Holozän
 Tekst üüb Öömrang |
| Süsteem | Serie | Kirew | ≈ Ääler (mya) |
|---|---|---|---|
| Quartär | Holozän | Holozän | 0,0117–0 |
| Pleistozän | Jongpleistozän (Tarantium) | 0,126–0,0117 | |
| Madelpleistozän (Ionium) | 0,781–0,126 | ||
| Ualpleistozän (Calabrium) | 1,806–0,781 | ||
| Gelasium | 2,588–1,806 | ||
| ääler | ääler | ääler | ääler |
At Holozän as det jongst kirew uun det jongst süsteem faan eerdtidjäälern Quartär. Det begant sowat uun't juar 9.700 f.Kr. an lingt bit daalang. En ööder wurd as Alluvium (=efteristidj). Det tidj föör't Holozän het Pleistozän of Diluvium (=istidj). Uun't Holozän ging at stiantidj tu aanj, am 5000 f.Kr. begand a minsken, üs iarst metal kööber tu ferwerkin.
Ferluup
Efter det leetst istidj hää't begand, warmer tu wurden an a minsken küd jo uun Nuurdeuroopa briad maage.
| Serie | Kliimakirew | Polenrüm | Tidjrüm |
|---|---|---|---|
| Holozän | Subatlantikum | X | 450 f.Kr. bit daalang |
| IX | |||
| Subboreal | VIII | 3.710–450 f.Kr. | |
| Atlantikum | VII | 7.270–3.710 f.Kr. | |
| VI | |||
| Boreal | V | 8.690–7.270 f.Kr. | |
| Präboreal | IV | 9.610–8.690 f.Kr. | |
| Pleistozän | |||
| Jonger Dryastidj | III | 10.730–9.700 ± 99 f.Kr. |
So siig a Nuurdsia noch föör 10.000 juaren ütj. Üs det is smolt, san grat dialen auerspeeld wurden. Uun't Atlantikum (7.270–3.710 f.Kr.) as di siapeegel am 120 m uunstegen.
Oober uk uun jonger tidj as't noch ans kuuler wurden. Uun a juaren tesken 1550 an 1850 lai det temperatuur man am en hualew graad liager, man det lingd, am dat flook lidj ferhongerd. A grat pest an di 30-juarag kriich ded hör dial tu det "letj istidj" diartu, dat föl minsken tu Ameerikoo ütjwaanerd.
Iindialang
Jo fiiw kliimakirwer faan det tabel rochts wurd daalang ei muar so föl brükt, auer jo muar det feranerang üüb a nuurdelk eerdheleft beskriiw. För a hialer eerd woort det Holozän daalang ööders iindiald:
- Ualholozän: 10. bit 8. juardüüsen föör Krast
- Präboreal
- Boreal
- Madelholozän: 8. bit 4. juardüüsen föör Krast
- Atlantikum
- Jongholozän: 4. juardüüsen föör Krast bit daalang
- Subboreal
- Subatlantikum
- För det tidj faan 1800 bit daalang as di ütjdruk Anthropozän föörslaanj wurden, auer di minsk uun a leetst 200 juaren a eerd fiks feranert hää. Man a geoloogen hual diar ei föl faan, auer di tidjrüm tu kurt as.