MOL
MOL (հունգ.՝ Magyar OLaj- és Gázipari Részvénytársaság, առավել հայտնի որպես MOL Group), հունգարական նավթագազային ընկերություն, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Բուդապեշտում, Հունգարիա։ MOL Group-ի անդամներն են խորվաթական և սլովակական նախկինում պետական նավթագազային ընկերությունները՝ INA-ն և Slovnaft-ը։ MOL-ը Հունգարիայի ամենաշահութաբեր ձեռնարկությունն է՝ 2019 թվականին 770 միլիոն դոլար զուտ շահույթով։ Ընկերությունը նաև երրորդ ամենաթանկ ընկերությունն է Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում[1], 2013 թվականին աշխարհի խոշորագույն ընկերությունների Fortune Global 500 ցանկում 402-րդն է[2]։
| Բնագավառ | նավթարդյունաբերություն | |
|---|---|---|
| Ստեղծում | 1991 | |
| Երկիր | Հունգարիա | |
| Կազմակերպչաիրավական ձև | Բաժնետիրական ընկերություն | |
| Ընդհանուր ակտիվներ | 4 103 786 000 000 Հունգարական ֆորինտ | |
| Total equity | 1 801 626 000 000 Հունգարական ֆորինտ | |
| Total revenue | 3 553 005 000 000 Հունգարական ֆորինտ | |
| Net profit | 251 655 000 000 Հունգարական ֆորինտ | |
| Operating income | 307 905 000 000 Հունգարական ֆորինտ | |
| Դուստր ընկերություն | Slovnaft, Tiszai Vegyi Kombinát Nyrt., MOLTRADE-Mineralimpex, MOL Česká republika, IES Italiana, MOL Slovenija, INA, Energopetrol | |
| Գլխամասի վայր | Բուդապեշտ | |
| Բորսա | Budapest Stock Exchange, Վարշավայի ֆոնդային բորսա, Լյուքսեմբուրգի ֆոնդային բորսա | |
| Աշխատակիցներ | 24 986 | |
| Պաշտոնական կայք | molgroup.info/en | |
2021 թվականի հոկտեմբերի դրությամբ ամենամեծ բաժնետերը Mol New Europe Foundation-ն է՝ 10,49%-ով առաջ Maecenas Universitatis Corvini հիմնադրամից և Mathias Corvinus Collegium հիմնադրամից, երկուսն էլ՝ 10%, OmanOil Budapest-ը՝ 7,14%, OTP և ING Bank՝ 4,9% և 4,48% համապատասխանաբար։ Բաժնետոմսերի գրեթե 45%-ը Free-float շրջանառության մեջ է[3][4]։
MOL-ը ակտիվ է հետազոտման և արտադրության, վերամշակման, բաշխման և շուկայավարման, նավթաքիմիական, էներգիայի արտադրության, առևտրի և մանրածախ առևտրի ոլորտներում։ 2021 թվականի դրությամբ MOL-ը գործում է աշխարհի ավելի քան 30 երկրներում, աշխատում է 25000 մարդ, ունի 2000 սպասարկման կայան 9 երկրներում (հիմնականում Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում) վեց ապրանքանիշերի ներքո[5]։ Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում MOL-ն արտադրում և վաճառում է այնպիսի ապրանքներ, ինչպիսիք են վառելիքը, քսանյութերը, հավելումները և նավթաքիմիական նյութերը։ Ընկերության գործունեության առավել նշանակալից ոլորտներն են Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպան, Հարավային Եվրոպան, Հյուսիսային ծովը, Մերձավոր Արևելքը, Աֆրիկան, Պակիստանը, Ռուսաստանը և Ղազախստանը։
MOL-ն ունի առաջնային ցուցակ Բուդապեշտի ֆոնդային բորսայում և հանդիսանում է BUX ինդեքսի բաղկացուցիչ մասը։ 2021 թվականի հոկտեմբերի դրությամբ այն ունի 6 միլիարդ դոլար շուկայական կապիտալ, Բուդապեշտի ֆոնդային բորսայում ցուցակված երկրորդ խոշոր ընկերությունն է։ MOL-ն ունի նաև երկրորդական լիստինգ Վարշավայի ֆոնդային բորսայում[6]։
