ಎಲಂ ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ
ಎಲಂ ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ, ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕಿಯಾಗಿದ್ದು, ಮಣಿಪುರಿಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಲೈ ಹರೋಬಾ ಮತ್ತು ರಾಸ್ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪರಿಣತಿ ಮತ್ತು ಪಾಂಡಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. [೧] ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಅವರ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು. [೨]
ಎಲಾಮ್ ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ | |
|---|---|
| ಜನನ | ಜನನ ೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೫೪(ವಯಸ್ಸು ೬೯) ಇಂಫಾಲ್, ಮಣಿಪುರ, ಭಾರತ |
| ವೃತ್ತಿ | ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ |
| ಸಂಗಾತಿ | ಹೌಬಮ್ ಮಣಿಗೋಪಾಲ್ ಸಿಂಗ್ |
| ಮಕ್ಕಳು | ೨ ಹೆಣ್ಣು ಮತ್ತು ೩ ಗಂಡು |
| ಪೋಷಕ | ತಂದೆ: ಬಿದುಮಣಿ ಸಿಂಗ್ ತಾಯಿ:ಎಲಾಮ್ ರೋಸೋಮಣಿ ದೇವಿ |
| Awards | ಪದ್ಮಶ್ರೀ |
ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ
ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಮಣಿಪುರದ ಇಂಫಾಲ್‌ನ ಖ್ವಾಯ್ ನಾಗಮಾಪಾಲ್ ಸಿಂಗ್ಜುಬಂಗ್ ಲೈರಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಲಂ ಬಿಧುಮಣಿ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಎಲಂ ರೋಸೋಮಣಿ ದೇವಿ ದಂಪತಿಗೆ ೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೫೪ ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ಎಲಂ ಇಂದಿರಾ ದೇವಿ ತಮ್ಮ ಎಂಟನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಗುರು ಲೌರೆಂಬಮ್ ಅಮುಯೈಮಾ ಸಿಂಗ್ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. [೩] ನಂತರ, ಅವರು ಆರ್.ಕೆ ಅಕೇಸಾನಾ, ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಮೈಸ್ನಮ್ ಅಮುಬಿ ಸಿಂಗ್, [೪] ಥಿಂಗ್ಬೈಜಮ್ ಬಾಬು ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಥಿಯಮ್ ತರುಣ್‌ಕುಮಾರ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು, ಇಂಫಾಲ್‌ನ ಜೆಎನ್ ಮಣಿಪುರ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿಗೆ ಸೇರುವ ಮೊದಲು ಡಿಪ್ಲೊಮಾ ಕೋರ್ಸ್‌ಗೆ ಆರ್.ಕೆ ಪ್ರಿಯೋಗೋಪಾಲ್ ಸನಾ, ಯುಮ್ಶನ್ಬಿ ಮೈಬಿ, ತಂಬಲ್ಂಗೌ, ಎನ್‌ಜಿ ಕುಮಾರ್ ಮೈಬಿ ಮತ್ತು ಹಾಬಾಮ್ ನ್ಗಾನ್ಬಿ ಅವರಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರು ೧೯೬೭ ರಲ್ಲಿ ನಿತ್ಯಾಚಾರ್ಯರ ಡಿಪ್ಲೊಮಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದರು. [೫]
ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೭೯ ರಲ್ಲಿ ಗುವಾಹಟಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಬಿಎ ಮತ್ತು ನಂತರ ಮಣಿಪುರಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಎಂಎ ಪಡೆದರು. ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ಅವರು ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಯುವ ಕಲಾವಿದರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನದ ನೆರವಿನೊಂದಿಗೆ ೧೯೭೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಲೈ ಹರೋಬಾದಲ್ಲಿ [೬] [೫] [೭]
ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ ಅವರು ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ಮೈತೆಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಚಲನಚಿತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದ ಮಾತಂಗಿ ಮಣಿಪುರ ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಭಿನಯಿಸಿದ್ದಾರೆ [೫] [೮] ಅವರು ಅನೇಕ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. [೫] ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು:
- ದೂರದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನ - ೧೯೯೦ [೫]
- ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನ - ವಿಶ್ವ ಗುರು ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟ್ಯಾಗೋರ್ ಅವರ ೧೫೦ ನೇ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ - ೨೦೧೧ [೫]
- ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನ - ೯ನೇ ಭಾಗ್ಯಚಂದ್ರ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನೃತ್ಯೋತ್ಸವ - ೨೦೧೧ [೫]
- ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನ - ಇಂಡೋ-ಸೋವಿಯತ್ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸ್ನೇಹ, ಮಾಸ್ಕೋ - ೧೯೭೮ [೫] [೯]
- ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೃತ್ಯ 'ಲೈ ಹರೋಬಾ' - ಇಂಡಿಯಾ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್, ಪ್ಯಾರಿಸ್ - ೧೯೮೫ [೫] [೯]
- ಲೈ ಹರೋಬಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ - ರೀ-ಯೂನಿಯನ್ ಐಲ್ಯಾಂಡ್, ಫ್ರಾನ್ಸ್ - ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಫಾರ್ ಕಲ್ಚರಲ್ ರಿಲೇಶನ್ಸ್ (ಐ ಸಿ ಸಿ ಆರ್) - ೨೦೧೦ [೫] [೯]
- ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನ - ಲೋಕುತ್‌ಶಬ್ ಉತ್ಸವ, ನವದೆಹಲಿ - ೧೯೮೮ [೯]
ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ ಅನೇಕ ಬ್ಯಾಲೆ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. [೫]
ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ ಅವರು ಹಾಬಾಮ್ ಮಣಿಗೋಪಾಲ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ದಂಪತಿಗೆ ಮೂವರು ಗಂಡು ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಪುತ್ರಿಯರಿದ್ದಾರೆ.
