Anpi Brezil
Anpi Brezil la (nan (pt) Império do Brasil) oswa, yon fason abizif, Anpi Brezilyen[note 1] se yon antite politik ki te okipe, nan XIXe syèk, anpil teritwa ki konstitye aktyèl Brezil. Lè sa a, se yon monachi konstitisyonèl rejim palmantè ak demokrasi reprezantatif ki gen souvren siksesif yo se anperè Pyè I ak Pyè II, tou de manm Kay Braganza, yon branch milzan nan dinasti Kapètyen yo. Premye koloni nan Peyi Wa ki nan Pòtigal, Brezil te vin plas nan anpi kolonyal Pòtigè nan 1808, lè fiti wa a Wa Pòtigal), Lè sa a, regent Pòtigal, te kouri kite peyi l apre envazyon twoup Napoleon I yo. Fanmi wayal la etablie answit ak gouvènman li nan vil brezilyen Rio de Janeiro. Kèk ane apre liberasyon Pòtigal, Jan VI te retounen ann Ewòp nan 1821, men li te kite pi gran pitit gason l ak eritye, Infante Peter, nan tèt Brezil kòm rejan.
Istwa
Depi arive fanmi wayal Pòtigè a rive nan abdikasyon Pyè I
Pòtigal te revandike teritwa ki pita te vin Brezil la nan , ak arive navigatè a Pedro Álvares Cabral sou kòt li[1]. Yon koloni pèmanan te etabli apati 1532 e pandan 300 ane ki te vin apre yo, peyi a te pwolonje tou dousman nan direksyon lwès jiskaske li rive nan prèske tout fwontyè Brezil modèn yo[2]. Nan 1808, lame anperè Fransè a Napoleon I anvayi Pòtigal, fòse fanmi wa a ki te dirije pa chèf la. regent Jan pou ale nan ekzil. Lè sa a, Braganza te etabli nan vil brezilyen Rio de Janeiro, ki te vin implicite chèz Anpi Pòtigè[3].
Nan , Prince John, nan kapasite li kòm regent, te kreye Wayòm Ini Pòtigal, Brezil ak Algarve a, ki te transfòme Brezil soti nan estati koloni a nan wayòm. Jan VI te monte twòn Pòtigè ane annapre a, apre lanmò manman l, Rèn Marie I. Sepandan, li pa t retounen Pòtigal jis nan mwa avril 1821, kite dèyè pitit gason l ak eritye, Prens Pyè, nan tèt Brezil kòm régent[4],[5]. Lè sa a, gouvènman Pòtigè te deside revoke otonomi politik li te akòde Brezil an 1808[6], [7]. Menas pou pèdi kontwòl limite sou zafè lokal yo pwovoke opozisyon toupatou nan men Brezilyen. José Bonifácio de Andrada e Silva ak lòt lidè nan teritwa a te rive konvenk Pierre pou deklare endepandans Brezil la nan nan São Paulo[8],[9]. Jou 12 oktòb, yo te pwoklame prens lan premye souvren nan Anpi Brezil la sou non Pyè I epi yo te kouwone nan Chapel Imperial Rio de Janeiro nan . Lè sa a, peyi a vin tounen yon monachi konstitisyonèl[10],[11]. Deklarasyon endepandans la, sepandan, te rankontre opozisyon nan inite militè ki te rete nan Brezil men rete fidèl a Pòtigal. Te gen yon lagè endepandans ki te fèt atravè tout peyi a. Dènye sòlda ki te favorab Pòtigè yo te oblije rann tèt nan mwa mas 1824[12],[13] epi, gras ak medyasyon Wayòm Ini, Pòtigal te rekonèt endepandans peyi a pa Trete Rio de Janeiro nan [14]. Lè sa a, Pyè I te konfime nan tit enperyal li men papa l, wa Jan VI, yo te pwoklame kanmenm anperè titular nan Brezil[15].
Nòt ak referans
- (en) Yon pati nan atik sa a oswa tout atik la soti nan Wikipedya en anglè Ki gen pou tit « Empire of Brazil » (gade lis otè yo).