Иокто-

Иокто- (белгілеу: қазақ «и», халықаралық «y»^[1]) — мәннің 10^-24 санына көбейтілгендікті немесе септиллион (1 000 000 000 000 000 000 000 000) есе кішірейтілгендікті көрсететін қосымша^[2]^[3]. Қосымшаның белгісі өлшем бірлігі белгісінің алдында жазылады, мысалы: иоктосекунд — ис, ys.

Атауы ежелгі гректің ὀκτώ [októ] — сегіз сөзінен шыққан, өйткені ол 1000⁸ санына эквивалентті. СИ қосымшасы ретінде 1991 жылы XIX Салмақтар мен шаралар бойынша бас конференцияда қабылданды.^[4]^[5] 2014 жылға сәйкес иокто- ең кіші бөлшекті қосымша болып табылады, алайда, қазіргі таңда 10²⁷не бөлетін қосымшаның енгізілуі талқыланып жатыр.

Мысалы:

Физикада субатомды бөлшектерді өлшеуге қолдануға болады:

Тыныштық күйіндегі электронның массасы: 0,000911 иг;
Тыныштық күйіндегі протонның массасы: 1,6726 иг;
Тыныштық күйіндегі нейтронның массасы: 1,6749 иг.

Глазманың бар болу уақыты — бірнеше иоктосекунд^[6], ал кварк-глюонды плазманың уақыты — ондаған иоктосекунд^[7].

**Кесте 1 — SI префикстері**
Атауы	йотта-	зетта-	екса-	пета-	тера-	гига-	мега-	кило-	һекто-	дека-
Халықаралық белгілеуі	Y	Z	E	P	T	G	M	k	h	da
Еселігі	10²⁴	10²¹	10¹⁸	10¹⁵	10¹²	10⁹	10⁶	10³	10²	10¹
Атауы	деси-	сенти-	милли-	микро-	нано-	пико-	фемто-	атто-	зепто-	йокто-
Халықаралық белгілеуі	d	c	m	µ	n	p	f	a	z	y
Еселігі	10⁻¹	10⁻²	10⁻³	10⁻⁶	10⁻⁹	10⁻¹²	10⁻¹⁵	10⁻¹⁸	10⁻²¹	10⁻²⁴

Тағы қараңыз

Дереккөздер

Метрлік префикстері

Префикс	Символы	1000^m	10ⁿ	Ондық	Қысқа шкаласы	Ұзын шкаласы	Кейін^{[n 1]}
иотта	Y	1000⁸	10²⁴	1000000000000000000000000	септиллион	квадриллион	1991
зетта	Z	1000⁷	10²¹	1000000000000000000000	секстиллион	триллиард	1991
екса	E	1000⁶	10¹⁸	1000000000000000000	квинтиллион	триллион	1975
пета	P	1000⁵	10¹⁵	1000000000000000	квадриллион	billiard	1975
тера	T	1000⁴	10¹²	1000000000000	trillion	billion	1960
гига	G	1000³	10⁹	1000000000	billion	milliard	1960
мега	M	1000²	10⁶	1000000	миллион		1960
кило	k	1000¹	10³	1000	мың		1795
хецто	h	1000^2/3	10²	100	жүз		1795
деца	da	1000^1/3	10¹	10	он		1795
		1000⁰	10⁰	1	бір		–
деси	d	1000^−1/3	10⁻¹	0.1	оннан бір		1795
сенти	c	1000^−2/3	10⁻²	0.01	жүзден бір		1795
милли	m	1000⁻¹	10⁻³	0.001	мыңнан бір		1795
микро	μ	1000⁻²	10⁻⁶	0.000001	миллионнан бір		1960
нано	n	1000⁻³	10⁻⁹	0.000000001	billionth	миллиардтан бір	1960
пико	p	1000⁻⁴	10⁻¹²	0.000000000001	триллионнан бір	billionth	1960
фемто	f	1000⁻⁵	10⁻¹⁵	0.000000000000001	квадриллионнан бір	billiardth	1964
атто	a	1000⁻⁶	10⁻¹⁸	0.000000000000000001	квинтриллионнан бір	триллионнан бір	1964
зепто	z	1000⁻⁷	10⁻²¹	0.000000000000000000001	секстиллионнан бір	триллиарттан бір	1991
иокто	y	1000⁻⁸	10⁻²⁴	0.000000000000000000000001	септиллионнан бір	квадриллионн бір	1991

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[n 1]