Ícaro

Dédalo, arquitecto e inventor de diferentes artefactos en Atenas ^[1], construíu para Pasífae, a esposa de Minos, rei de Creta, unha vaca de madeira, baleirada, na que esta se podía meter e así manter relacións sexuais co touro de Creta ^[2]. Desta unión nacería o Minotauro.

Co fin de encerrar a este ser monstruoso, Minos pediulle a Dédalo, que construíra un labirinto do que non fora posible saír. Pero o heroe Teseo puido entrar, matar a Minotauro e saír indemne do labirinto, coa axuda de Ariadna, filla de Minos, á que Dédalo explicara como orientarse no labirinto.

Máis tarde, Minos mandoulle construír tamén unha torre cunha cela no alto e, sentíndose traizoado pola muller, Pasífae, e a filla, Ariadna, grazas á axuda que lles prestara Dédalo, Minos mandou pechar na cela ó seu propio construtor, Dédalo, e ó seu fillo Ícaro.

Pero Dédalo fabricou unhas ás con plumas de paxaros e fixounas coa cera dunhas candeas nas súas costas e nas do fillo. Deste xeito, ámbolos dous lograron escapara da cadea voando. Dédalo avertiulle a Ícaro que non voase demasiado baixo nin tan alto que se achegase ó sol, pero o fillo, co orgullo de ser quen de poder voar e a insconsciencia da xuventude, ascendeu tanto que se achegou ó sol, o que provocou que a cera se derretese, e como consecuencia o rapaz se precipitase ó mar e morrese.

Dédalo recuperou o corpo e enterrouno nunha illa próxima e, desde aquela, esta zona do mar se coñecerá como o mar de Icaria, onde se levanta a illa do mesmo nome, nas inmediacións de Samos. O pai logrogrou concluír con éxito a fuxida e refuxiouse primeiro en Cumas ^[3] (na Campania italiana) e logo na inmediata Sicilia, onde se acolleu na corte do rei Cócalo, para quen en agradecemento construíu numerosos edificios.

Existe outra versión na que Dédalo matara ó seu sobriño e discípulo Talos (ou Talo) ^[4], polo que foi desterrado de Atenas. Pola súa banda, Ícaro tamén fora desterrado (independentemente do caso do pai) e marchou en busca do pai. A fatalidade quixo que o seu barco naufragase e Ícaro morrese, sendo o seu corpo arrastrado ata unha illa (hoxe a Illa de Icaria) ^[5]. Segundo esta tradición, foi o mesmo Heracles quen o atopou e deu sepultura, bautizando a illa como Icaria no canto do seu anterior nome de Dólique. Dédalo, en agradecemento por esta acción, ergueu unha estatua de Heracles en Pisa, pero este confundiu a estatua cun posible inimigo e derrubouna cunha pedra ^[6].

Outra variante do mito recolle a fuxida de Creta de Dédalo e Ícaro en cadanseu barco, para os que Dédalo inventara as velas, pero como Ícaro non soubo gobernar o seu barco, naufragou e morreu. O ben que Ícaro aportou na illa e, ó desdender do barco, caeu á auga e afogou.

Bibliografía

• ECHEVERRÍA, Rafael: Raíces de sentido. Ediciones Granica S.A. (2008).
• Graves, Robert: Los mitos griegos. Ed. Gredos, 2019, especialmente pp. 341-349.
• Grimal, Pierre: Diccionario de mitología griega y romana. Ed. Paidós, 1ª ed. 1981, 7ª impresión 2017.
• Hixino: Fábulas mitológicas. Alianza editorial, 2009, especialmente as fábulas 39 e 40.
• MIRAND, Félix (1965), Mitología General, Editorial Labor S.A., Barcelona (en castelán).
• Pseudo-Apolodoro: Biblioteca mitológica. Alianza editorial 3ª ed. 2016.

Ligazóns externas

• Cattedra di Iconografia e Iconologia del Dipartimento di Storia dell'Arte della Facoltà di Scienze Umanistiche dell'Università di ROMA "La Sapienza" (en italiano).