Պատմություն
Հիմնադրում (1994–1995)
1991 թվականի հոկտեմբերի 1-ին MOL-ը ստեղծվել է որպես իրավահաջորդ՝ միավորելով 1957 թվականին ստեղծված National Oil and Gas Trust-ի 9 նախկին անդամներին։ 1995 թվականին ընկերությունների փաստացի ինտեգրումն ավարտվել է, և նախկինում առանձնացված կազմակերպությունները սկսել են գործել մեկ միասնական կազմակերպության շրջանակներում։ MOL-ը որոշեց սեփականաշնորհման ռազմավարություն՝ միջազգային շուկայի, քաղաքական և իրավական մարտահրավերներին արձագանքելու համար, որոնց ընկերությունը բախվում էր ԽՍՀՄ փլուզումից հետո[7][8]։
Տարածաշրջանային ընդլայնում (1995–2001)
1995 թվականին ընկերությունը բացեց լցակայաններ Տրանսիլվանիայում, Ռումինիա։ 2000 թվականին այն ձեռք բերեց Սլովակիայի ազգային նավթային ընկերության՝ Slovnaft-ի 36% բաժնեմասը[9]։ Այսպիսով, ընկերությունը դարձավ Կենտրոնական Եվրոպայում առաջին նավթային ընկերությունը, որը հաստատեց անդրսահմանային գործընկերություն, ինչպես նաև բացեց նոր բիզնես մասնաճյուղ՝ ձեռք բերելով հունգարական TVK նավթաքիմիական ընկերության 32,9%-ը[10][11]։
1999 թվականին MOL-ը մտավ Պակիստան՝ դառնալով TAL Block-ի օպերատորը (արտադրության մեջ 8,42% բաժնեմասով), որը երկրի ածխաջրածին արտադրող ամենամեծ բլոկներից մեկն է[12]։
Միջազգային ընդլայնում (2002–2007)
2002 թվականին INA-ի սեփականաշնորհման ակտի արդյունքում՝ Խորվաթիայի ազգային նավթային ընկերության INA-ի 25%+1 բաժնետոմսերի մասնավորեցման բաց հրապարակային մրցույթը մեկնարկեց 2002 թվականի մայիսին։ MOL-ը հաղթեց մրցույթը 505 միլիոնով՝ OMV-ի 420 միլիոն դոլարի դիմաց[13][14]։
Մինչև 2004 թվականը MOL-ը մի քանի քայլով ամբողջությամբ ձեռք բերեց Սլովակիայի ազգային վերամշակող Slovnaft-ը և Հունգարիայի էթիլենի և պոլիպրոպիլենային առաջատար արտադրող TVK-ն, որոնց նկատմամբ MOL-ը վերահսկողություն ձեռք բերեց՝ ավելացնելով իրենց մասնաբաժինը մինչև 34,5% 2001 թվականին։ 2015-ին MOL-ն այնուհետև բարձրացրեց իր բաժնետոմսերը TVK-ում մինչև 100%[15][16]։
2003-2005 թվականներին MOL-ը ձեռք էր բերել Ռումինիայում Shell-ի բոլոր լցակայանները։ 2004 թվականին MOL-ը մտավ ավստրիական շուկա՝ գնելով վառելիքի պահեստարան Կոռնեյբուրգում, իսկ մեկ տարի անց ձեռք բերեց Roth լցակայանների ցանցը[17]։ 2007 թվականի օգոստոսին MOL-ը գնեց Italiana Energia e Servizi S.p.A. (IES), որը Մանտուայի նավթավերամշակման գործարանի և Իտալիայում 165 մանրածախ կայաններից բաղկացած ցանցի սեփականատերն է[18]։
Միջազգային ընդլայնում II (2007–2016)
2007 թվականին MOL-ը մտավ Իրաքի Քուրդիստանի շրջան, որտեղ նրա դուստր ձեռնարկությունը MOL Kalegran-ը պատկանում է Shaikan PSC-ի 20%-ին[19][20]։ Հետագայում 2009 թվականին MOL-ը ձեռք բերեց Pearl Petroleum կոնսորցիումի (Pearl) բաժնետոմսերի 10%-ը Crescent Petroleum-ից և Dana Gas PJSC-ից[21]։
