Украинанын президенттеринин тизмеси

Украинанын президенттеринин тизмесинде Украинанын президенти болгон же убактылуу президенттин милдетин аткарган адамдардын тизмеси камтылган.

Украинанын Президентинин кызматы 1991-жылдын 5-июлунда Украина ССРинин Конституциясына Жогорку Рада тарабынан өзгөртүүлөр киргизүү менен негизделген. Президентти аткаруу бийлигинин башчысы аныктаган. Ал Жогорку Раданын бекитүүсүнө премьер-министрликке талапкерди коюп, министрликтерди уюштуруп, жоюп, министрлерди кызматка дайындап, кызматтан алган. 1996-жылы Украинанын Конституциясы кабыл алынгандан кийин президент аткаруу бийлигинин башчысы болбой калган. Ал Жогорку Раданын макулдугу менен премьер-министрди дайындады, ага министрлер үчүн талапкерлерди сунуштады. 2004-жылдын декабрында Конституцияга өзгөртүү киргизгенден кийин, ал Жогорку Рада сунуштаган премьер-министрди бекитип, коргоо жана тышкы иштер министринин гана талапкерлерин бекитүүгө сунуштаган. 2010-жылдын октябрында Украинанын Конституциялык соту 2004-жылы Конституцияга киргизилген өзгөртүүлөрдү жокко чыгарып, президент 1996-жылкы Конституцияда аныкталган укуктарга ээ болгон. 2014-жылдын 21-февралында Украинанын Жогорку Радасы 2004-жылкы Конституциянын жоболорун жаңылады.

2021-жылга карата "Украинанын Президентин шайлоо жөнүндө" мыйзамына ылайык, шайлоо күнүнө отуз беш жашта, шайлоо укугуна ээ, мамлекеттик тилде сүйлөгөн, шайлоо күнүнө чейин акыркы он жыл бою Украинада жашаган, Украинанын жараны Украинанын президенти болуп шайлана алат.

Мыйзам Украинада мамлекет башчысын шайлоонун тартибин аныктайт. Ал "Украинанын Президентин шайлоо жөнүндө" Украинанын Мыйзамына ылайык өтөт ^[1] . Украинадагы президенттик шайлоо тарыхта азыркы Украинадагы шайлоонун биринчи түрү болуп калды.

Украинанын Жогорку Радасы Украинада кезектеги президенттик шайлоону шайлоо күнүнө жүз күн калгандан кечиктирбестен дайындайт.

Украинанын шайланган президенти бир катар артыкчылыктарга ээ болот. Парламенттин импичмент жарыялоо укугунан тышкары, ал өз ыйгарым укуктарынын мөөнөтүндө кол тийбестик укугунан пайдаланат. Украинанын президентинин статусу мыйзам тарабынан корголот жана эгерде ага импичмент процедурасы колдонулбаса өмүр бою сакталат. Конституциянын 105-беренесине ылайык, Украина президентинин ар-намысына жана кадыр-баркына шек келтиргендиги үчүн күнөөлүүлөр мыйзамдын негизинде жоопкерчиликке тартылат, бирок мындай мыйзам азырынча кабыл алына элек. ^[2]

Украинанын Президенти Украинанын мамлекеттик эгемендүүлүгүнүн жана аймактык бүтүндүгүнүн гаранты болуп саналат. Жогорку категориядагы мамлекеттик кызматкер ^[2] катары Украинанын Конституциясында бекитилген Конституциянын гаранты болгон Президенттин статусу ага мыйзам чыгаруу, аткаруу жана сот бийликтеринин Украинанын негизги мыйзамын түз же кыйыр түрдө бузган антиконституциялык аракеттерин токтотуу милдетин жүктөйт. Бул милдетти аткаруу үчүн президент тиешелүү ыйгарым укуктарга ээ: ал бийликтин чечимин токтото алат, Жогорку Рада добуш берген мыйзамдарга вето укугун колдоно алат.

Тышкы саясатка ыйгарым укуктар Украинанын Конституциясынын 102-беренесинде аныкталган. Президент мамлекет башчысы катары анын атынан иш алып барат, эл аралык мамилелерде Украинанын атынан чыгат, сүйлөшүүлөрдү жүргүзөт жана эл аралык келишимдерди түзөт, ошондой эле мамлекеттин бардык тышкы саясий ишмердүүлүгүн башкарат. ^[2]

Президент Украина Конституциясынын 106-беренесине ылайык Украинанын Куралдуу күчтөрүнүн Жогорку колбашчысы болуп саналат. Украинага каршы куралдуу агрессия болгон учурда президент мамлекетти душмандан коргоо үчүн Украинанын Куралдуу күчтөрүн колдонуу жөнүндө чечим кабыл алат. Украинанын мамлекеттик эгемендүүлүгүнүн жана аймактык көз карандысыздыгынын кепили катары президент Украинанын Улуттук коопсуздук жана коргонуу кеңешин жетектейт.

Президент өзүнүн конституциялык ыйгарым укуктарын бийлик вертикалы аркылуу ишке ашырат, ага төмөнкүлөр кирет: Президенттин Аппараты, Консультативдик Кеңеш, Украинанын Улуттук коопсуздук жана Коргоо кеңеши жана жергиликтүү облустук жана райондук администрациялар.

Мариинский сарайы - Украина президентинин салтанаттуу резиденциясы. Анда Киевдеги Михаил Грушевский көчөсү, 5А дарегинде майрамдар өтөт .