တက္ကသိုလ်ပြည်
[၁] တက္ကသိုလ်မြို့၊ တတ်ကောင်းစရာပညာမျိုးစုံနှင့် စပ်လျဉ်း၍–ကြံစည်-တီထွင်-ခြင်း အလေ့အထရှိရာ ယောက်ျားတို့ - တတ်သင့်–တတ်ထိုက်သော လောကီအတတ်ပညာများကို အယုတ် အလျော့မရှိ အပြီးတိုင် ပါရဂူမြောက်အောင်–ဆောင်ယူ–ဖြည့်စွက်ခြင်း-အမွှန်းတင်ခြင်း–အချောသပ်ခြင်း–ရှိရာ မြို့၊ ဂန္ဓာရတိုင်း၏ အတတ်မြို့တော်။[၂] [၃]
(တက္ကသိုလ်မြို့ဟောင်းသည် ဣန္ဒြိယနိုင်ငံ ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်အတွင်း “ရာဝလပိဏ္ဍိ”မြို့မှ အနောက်မြောက် မိုင်-၂၀ ဣန္ဒြိယနိုင်ငံ၏ မြို့တော် “နယူးဒေလီ”မှ ၄၉၇-မိုင် ဝေးကွာသော အရပ်၌ တည်ရှိ၏။ (Buddhist Shrines in India.) တက္ကသိလာ-သည် သိန္ဓုမြစ်၏ အနီး၌ တည်၏။ (ထောမ။) ဂန္ဓာရတိုင်း၏ မြို့တော်ဖြစ်သည့် (TAXILA)ဟူသော နာမည်သည် ဂရိတ်ရိုမန်တို့၏ အခေါ်ဖြစ်သည် (The Early History of India.) ဘာရတ မင်းသားသည် ဂန္ဓာရတိုင်းပြည်ကို အောင်မြင်ပြီးနောက် ဂန္ဓာရတိုင်း၌ သား ၂-ယောက်အတွက် မြို့ ၂မြို့ကို တည်ထောင်ရာ သားတစ်ယောက်ဖြစ်သော တက္ၑ၏ အမည် ဖြင့်(တက္ၑိလာ)မြို့ကို တည်ထောင်သည်။ [၄] [၃]
ရှေးအခါက အလောင်းတော်သည် ထို“တက္ၑ”မြို့တော်၌ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်၍ အလှူခံ ၁-ဦးအား လှူခဲ့ဘူးသည်ကို စွဲ၍ “တက္ၑၐိရ”ဟု နာမည်တွင်သည်။ [၅] [၃]
ပန်ဂျပ် ပြည်နယ်အတွင်း ရာဝလပိဏ္ဍိဒိစတြိဒ်၌ တည်ရှိသည့် “တက္ၑိလာ” အမည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ် သမုတ်အပ်သောအရပ်သည် ရှေးက တက္ကသိလာ-ဖြစ်ကြောင်း သိမှတ်ကြသည်။ [၆] [၃]
တက္ကသိုလ်ပြည် ပညာတော်သင်များ
- သမားတော် (ဆေးဆရာ) ဇီဝက [၇]
- အင်္ဂုလိမာလ-သတိုးသား [၈],
- ဝေလာမပုဏ္ဏား [၉]
- သုသိမလုလင် [၁၀],
- အလောင်းတော်ကုန်သည် ကပ္ပဋ [၁၁],
- ပသေနဒီမင်းသား မဟာလိစ္ဆဝီ မင်းသား ဗန္ဓုလမင်းသား[၁၂]
- သာဝတ္ထိပြည်မှ နွားသတ်သမား၏သား[၁၃],
- အလောင်းတော် စူဠဓနုဂ္ဂဟ [၁၄],
- ယသဒတ္တသတိုးသား [၁၅]
- အလောင်းတော် အကိတ္တိသူဌေးသား[၁၆],
- ကုရုမင်းသား အလောင်းတော်ဓနဉ္စယ[၁၇]
- နန္ဒပုဏ္ဏား[၁၈],
- ကဉ္စနသူဌေးသား [၁၉]
- ပဉ္စာဝုမင်းသား[၂၀]။
- ဗြဟ္မဒတ်မင်းသား [၂၁]
- အလောင်းတော် ပုဏ္ဏားအမျိုးသား [၂၂],
- အလောင်းတော် သောမဒတ္တပုဏ္ဏား[၂၃],
- အလောင်းတော် တိရီဋဝစ္ဆသတိုးသား [၂၄],
- ဘောဇနသုဒ္ဓိကမင်းသား[၂၅]
- အလောင်းတော်ပုရောဟိတ်အမတ်[၂၆]
- ကုဏ္ဍလကုမာရပုဏ္ဏားလုလင် [၂၇],
- သေတကေတုလုလင် [၂၈]
- အလောင်းတော် ကဏှသတိုးသား [၂၉],
- အလောင်းတော် ဇုဏှ [၃၀]
- အလမ္ပာယ်ဆရာ ဒေဝဒတ်အလောင်းလုလင် [၃၁],
- သိဝိမင်းသား [၃၂],
- ဇောတိပါလလုလင် [၃၃]
- သုတသောမမင်းသား [၃၄],
- ပိင်္ဂုတ္တရလုလင် [၃၅],
- မရုတ္တပုဏ္ဏား [၃၆]။ [၃]
တက္ကသိုလ်နှင့် ရာဇဂြိုဟ် အချင်းချင်း မဟာမိတ်နိုင်ငံ[၃၇]။
တက္ကသိုလ်၌ အလောင်းတော် မင်းပြု [၃၈]
အမျိုးယုတ်သူ “စဏ္ဍာလတို့ တက္ကသိုလ်၌ ပညာသင်ခွင့် မရ[၃၉] [၃]