2007 թվականի նոյեմբերին MOL-ը զեկուցեց նոր տարածաշրջանային նախաձեռնության մասին՝ ստեղծելու միասնական տարածաշրջանային գազատարի համակարգ, որը կոչվում է Նոր Եվրոպական փոխանցման համակարգ (NETS): 2007 թվականի դեկտեմբերի 20-ին MOL-ը հայտարարեց ռազմավարական համագործակցության մասին չեխական CEZ էլեկտրաէներգետիկական ընկերության հետ։ CEZ-ի հետ համատեղ ձեռնարկությունը կենտրոնացած է գազով էլեկտրաէներգիայի արտադրության և դրա հետ կապված գազի ենթակառուցվածքների վրա Կենտրոնական և Հարավարևելյան Եվրոպայում՝ գործարկելով երկու 800 ՄՎտ հզորությամբ էլեկտրակայաններ Հունգարիայում և Սլովակիայում։ Ռազմավարական գործընկերության շրջանակներում իր բաժնետոմսերի 7%-ը CEZ-ին վաճառելուց հետո, MOL-ը 2008 թվականի մարտի 10-ին հայտարարեց 8% բաժնետոմսերի վաճառքի մասին Oman Oil Company-ին[22]։
2008 թվականի մայիսի 9-ին MOL-ը պայմանագիր ստորագրեց 35% բաժնեմաս ձեռք բերելու Հնդկաստանում գտնվող բլոկում, որը շահագործվում է հնդկական ONGC-ի կողմից[23][24]։ MOL-ը հետագայում ձեռք բերեց INA-ի բաժնետոմսերի 22,16%-ը Զագրեբի ֆոնդային բորսայում իր ընդհանուր հրապարակային առաջարկի միջոցով[25]։
2011 թվականի մայիսի 24-ին Օրբանի երկրորդ կաբինետը գնեց ռուսական Surgutneftegas-ի բաժնետոմսերը, այդպիսով հունգարական պետությունը ձեռք բերեց ընկերության բաժնետոմսերի 21,2%-ը[26]։
2013 թվականի վերջին MOL-ը մտավ Հյուսիսային ծով՝ ձեռք բերելով Wintershall-ի պորտֆելը, որը ներառում էր արտադրական դաշտերի և չմշակված նախագծերի խառնուրդ։ Այն նաև դիրքեր է ձեռք բերել Հյուսիսային ծովի կենտրոնական Սքոթի կենտրոնում[27][28]։ MOL-ը հետագայում ընդլայնեց իր հետախուզական պորտֆելը` մուտք գործելով Նորվեգիա 2015 թվականին, Ithaca Petroleum Norge-ը ձեռք բերելուց հետո[29][30]։
2014 թվականի մայիսի 8-ին MOL-ը հայտարարեց իտալական Eni-ի դուստր ձեռնարկությունների ձեռքբերման մասին Չեխիայում, Սլովակիայում և Ռումինիայում, ներառյալ 208 բենզալցակայանների մանրածախ ցանցը, որոնք նախկինում գործում էին Agip ապրանքանիշի ներքո[31]։ Գործարքը ներառում էր նաև Eni-ի մեծածախ բաժնետոմսերի յուրացումը Չեխիայում, Սլովակիայում և Ռումինիայում։ Չեխիայում MOL-ի մանրածախ շուկայի մասնաբաժինը գերազանցել է 10 տոկոսը՝ շնորհիվ 125 նոր գազալցակայանների և 24 Slovnaft և 125 PAP Oil լցակայանների, որոնք նույնպես պատկանում են խմբին[32]։ 274 սպասարկման կայաններով MOL Group-ը երկրում վառելիքի մանրածախ վաճառքով երկրորդն է։ Սլովակիայում 253 բենզալցակայաններ արդեն ամբողջ ցանցի մաս էին կազմում, ընդ որում այն ժամանակ գնված էր 41 լցակայան։ Ռումինիայում գոյություն ունեցող ցանցն ընդլայնվել է 42 հորերով՝ ավելացնելով 189 ապրանք, ինչը կազմում է մանրածախ վաճառքի 12%-ը[33]։
Դիվերսիֆիկացում (2016–2021)
2016 թվականին MOL-ը հայտարարեց իր երկարաժամկետ ռազմավարությունը «MOL 2030»: Ըստ ընկերության՝ իր բիզնես մոդելը կշարունակեր ապահովել կայուն և կայուն շահութաբերություն հաջորդ 10-15 տարիների ընթացքում, սակայն նոր ներդրումները համարվում էին էական MOL-ի ապագայի համար[34]։ Որպես ռազմավարության մաս՝ ընկերությունը մտադիր է դիվերսիֆիկացնել Oil & Gas-ի դասական բիզնեսը և վերածվել տարածաշրջանի քիմիական և սպառողական ապրանքների և ծառայությունների առաջատար ընկերության[35][36]։
