از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
سرخرگ یا شریان (به انگلیسی : Artery ) رگهایی اند که خون را از قلب به سایر اندامها منتقل میکنند.[۱] سرخرگ ششی و سرخرگ آئورت دو سرخرگ اصلی متصل به قلب هستند. از سرخرگها دو عدد سرخرگ کرونری منشعب میشوند که ماهیچه قلب را غذا و اکسیژن رسانی میکنند.
سرخرگ ششی از سه بخش اینتیما و مدیا و ادوانتیس تشکیل شدهاست. بخش اینتیما درونیترین که از بافت سنگفرشی تک لایه است و زیر آن بافت همبند پشتیبان و تیغهٔ الاستیک آن را از مدیا جدا میکند. در مدیا عروق خونی و ماهیچه صاف وجود دارد.
سرخرگ دیواره ضخیمتری نسبت به سیاهرگ دارد ولی قطر داخلی آن کمتر از سیاهرگ است. بافت سرخرگ شامل بافتهای پوششی ، ماهیچهای و پیوندی است. عموم سرخرگها خون روشن حاوی اکسیژن بیشتر را منتقل میکنند به جز سرخرگهای ششی و سرخرگهای نافی که خون تیره و حاوی دیاکسید کربن بیشتر را جهت افزایش اکسیژن و کاهش دیاکسید کربن ، به ریهها و جُفت منتقل میکنند.[۲]
شاهرگ شریانهای اصلی انسان و بخشی از سیستم گردش خون. شاهرگ به سرخرگهای اصلی بدن میگویند که خون حاوی اکسیژن فراوان را به اعضای بدن میرساند. مهمترین شاهرگ بدن آئورت است که خون را از بطن چپ قلب دریافت و به اعضای بدن منتقل میکند. به صورت عرفی به سرخرگهای کاروتید شاهرگ گردن و به سرخرگ رادیال شاهرگ دست میگویند. خونریزی از شاهرگها به دلیل زیاد بودن قطر رگی، بسیار دشوار بند میآید و مرگ آورست.[۳]
سرخرگهای مهم بدن انسان انواع سرخرگ جستارهای وابسته منابع
آئورت شکمی (AA)
آهیانهای
میانبندی پایینی (روی کلیوی بالایی) • کمری •
خاجی میانی • توده دنبالچهای
پیشین
شاخههای مروی
کبدی ویژه (کیسهای) • معدی راست • معدیدوازدههای (معدیچادرینهای راست، لوزالمعدیدوازدههای بالایی، بالای دوازدهه)
شاخههای لوزالمعدی (بزرگتر، پشتی) • معدی کوتاه • معدیچادرینهای چپ
پسین
احشایی
روی کلیوی میانی •
کلیوی (روی کلیوی پایینی، پیشابراهی) • غدد جنسی (بیضهای ♂ /
تخمدانی ♀ )
پیشین
مثانهای بالایی • سرخرگ مجرای آوران ♂ • رباط نافی میانی
سدادی
شاخه پیشین • شاخه پسین
راسترودهای میانی
شاخه مهبلی ♀
کمانی • مهبلی زهدانی • تخمدانی زهدانی • لولهای زهدانی • پیچنده
V/IV
مهبلی ♀ • مثانهای پایینی♂
سرینی پایینی
همراه عصب سیاتیک • همبست صلیبی
راسترودهای پایینی • میاندوراهی (
کیسهبیضهای پسین ♂ /لبی ♀) • پیاز آلت مردانه ♂/دهلیزی ♀ • پیشابراهی • سرخرگ عمقی آلت مردانه ♂ (مارپیچی)/عمقی کلیتوریس ♀ • پشتی آلت مردانه ♂/پشتی کلیتوریس ♀
پسین
تهیگاهیکمری (کمری، تهیگاهی) • خاجی کناری • سرینی بالایی
نگاه کنید به: سرخرگهای پا
سرخرگ بالاشکمی پایینی cremasteric ♂ / round ligament ♀ سیرکومفلکس ایلیاک عمقی سرخرگ رانی
در کانال فمورال superficial epigastric superficial circumflex iliac superficial external pudendal deep external pudendal ژنیکولار نزولی شاخه صافنوس شاخههای مفصلی پروفوندا فموریس medial circumflex femoralascending descendingsuperficial deep acetabular lateral circumflex femoraldescending transverse ascending perforating Cruciate anastomosis Trochanteric anastomosis
