Aklanon harshe
Aklanon ( Akeanon ), wanda kuma aka sani da Bisaya/Binisaya nga Aklanon/Inaklanon ko kuma kawai Aklan, harshen Austronesia ne na rukunin Bisayan da al'ummar Aklanon ke magana a lardin Aklan a tsibirin Panay a cikin Philippines . Siffar sa ta musamman tsakanin sauran harsunan Bisayan shine wasali na kusa-tsakiyar baya mara zagaye [ɤ]</link> yana faruwa a matsayin wani ɓangare na diphthongs kuma a al'adance an rubuta shi da harafin ⟨ ⟩ kamar a cikin autonyms Akean da Akeanon . Duk da haka, wannan sautin wayar yana nan a cikin wasu harsunan Philippine da ke warwatse amma na nesa, wato Itbayat, Isneg, Manobo, Samal da Sagada .
| Aklanon | |
|---|---|
| Aklan | |
| Akeanon Binisaya nga Akeanon Inakeanon | |
| Asali a | Philippines |
| Yanki | Aklan, northwestern Capiz, northern Antique, and southern Romblon |
| Ƙabila | Aklanon |
'Yan asalin magana | 560,000 (2010)[1]Template:Update span |
Tustrunizit
| |
| Lamban rijistar harshe | |
| ISO 639-3 | – |
| Glottolog | akla1240[2] |
 Area where Aklanon is spoken | |
Yaren Malanon yana da 93% kamanceceniya da Aklanon kuma ya riƙe sautunan "l", waɗanda a wasu wurare galibi ana kiran su da "r".
Fassarar sauti
Aklanon yana da wayoyi 21. Akwai bak'i guda 17: p, t, k, b, d, g, m, n, ng, s, h, l, r, w, y, the glottal stop ʔ</link> , da kuma muryar murya mai sanyin murya ɣ</link> . Akwai wasula guda shida: wasula guda uku na asali i, a, da u, waxanda suka kasance na al'ada ga lissafin wasali na Bisayan, ƙarin e da o don kalmomin lamuni da sunayen gama-gari, da kuma takamaiman wayar da Zorc (2005) ya yi jayayya don zama kusa. -tsakiyar wasali mara zagaye [ɤ]</link> .
Wasula
| Gaba | Tsakiya | Baya | ||
|---|---|---|---|---|
| Ba a zagaye | Zagaye | |||
| Kusa | i | u | ||
| Tsakar | ɛ | ɤ | o | |
| Bude | a ~ ɐ | |||
Consonants
| Labial | Dental | Alveolar | Palato-alveolar | Palatal | Velar | Glottal | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasal | m | n | ŋ | ||||
| Tsaya | p b | t d | k g | ʔ | |||
| Haɗin kai | ( t͡s ) ( d͡z ) | ( t͡ʃ ) ( d͡ʒ ) | |||||
| Ƙarfafawa | ( f ) ( v ) | s ( z ) | ( ʃ ) | ɣ | h | ||
| Kusanci | l | j | w | ||||
| Kaɗa | ɾ ~ r |
/t͡ʃ, d͡ʒ/ from loanwords can also be heard as palatal stops [c, ɟ]. /l/ can also be heard as [ɫ] and can also alternate with [d].
Kalmomin gama gari
| Akeanon | Malaynon | English |
|---|---|---|
| Hay | Hay | Hi/Hello |
| Mayad-ayad nga agahon | Mayad nga agahon | Good morning |
| Mayad-ayad nga hapon | Mayad nga hapon | Good afternoon |
| Mayad-ayad nga gabi-i | Mayad nga gabi-i | Good night |
| Mayad-ayad nga adlaw | Mayad nga adlaw | Good day |
| Saeamat | Salamat | Thanks |
| Mayad man | Mayad man | I am fine |
| Pangabay | Pangabay | Please |
| Hu-o | Hu-o | Yes |
| Bukon/ayaw/indi | Bukon/indi | No |
| Owa | Owa | None |
| Paalin? | Paiwan? | How? |
| Hin-uno? | San-o? | When? |
| Siin | Diin | Where? |
| Sin-o | Sin-o | Who? |
| Ano? | Iwan? | What? |
| Alin? | Diin? | Which? |
| Ham-an? | Basi? | Why? |
| Kamusta ka eon? | Kamusta kaw eon? | How are you? |
| Ano ing pangaean? | Ano imong ngaean? | What is your name? |
| Siin ka gaadto? | Diin ‘kaw maayan? | Where are you going? |
| Hin-uno ka gapanaw? | San-o ‘kaw mapanaw? | When are you leaving? |
| Anong oras eon? | Anong oras eon? | What time is it? |
| Tig-pila ea? | Tag-pila dya? | How much is this? |
| Man-o ra?/Pila daya?/Pila raya? | Pila dya? | What is the price? (monetary) |
| Bak-eon ko raya | Bakeon ko dya | I will buy this |
| Kagwapa ka gid-ing | Inay nga gwapa guid imo | You are beautiful |
| Kagwapo ka gid-ing | Inay nga gwapo guid imo | You are handsome |
| Kabuot ka gid-ing | Kabuoton guid imo | You are kind |
| Maalam ka gid-ing | Inay nga aeam guid imo | You are smart |
| Ta eon | Mus ta | Let's go |
| Dalia/Bakasa/Dasiga | Dasiga | Hurry up |
| Balik eon kita | Balik 'ta eon | Let's go back |
| Uwa tang kaeobot | Uwa takon kaeubot | I do not understand |
| Owa tang kasayud | Uwa takon kasayud | I do not know |
| Gusto ko ro maeamig nga tubi | Ila akon it tubi nga eamig | I'd like cold water |
| Gutom eon ako | Gutom akon | I am hungry |
| Taeon ma kaon | Kaon taeon | Let's eat |
| Kanami eo pagkaon | Sadya ang pagkaon | The food is delicious |
| Owa ako't kwarta | Uwa akon it kuarta | I have no money |
| Kaumangon kat ing | Umang kat imo | You are crazy |
| Gahinibayag ka gid-ing | Gahibayag imo | You are laughing |
| Magamit ko it banyo | Pagamit bi ko it kasilyas | I need to use the toilet |
| Mapanaw eon kita | Panaw ta eon | We are going |
| Si-in dapit ing baeay? | Diin imong baeay? | Where is your house located? |
| Si-in ka gatinir? | Diin imo gauli? | Where are you staying? |
| Mag dahan ka | Andam imo | Take care |
Karin magana ta kasar Philippine
Anan akwai karin magana ta ƙasar Philippine a cikin harsuna daban-daban.