Մինչև 2030 թվականը MOL-ը նախատեսում էր 4,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի ներդրումներ՝ իր նավթաքիմիական բիզնեսն ընդլայնելու և ապրանքային սեգմենտից ավելի բարձր ավելացված արժեքով քիմիական ապրանքներ տարածելու համար[37][38]։ Նոր ռազմավարությանը հաջորդած առաջին նախագծերից մեկը «Պոլիոլ» քիմիական նախագիծն էր։ 2018 թվականի սեպտեմբերին MOL-ը հասավ նախագծի վերջնական ներդրմանը և ThyssenKrupp-ի հետ կնքեց ինժեներական, գնումների և շինարարական (EPC) պայմանագրեր[39][40]։
2019 թվականի հոկտեմբերին Հունգարիայի Տիսայվարոս քաղաքում համալիրի հիմնաքարը դրվել է Զոլտ Էռնադին, Ֆերենց Կոնչը, Սամի Պելկոնենը և Միհալի Վարգան։ Նախատեսվում էր, որ գործարանն ամբողջությամբ շահագործվի մինչև 2021 թվականը[41]։
Ընկերությունը 2018 թվականին համագործակցություն է ձևավորել գերմանական APK-ի հետ պլաստիկ վերամշակման համար, իսկ 2019 թվականին ձեռք է բերել «Ավրորա»՝ վերամշակված պլաստմասսա կոմպոզիցիայի գերմանական ընկերությունը[42][43][44]։
2017 թվականին MOL-ը մեկնարկեց նավատորմի կառավարման, էլեկտրոնային շարժունակության և ավտոմեքենաների փոխանակման ձեռնարկություններ[34][45]։
2019 թվականի սեպտեմբերին MOL Serbia-ն վառելիքի նոր պահեստ է բացել Սրեմսկի Կարլովցիում։ Համալիրը MOL-ի ամենամեծ ներդրումն է Սերբիայում վերջին 15 տարիների ընթացքում[46][47]։ 2019 թվականի նոյեմբերին MOL-ը պայմանագիր ստորագրեց Chevron-ի հետ՝ ձեռք բերելով նրանց 9,57% բաժնեմասը Ազերի-Չիրագ-Գյունաշլի (ACG) նավթային հանքավայրում և 8,9% բաժնեմասը Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան (BTC) խողովակաշարում[48][49]։ Խողովակաշարը ACG-ից հում նավթ է տեղափոխում Միջերկրական ծովի Ջեյհան նավահանգիստ։ Ընդհանուր գործարքը գնահատվել է 1,57 միլիարդ դոլար[50]2019 թվականի նոյեմբերին MOL Group-ը հայտարարեց, որ ձեռք է բերել 100% բաժնետոմս գերմանական Aurora պլաստմասսա արտադրող ընկերության մեջ[50]։
2014 թվականին, որպես ռազմավարական նպատակ, MOL-ը սկսեց ուսումնասիրել իր հում նավթի մատակարարման դիվերսիֆիկացման ուղիները և հարմարեցնել իր նավթավերամշակման գործարանները ոչ ռուսական այլընտրանքային հում նավթի վերամշակման համար՝ ավելի մեծ ճկունության հասնելու նպատակով։ Մինչև 2022 թվականը MOL-ը ավելի քան 170 միլիոն ԱՄՆ դոլար է ներդրել Ադրիա խողովակաշարի այլընտրանքային լոգիստիկայի կառուցման համար։ Սա թույլ է տալիս ավելի շատ ծովային առաքումներ մատակարարել Հունգարիայում և Սլովակիայում գտնվող Duna և Slovnaft նավթավերամշակման գործարանները։ Հում նավթի դիվերսիֆիկացման ջանքերի շնորհիվ Duna նավթավերամշակման գործարանը ներկայումս կարող է վերամշակել ոչ REB հումքի մոտ 35%-ը՝ խառնված Urals նավթի հետ։ Ուկրաինայի պատերազմն արագացրել է պլանավորման այս գործընթացը
MOL-ին անհրաժեշտ է մինչև 700 միլիոն դոլարի ներդրումային ցիկլ[51] և առնվազն 2–4 տարի, որպեսզի կարողանա անցնել 100% այլընտրանքային հումքի վերամշակման։
2021 թվականի հունիսին MOL Group-ը համաձայնություն ձեռք բերեց OMV-ի 92,25% բաժնետոմսերը OMV Slovenija d.o.o.-ում, ավստրիական նավթագազային OMV AG հսկայի սլովենական թեւը 301 միլիոն եվրոյով ձեռք բերելու մասին[52]։
 | Ընթերցե՛ք «լիստինգ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։ |
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «MOL» հոդվածին։ |