Shatuo
Os shatuo eran unha tribo turca semi-nómade orixinaria da Asia interior, migrada á China durante a dinastía Tang do século VIII.
Ao redor do colapso dos Tang no 907 e presionados por conflitos co pobo uigur e co pobo tibetano desplazáronse á Chaira central onde comezaron cun lento proceso de sinización e desde onde comezaron a influenciar de xeito notábel a política chinesa de finais do século IX e mais o seguinte, ata fundar tres curtas dinastías: a dinastía Tang posterior, a dinastía Jin posterior e a dinastía Han posterior.[1]
Historia
A tribo shatuo descendía principalmente da tribo turca occidental Chuyue, que á súa vez pertencía a un grupo de catro tribos Chuy, coñecidas colectivamente como Yueban. O estado de Yueban sobreviviu ata finais da década do 480 cando a súa independencia foi destruída polos Tiele. Despois da caída do estado, a xente do Yueban formou catro tribos: Chuyue, Chumi, Chumuhun e Chuban. Estas tribos convértense en influencias do posterior Khaganato turco. Aínda existen modernas referencias literarias ao pobo shatuo como os "herdeiros de Yukuk-Shad", o príncipe do Khaganato turco, como na obra do escritor chinés contemporáneo Zhang Ran.Posibelmente os shatuo fosen falantes das linguas oghuz.
Outras fontes afirman que os shatuos se orixinaron nos Tiele. O epitafio de Shatuo Li Keyong, un comisionado militar de finais da era Tang (jiedushi), afirma que o proxenitor do seu clan era "Yidu, señor do estado de Xueyantuo, un xeneral sen igual" (益度、薛延陀國君、無敵將軍), Xueyantuo era unha tribo Tiele.[2]
Os membros da tribo Chuyue que permaneceron no Khaganato turco occidental, baixo o liderado de Onoq, ocuparon o territorio ao leste do lago Barkul e foron chamados, en chinés, shatuo (literalmente "pendente de area" ou "areas de grava", é dicir, deserto). Shatuoji é tamén o nome dun deserto ao norte de Xinjiang.
Shatuo constaba de tres subtribos: Chuyue (處月), Suoge (娑葛) e Anqing (安慶), a última das cales era de orixe sogdiana. Os shatuo participaron na represión de moitos levantamentos en nome da dinastía Tang, que outorgou aos seus líderes varios títulos e recompensas. Despois dunha derrota de Chuy por parte dos tibetanos no ano 808, a rama de Chuy Shatuo pediu protección á China e trasladouse ao interior da China. Despois de axudar na represión do levantamento de Huang Chao en 875–883 e estabelecer tres de cinco dinastías de curta duración durante o período das Cinco Dinastías e os Dez Reinos (907-960), o seu número na China decae a entre 50 e 100 mil, gobernando como administrativos, escribas e líderes militares unha poboación chinesa do derredor de 50 millóns de persoas.