ဆာတေး

ဆာတေး(/ˈsæteɪ/, /ˈsɑːteɪ/ SAH-tay) သည် ဟင်းခတ်အမွေးအကြိုင်တို့ဖြင့် နှယ်၍ တံစို့ထိုး ကင်ထားသော အစားအစာတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး ဆော့ဖြင့် တွဲဖက်၍ စားသုံးရသည်။^[၃] အရှေ့တောင်အာရှ အထူးသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှား၊^[၁] မလေးရှား၊ စင်ကာပူနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့တွင် စားသုံးသော ဟင်းလျာတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။^[၄] ဆာတေးတွင် ကြက်သား၊ ဆိတ်သား၊ သိုးသား၊ အမဲသား၊ ဝက်သား၊ ငါး၊ အခြားသော အသားများ သို့မဟုတ် တို့ဖူးတို့အား အတုံးလေးများအဖြစ် လှီးထားပြီး ဝါစို့တွင် ထိုးသီထားသည်။ မူလအစစ်အမှန်မှာ အုန်းလက်ကြောဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော တံစို့ကိုသာ အသုံးပြုကြသည်။ ထို့နောက် စပ်သော ဟင်းခတ်အမွေးအကြိုင် အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် ရောစပ်၍ သစ်သားမီး သို့မဟုတ် မီးသွေးမီးဖိုပေါ်တွင် ကင်ရသည်။ ဆာတေးကို ဆော့အမျိုးမျိုးနှင့် တွဲဖက်စားသုံးလေ့ရှိပြီး အများဆုံး စားသုံးသော ဆော့မှာ မြေပဲဆော့နှင့် ပဲငံပြာရည် အနောက် ရောစပ်ထားသည့် ဆော့ဖြစ်သည်။^[၅] ထို့ကြောင့် မြေပဲဆော့ကို ဆာတေးဆော့ဟု ခေါ်ကြသည်။^[၆]

ဆာတေး

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အရှေ့ဂျားဗားပြည်နယ်၊ ကွန်နိုရိုဂိုတွင် အဓိကစားသုံးသည့် မြေပဲဆော့ဖြင့် ထည့်ခင်းထားသည့် ကြက်သားကို နူးညံစွာကင်ထားသော ပွန်နိုရိုဂိုဆာတေး
အခြားအမည်များ	Sate, Satai, Satti
အဓိကသုံးဆောင်မှု	Entrée or main course
မူရင်းနိုင်ငံ	အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ[၁][၂]
ဒေသ	အရှေ့တောင်အာရှ ဆူရာနမ်နိုင်ငံ နယ်သာလန်နိုင်ငံ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ
ဆက်နွယ်သောအမျိုးသားအစားအစာ	အင်ဒိုနီးရှား အစားအစာ[၁]
သုံးဆောင် အပူချိန်	အပူ
အဓိက ပါဝင်ပစ္စည်း	တံစို့ဖြင့် ကင်ထားသော အသား၊ ဆော့အမျိုးမျိုး အဓိကအားဖြင့် မြေပဲဆော့
မျိုးကွဲများ	အရှေ့တောင်အာရှရှိ ဒေသအများအပြား
Cookbook: ဆာတေး  Media: ဆာတေး

ဆာတေး၏ မူရင်းဒေသမှာ အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းတစ်ကျွန်းဖြစ်သော ဂျားဗားကျွန်းမှ ဖြစ်သည်။^{[၂][၇][၈][၉]} ယခုအခါတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ မည်သည့်နေရာတွင်မဆို ရရှိနိုင်ပြီး အမျိုးသား ဟင်းလျာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။^{[၁၀][၁][၁၁][၁၂]} ထို့ပြင် အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ထိုင်း၊ မလေးရှား၊ စင်ကာပူနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့တွင်လည်း နာမည်ကျော်ကြား လူကြိုက်များသော အစားအစာတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။^[၁၃] ထိုင်းဆာတေး၏ အဓိက အချက်တစ်ခုမှ အသုံးပြုသည့် အသားအမျိုးအစားထဲတွင် ဝက်သားပါဝင်ခြင်းနှင့် ထိုင်းစတိုင် မြေပဲဆော့ကို အသုံးပြုထားခြင်း ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ဆာတေးတွင်လည်း တခါတရံတွင် ကီကပ် မာနစ်လို့ခေါ်တဲ့ ချိုတဲ့အရသာ ပါသော ပဲငံပြာရည်နှင့် လွန်တောင်လို့ ခေါ်တဲ့ ဆန်မုန့်နှင့် တွဲဖက် စားသုံးကြလေ့ ရှိသည်။ ဒေသခံ မလေးအသိုက်အဝန်း၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင်လည်း ဆာတေးသည် အဓိက အစားအစာသဖွယ် ဖြစ်၍ နေသည်။^[၁၄]

ဆာတေး၏ အင်ဒိုနီရှားနိုင်ငံတွင် ကျော်ကြားလှသော စားကောင်းသောက်ဖွယ် တစ်ခုဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ အမျိုးမျိုးသော ကွဲပြားခြားနားမှုသည် မတူကွဲပြားသည့် ဆားတေးအရသာ အမျိုးမျိုးကို စားသုံးနိုင်သည့် အခွင့်အလမ်းများ ရှိလာခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ဆားတေးသည် ကျော်ကြားလှသည့် လမ်းဘေးအစားအစာတစ်ခုဖြစ်ပြီး^[၂] ၎င်းကို ကား၊ ရထားတို့ပေါ် လိုက်လံရောင်းချသော ဈေးသည်များ၊ လမ်းဘေး ရွက်ဖျင်တဲထိုးရောင်းသော စားသောက်ဆိုင်များမှစ၍ အထက်တန်းလွှာ စားသောက်ဆိုင်များ၊ ရိုးရာပွဲတော်များထိပင် ရရှိနိုင်သည်။

အခြားသော ဒေသများတွင် စားသုံးသည့် အစားအစာများဖြစ်သည့် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ယာကီတိုရီ၊ တရုတ်နိုင်ငံမှ kǎoròu chuàn၊ တူရကီနိုင်ငံနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသတွင် စားသုံးသည့် ရှီ ကဘက် (Shish kebab)၊ ကော့ကေးဆက်ဒေသမှ ရှားရှလိ (shashlik)၊ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံတွင် စားသုံးသည့် ဆိုဆာတီ (sosatie) တို့နှင့် အနီးစပ်ဆုံး တူညီကြသည်။ ဆားတေးသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် CNN Go မှ စာဖတ်သူများ မဲပေးခဲ့ကြသည့် World's 50 most delicious foods တွင် နံပါတ် ၁၄ ၌ ချိတ်ခဲ့သည်။^[၁၅]