Egli ha | Chi ló l à | Che ló l'ha | Ló l à | | Ella ha | Chi lē l à | Che lê l'ha | Lî l’à | | Noi abbiamo | Nuêt'r (a)i òm | Nuèter a-g avàm | Nuèter avän | | Voi avete | Uêter i avî | Vuèter a-g avî | Vuèter avî | | Essi hanno | Chi lōr i ân | Che lór i-g ân | Låur i an | | Esse hanno | Chi lōr i ân | Che lór i-g ân | Låur äli an |
|
|
|
Êt'r eṣèimpi
| | Io faccio | Mé e fâg | Mé a fâg | | Tu fai | Té (e)t fê | Té (e)t fè | | Egli fa | Chi ló al fà | Ló al fà | | Ella fa | Chi lē la fà | Lî la fà | | Noi facciamo | Nuêt'r e fòm | Nuèter a fän | | Voi fate | Uêt'r e fê | Vuèter a fè | | Essi fanno | Chi lōr e fân | Låur i fan | | Esse fanno | Chi lōr e fân | Låur äl fan |
|
|
| | | Eseimpi cun al verb imparer | . |
| | Io imparo | Mé ? impêr | Mé a impêr | Mé a inpèr | | Tu impari | Té t impêr | Té t'impêr | Té t inpèr | | Egli impara | Chi ló l impêra | Chè ló al'impêra | Ló l inpèra | | Ella impara | Chi lē l'impêra | Chè lē al'impêra | Lî l’inpèra | | Noi impariamo | Nuêt'r ? imparòm | Nueter a imparòm | Nuèter a inparän | | Voi imparate | Uêt'r ? imparê | Vueter a imparêv | Vuèter a inparè | | Essi imparano | Chi lōr ? impêren | Lòr i impêren | Låur i inpèren | | Esse imparano | Chi lōr ? impêren | Le lòr i impêren | Låur äli inpèren |
|
|
| | | Eseimpi cun al verb river | . |
| | Io arrivo | Mé e rîv | Mé arîv | | Tu arrivi | Té (e)t rîv | Té t arîv | | Egli arriva | Chi ló l rîva | Ló l arîva | | Ella arriva | Chi lē la rîva | Lî l’arîva | | Noi arriviamo | Nuêt'r e rivòm | Nuèter arivän | | Voi arrivate | Uêt'r e rivê | Vuèter arivè | | Essi arrivano | Chi lōr e rîven | Låur i arîven | | Esse arrivano | Chi lōr e rîven | Låur äli arîven |
|
|
|
Artéccol in dialètt mudnés