- Tagalog: Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.
- Akeanon: Ro uwa' gatan-aw sa anang ginhalinan hay indi makaabut sa anang ginapaeangpan.
- Malaynon: Ang indi kausoy magbalikid sa anang hinalinan hay indi makaabut sa anang paayanan.
- Hiligaynon: Ang indi makahibalo magbalikid sang iya ginhalinan, indi makaabot sa iya padulungan.
- English: He who does not look back where he came from, will never reach his destination.
Lambobi
| Lamba | Akanon/Malayon | Hiligaynon | Tagalog | Turanci |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Isaea / Isya (Malayon) | Isá | Isa | Daya |
| 2 | Daywa | Duhá | Dalawa | Biyu |
| 3 | Tatlo | Tátlo | Tatlo | Uku |
| 4 | Ap-at | Ápat | Apat | Hudu |
| 5 | Li-má | Limá | Lima | Biyar |
| 6 | An-om | Ánum | Anim | Shida |
| 7 | Pitó | Pitó | Pito | Bakwai |
| 8 | Waeo | Waló | Walo | Takwas |
| 9 | Siyám | Siyám | Siyam | Tara |
| 10 | Púeo | Pulò/Napulò | Sampu | Goma |
Adabi
Lura: Duk waɗannan waƙoƙin Melchor F. Cichon, mawaƙin Aklanon ne ya rubuta.
- "Ambeth". Philippine Panorama, Agusta 14, 1994.
- "Dakin gaggawa". The Aklan Reporter, Disamba 7, 1994, p. 10
- "Eva, Si Adan!" (Finalist Sa Unang Premyo Openiano A. Italia Competition, Janairu 1993, Duenas, Iloilo)
- "Ham-at Madueom Ro Gabii Inay?" Philippine Panorama, Maris 27, 1994, p. 29. (Waƙar Aklanon ta farko da aka buga a cikin Panorama na Philippine ), kuma a cikin The Aklan Reporter, Afrilu 6, 1994, p. 8.
- "Hin-uno Pa". The Aklan Reporter, Fabrairu 23, 1994, p. 8. Hakanan a cikin Ani Disamba 1993, p. 44
- "Ina". Philippine Collegian, Oktoba 4, 1973, p. 3 (Waƙar Aklanon ta Farko a cikin Kolejin Philippine )
- "Limog sa Idaeom". Ani Disamba 1993, p. 48
- "Mamunit Ako Inay". The Aklan Reporter, Disamba 28, 1994, p. 10
- "Manogu-Uling". The Aklan Reporter Yuli 29, 1992, p. 9. Hakanan a cikin Ani Disamba 1993, p. 50
- "Owa't Kaso", Saeamat. Mantala 3:97 2000
- "Ro Bantay". The Aklan Reporter, Satumba 6, 1995, p. 7
- "Gasar", Maris 13, 1998, UPV Auditorium, Birnin Iloilo
- "Sa Pilapil It Tangke". Ani Disamba 1994, p. 46
- "Toto, Pumailaya Ka". Pagbutlak (Aklanon na farko a cikin Pagbutlak )
- "Welga". Mantala 3:99 2000
albarkatun koyo
- "Kamus na Harshe biyar (Tsibirin Panay)" , 2003 Roman dela Cruz Kalibo, Aklan
- "A nahawu Aklan". 1971. Chai, Nemia Melgarejo. Ann Arbor: UMI. (Ƙwararren digiri, Philadelphia: Jami'ar Pennsylvania; xiv+229pp.)
- "Aklanon". 1995. Zorc, R. David. A cikin Darrell T. Tryon (ed.), Kwatanta ƙamus na Austronesian: gabatarwa ga karatun Austronesian: Berlin da New York: Mouton de Gruyter. shafi na 359-362.
- "Nazarin yaren Aklanon" / Marubuta: Beato A. de la Cruz, R. David Paul Zorc, Vicente Salas Reyes, & Nicolas L. Prado; Yankin Jama'a 1968-1969; Kalibo, Aklan
- "Vol.I Grammar" Smithsonian Institution Libraries kira# 39088000201871 ( Cikakken rubutu akan ERIC )
- ' Vol. II A Dictionary (na tushen kalmomi da abubuwan da aka samo asali) Aklanon zuwa Turanci" Smithsonian Institution Libraries kira# 39088000201889 ( Cikakken rubutu akan ERIC )
- "Ayyukan 'hay' a cikin jawabin labari na Aklanon" . 1990. Brainard, Sherri da kuma Poul Jensen.
- "Nazarin farko na abubuwan nuni a cikin labarun Alanon". 1992. Jensen, Kristine da Rodolfo R. Barlaan.