سرخرگ پشتزانویی
ژنیکولار superior genicular (medial, lateral) middle genicular inferior genicular (medial, lateral) سرخرگهای پشتساقی سرخرگ درشتنئی پیشین تیبیال راجعه anterior) anterior malleolar dorsalis pedis: tarsal (medial, lateral) تنه درشتنئینازکنئی قوسها arcuatedorsal metatarsal first dorsal metatarsal deep plantar dorsal digital arteries plantar archplantar metatarsal common plantar digital proper plantar digital
خوابرگ (CC)
حنجرهای بالایی · شاخه جناغیترقوهایپستانی · شاخه زیرلامی · شاخه انگشتریتیروئیدی · شاخههای غدهای
شامهای پسین · شاخههای حلقی · صماخی پایینی
بالای لامی · پشتی زبانی · زبانی عمقی · زیرزبانی
جناغیترقوهایپستانی
· شامهای
· پسسری · لالهگوشی
· پایینرو
لالهگوشی پسین
نیزهایپستانی · رکابی · لالهگوشی · پسسری
چهرهای عرضی · گیجگاهی وسط (گونهایحدقهای)
· لالهگوشی پیشین
· پیشانی
· آهیانهای
آرواره بالا
بخش اول / آرواره پایین
صماخی پیشین
· لالهگوشی عمقی
· شامهای میانی (صماخی بالایی، خارهای)
· شامهای فرعی
· حبابچهای پایینی (چانهای، آسیالامی)
بخش دوم / بالی
بهسوی ماهیچه جَوِش (گیجگاهی عمقی، بالی، جَوشی)
· دهانی بخش سوم / بالیکامی
حبابچهای بالایی پسین
· زیرحدقهای (حبابچهای بالایی پیشین)
· کامی پایینرو (کامی بزرگ، کامی کوچک)
· سرخرگ مجرای بالی
· پروانهایکامی (شاخههای تیغهای پسین، بینیای جانبی پسین)
· حلقی
سینوس کاروتیدی
خارهای
ویدی · کاروتیدیصماخی
گروه حدقهای: پرویزنی پسین
· پرویزنی پیشین (تیغهای پیشین، بینیای جانبی پیشین، شامهای پیشین)
· اشکی (پلکی جانبی)
· پلکی میانی
· پایانهای (روی حدقهای، روی قرقرهای، پشتی بینی)
گروه چشمی: مرکزی شبکیه · مژگانی (کوتاه پسین، دراز پسین، پیشین)
· هیپوفیزی (بالایی، پایینی)
زیرتَرقُوهای (SC)
شامهای
· نخاعی (پسین، پیشین)
· قاعدهای : پُلی
· پیچالی
· مخچهای (پایینی پیشین، بالایی، پایینی پسین)
· مغزی (
پسین )
تنه تیروئیدی-گردنی
حنجرهای پایینی · نایی · مِرَوی · گردنی بالارو · حلقی · شاخههای غدهای
عرضی گردن
شاخه سطحی · شاخه عمقی / شانهای پشتی
شاخه سرشانهای
تنه دندهای-گردنی
ششی سرخرگ ششی راست · سرخرگ ششی چپ (رباط سرخرگی)
تاجی (کرونر) تاجی راست: گره جیبیدهلیزی · گره دهلیزیبطنی · دهلیزی · حاشیهای راست · میانبطنی پسینتاجی چپ: میانبطنی پیشین · چرخشی چپ (حاشیهای چپ)
آئورت بالارو / قوس آئورتی
سینهای داخلی : میاندندهای پیشین
· تیموسی
· برونشامهایمیانبندی
· شاخههای رخنهگر
· پایانهای (ماهیچهایمیانبندی، روشکمی بالایی)
تنه دندهایگردنی: بالاترین میاندندهای (میاندندهای پسین ۱–۲)
· گردنی عمقی غیره
پیکره آئورتی
پایینرو / آئورت سینهایاحشایی: نایژهای · مروی
· میانسینهای
آهیانهای: میاندندهای پسین ۳-۱۱
· زیردندهای
· میانبندی (فرنیک) بالایی