José Raúl Capablanca
José Raúl Capablanca y Graupera (* 19. November 1888 in Havanna; † 8. März 1942 in New York) weer en kubaansch Schachspeler un Diplomat. Van 1921 bit 1927 weer he de dart Schachweltmeister.
Leven
Capablanca weer de Söhn vun en spaansch Kolonialbeamten. He gull as Wunnerkind un hett dat Schachspelen all mit veer Johr lehrt. Dat wurrd seggt, dat he sück dat vun dat blots Tokieken bi de Spelen vun sein Vader sülvst bibrocht hemm sall, wat vun Capablanca sülvst in latere Johren as nich richtig betekent wurrn is. Fasttostellen aber is, dat he all in bannig jung Johren en beachtliche Speelstärkt harr.
Capablanca wunn in dat Öller vun 12 Johren en Wettkamp gegen den kubaanschen Landsmeester Juan Corzo 4:3 bi söss Remisen. Later hett he an de Columbia University in New York Chemie un Sport studeert. 1909 wunn he en Wettkamp gegen den führend amerikaansch Meester Frank James Marshall düütlich mit 8-1 bi 14 Remisen. De internatschonale Dörbröök gelung hüm bi dat Turnier in San Sebastián 1911, dat he vör bekannt Meesters as Akiba Rubinstein, Milan Vidmar, Marshall, Siegbert Tarrasch un Carl Schlechter wunn. Af 1913 stunn he in’n diplomatschen Deenst vun Kuba, kunn sück aber de facto völlig mit dat Schachspeel befaaten.
In‘n April/Mai 1914 funn in St. Petersburg en vun de bedüüdenst Turniere in de Schachgeschichte statt. Capablanca reck in dat allgemeen Turnier en Vörsprung vun 1 ½ Punkten tegenöver Weltmeester Emanuel Lasker. Lasker hett aber in dat Siegerturnier vun de fiev best Spelers dissen Rückstand weer liek, wunn gegen Capablanca un wurr mit 13 ½ Punkten ut 18 Partien, en half Punkt vör Capablanca, Turniersieger.
1921 wunn Capablanca in en Wettkamp gegen Lasker (4 Siege, 10 Unentscheeden, kien Nedderlaag) den Weltmeestertitel. Dissen Titel hett he 1927 in Buenos Aires an Alexander Aljechin (3:6 bi 25 Remispartien) verloren. To en Revanchekamp keem dat aber nich, wiel sück Capablanca un Aljechin nich up de Modalitäten eenig wurrn sünd; eenig Lüüd meenen, dat Aljechin en Revanchekamp mit Fliet utwiekt is.
Capablanca hör noch bit Midden vun de 1930er Johren to de best Spelers up de Welt. So wunn he 1936 stark besett Turniere in Moskau (alleenig Sieger vör Michail Moissejewitsch Botwinnik, Salo Flohr, Andor Lilienthal un annern un Nottingham (deelt mit Botwinnik vör Samuel Reshevsky, Reuben Fine, Max Euwe, Aljechin, Lasker usw.). Wiels dat AVRO-Turnier 1938 hett he en eersten lichten Slaganfall harrt, weer dordör nich in Form un keem up den vörletzten Platz.
1942 droop hüm de nächste Slag bi’t Tokieken in’n Manhattan Chess Club. Dorvan hett he sück nich mehr verhaalt. He is in de sülvig Klinik as Lasker een Johr tovör storven. Sien Graff befinn sück up den Kolumbus-Karkhoff vun Havanna.
Ehen:Capablanca hett 1921 sien eest Ehefru Gloria Simioni y Betancourtheiraadt, mit de he wenig Maand tovör dör den kubaanschen Miinister Gonzalo de Quesada bekannt maakt wurrn weer. Se stamm ut en Familie vun kubaansch Patrioten, de för hör Verdeensten in’n Unafhängigkeitskrieg uttekent wurrn weer.[1] De Ehe, ut de twee Kinner hervörgahn sünd, wurr 1937 schett. An‘n 20. Oktober 1938 hett he in New York sien tweet Fru Olga Chagodaev (borene Choubaroff) (* 23. September 1898 in Georgien, † 24. April 1994 in Manhattan) heiraadt, en russisch Prinzessin, de he 1934 kennen lehrt harr.[2]
Speel
De Stil vun Capablanca weer düchtig solide. He speel mit groot Lichtigkeit un gull in sien best Tiet tüschen 1914 un 1924 as meest nicht o besiegen. He sülvst hett seggt, dat he in Endspelen bit to 25 Tüüg (nich Halftüüg) vörutbereken dee. Wegen sien präzis Speel wurr Capablanca ok de Schachmaschien nöömt. Van 1914 bit 1927 hett he blots fief Turnierpartien verloren, vun 578 eernsthaft Partien blots 36 insgesamt 36.[3][4]
Neben sien hervörragend Technik weer Capablanca ok för sien so nöömt „petites combinaisons“ bekannt: körttüügig, nich besünners komplizeert Kombinatschonen, de aber wiet in Vörut sehn wurrn mussen.