ಮೈಟೈ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೃತ್ಯ ಬೋಧನಾ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕೇಂದ್ರ
೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ, ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ ಇಂಫಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೈತೆಯ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೃತ್ಯ ಬೋಧನಾ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು [೧೦] ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅಂದಿನಿಂದಲೂ ಸಂಸ್ಥೆಯ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. [೯] ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೃತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಲೆಗಳನ್ನು ಕಲಿಯುವ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ [೧೧] ಮತ್ತು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವಾಲಯದಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. [೧೨]
ಸ್ಥಾನಗಳು
ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ ಅವರು ಹಲವಾರು ಗಮನಾರ್ಹ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ: [೫]
- ಸದಸ್ಯ - ಪೂರ್ವ ವಲಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರ, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ - ೨೦೦೯-೧೨
- ತೀರ್ಪುಗಾರರ ಸದಸ್ಯ - ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರ, [೧೩] ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಾಗಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಸಂಸ್ಥೆ - ೧೯೯೬-೨೦೦೭
- ಸದಸ್ಯ - ಆಡಿಷನ್ ಪ್ಯಾನಲ್ - ದೂರದರ್ಶನ ಗುವಾಹಟಿ - ೧೯೯೮-೨೦೦೦
- ಸದಸ್ಯ - ಅಧಿಕೃತ ನಿಯೋಗ - ಯುಸಿಸಿಆರ್ ಜಾನಪದ ಉತ್ಸವ, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ - ೧೯೮೭
ಅವರು ೨೦೦೯ ರಿಂದ ಯುನೆಸ್ಕೋ ಕ್ಲಬ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಜೀವ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ೧೯೮೯ರಿಂದ ಇಂಫಾಲ್‌ನ ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ರೇಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯದ ಪರಿಣಿತ ನಿರೂಪಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. [೫] ಅವರು ೨೦೦೧ ರಿಂದ ೨೦೧೨ ರವರೆಗೆ ಮಣಿಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಅಕಾಡೆಮಿಕ್ ಸ್ಟಾಫ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಅನುದಾನ ಆಯೋಗದ ಅತಿಥಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ [೫] [೯] ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಮಣಿಪುರ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಮಣಿಪುರದಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ಗುರುಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, [೧೪] ಇಂಫಾಲ್, ೧೯೯೬ ರಿಂದ. [೬]
ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಮನ್ನಣೆಗಳು
- ಪದ್ಮಶ್ರೀ - ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ - ೨೦೧೪ [೧೫] [೧೬]
- ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ - ವಿಶ್ವ ರಂಗಭೂಮಿ ದಿನ - ಕಿರು ನಾಟಕ - ೧೯೭೦
- ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಟಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ - ಅಖಿಲ ಭಾರತ ನಾಟಕೋತ್ಸವ - ೧೯೭೧
- ನೃತ್ಯ ರಾಣಿ ಉಪಾಧಿ - ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನಾಟಕ ಸಂಘ, ಮೊಯಿರಾಂಗ್ - ೧೯೮೪ [೯]
- ಜೂನಿಯರ್ ಫೆಲೋಶಿಪ್ - ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವಾಲಯ - ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ - ೧೯೯೦-೯೨
ಬರಹಗಳು
ಎಲಂ ಎಂದಿರಾ ದೇವಿ ಅವರು ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ನಾಲ್ಕು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.
- ಎಲಂ ಇಂದಿರಾ ದೇವಿ (೧೯೯೮). ಲೈ ಹರವೋಬಾ ವಖಲ್ಲನ್ ಪ್ಯಾರಿಂಗ್ - ಲೈ ಹರವೋಬಾ ಕುರಿತಾದ ಆಲೋಚನೆಗಳ ಸರಣಿ.
- ಮೈತೆಯಿ ಜಾಗೋಗಿ ಚೋರಕ್ಪಾ ಸಕ್ತಮ್ (ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯದ ಒಂದು ನೋಟ) - ೧೯೯೮
- ಲೈ ಹರೋಬಾ ಅನೋಯಿ ಈಶೆ - ೨೦೦೧
- ಲೈ ಹರೋಬಾ ಅನೋಯಿ ವರೋಲ್ - ೨೦೦೨
- ಲೈ ಹರೋಬಾದ ನೃತ್ಯಗಳು
ಲೈ ಹರೋಬಾ ವಖಲ್ಲನ್ ಪ್ಯಾರಿಂಗ್ (ಲೈ-ಹರೋಬಾದ ಆಲೋಚನೆಗಳ ಸರಣಿ) [೬] [೧೭] ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಇಂಫಾಲ್‌ನ ನಹರೋಲ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರೇಮಿ ಸಮಿತಿಯಿಂದ ಚಿನ್ನದ ಪದಕವನ್ನು ಗೆದ್ದರು. [೯]
ಅವರು ಹಲವಾರು ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. [೫]
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು
- ಪದ್ಮ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸುದ್ದಿ
- ಸಂಗೈ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖ[ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]