Capablanca weer dorvan övertüügt, dat Schach sien Reiz verleesen dee, wenn künftig wegen de hooch Speeltechnik vun de Schachmeesters de meesten Partien remis ennen deen („Remisdood“ vun dat Schachspeel). He hett dorum en Schachvariante up en grötter Brett mit tosätzlich Figuren vörslahn, um dat Speel noch komplizeerter to maken. Dat hett sück woll nich dörsett, eenig modern Varianten to dat herkömmlich Schach bauen aber dorup up. De wiedere Entwicklung hett aber wiest, dat Capablanca de Komplexität vun dat Schachspeel ünnerschätzt hett; bit hüüd is sien Angst för den Remisdood, ok wenn man de enorme Speelstärkt vun de Schachcomputer mit upführt, nich Wirklichkeit wurrn.
Sien hööchst [[historsch Elo-Tall] vun 2877 reck Capablanca in‘n Mai 1921 nah den Gewinn vun de Weltmeesterschap gegen Lasker.[5]
Liste vun de Turnier- un Wettkampergevnisse
| Johr | Turnier | Oort | Ergevnis/Punktetahl | Rang |
|---|---|---|---|---|
| 1901 | Wettkamp gegen Juan Corzo | Havanna | 7/13 (+4 =6 −3) | Capablanca siegt mit 7-6 |
| 1906 | Körtwettkamp mit Robert Raubitschek | New York City | 2/2 (+2 =0 −0) | Capablanca siegt mit 2-0 |
| Mannschaftskämpe vun de Universitäten | New York City | 4,5/5 (+4 =1 −0) | Capablanca speel för de New Yorker Columbia University. | |
| 1909 | Wettkamp gegen Frank James Marshall | New York City | 15/23 (+8 =14 −1) | Capablanca siegte mit 15-8 |
| 1910 | Meesterschap vun de New York State Chess Association | New York City | unbekannt | 1. Platz |
| 1911 | Meesterschap vun de New York State Chess Association | New York City | 9,5/12 (+8 =3 −1) | 2. Platz |
| Internatschonal Turnier | San Sebastián | 9,5/14 (+6 =7 −1) | 1. Platz | |
| 1913 | Wettkamp mit Charles Jaffé | New York City | 2,5/3 (+2 =1 −0) | Jaffé gab auf beim Stand von 2,5-0,5 för Capablanca. |
| Meesterschap vun de New York State Chess Association | New York City | 11/13 (+10 =7 −1) | 1. Platz | |
| Internatschonal Turnier | Havanna | 10/14 (+8 =4 −2) | 2. Platz | |
| Rice-Gedenkturnier | New York City | 13/13 (+13 =0 −0) | 1. Platz | |
| 1914 | Internatschonal Turnier | Sankt Petersburg | 13/18 (+10 =6 −2) | 2. Platz |
| 1915 | Meesterschap vun de New York State Chess Association | New York City | 13/14 (+12 =2 −0) | 1. Platz |
| 1916 | Rice-Gedenkturnier | New York City | 14/17 (+12 =4 −1) | 1. Platz |
| 1918 | Manhattan-Turnier | New York City | 10,5/12 (+9 =3 −0) | 1. Platz |
| 1919 | Wettkamp mit Boris Kostić | Havanna | 5/5 (+5 =0 −0) | Capablanca wunn mit 5-0 |
| Internatschonal Turnier | Hastings | 10,5/11 (+10 =1 −0) | 1. Platz | |
| 1921 | Wettkamp um de Weltmeesterschap gegen Emanuel Lasker | Havanna | 9/14 (+4 =10 −0) | Lasker hett den Wettkamp bi en Stand vun 5-9 upgeven (dat wurr up 6 Gewinnpartien speelt), Capablanca wurr nee Weltmeester. |
| 1922 | Internatschonal Turnier | London | 13/15 (+11 =4 −0) | 1. Platz |
| 1924 | Internatschonal Turnier | New York City | 14,5/20 (+10 =9 −1) | 2. Platz |
| 1925 | Internatschonal Turnier | Moskau | 13,5/20 (+9 =9 −2) | 3. Platz |
| 1926 | Internatschonal Turnier | Lake Hopatcong | 6/8 (+4 =4 −0) | 1. Platz |
| 1927 | Internatschonal Turnier | New York City | 14/20 (+8 =12 −0) | 1. Platz |
| Wettkamp um de Weltmeesterschap gegen Alexander Alexandrowitsch Aljechin | Buenos Aires | 15,5/34 (+3 =25 −6) | Aljechin winnt mit 18,5-15,5 un wurrd nee Weltmeester. | |
| 1928 | Internatschonal Turnier | Bad Kissingen | 7/11 (+4 =6 −1) | 2. Platz |
| Internatschonal Turnier | Berlin | 8,5/12 (+5 =7 −0) | 1. Platz | |
| Internatschonal Turnier | Budapest | 7/9 (+5 =4 −0) | 1. Platz | |
| 1929 | Internatschonal Mannschapsturnier: England-Utlännsch Gäste | Ramsgate | 5,5/7 (+4 =3 −0) | Capablanca speel för de Gäste |
| Internatschonal Turnier | Budapest | 10,5/13 (+8 =5 −0) | 1. Platz | |
| Internatschonal Turnier | Karlsbad | 14,5/21 (+10 =9 −2) | 2.–3. Platz (deelt mit Rudolf Spielmann) | |
| Internatschonal Turnier | Barcelona | 13,5/14 (+13 =1 −0) | 1. Platz | |
| 1929/1930 | Internatschonal Turnier | Hastings | 6,5/9 (+4 =5 −0) | 1. Platz |
| 1930/1931 | Internatschonal Turnier | Hastings | 6,5/9 (+5 =3 −1) | 2. Platz |
| 1931 | Wettkamp mit Max Euwe | Amsterdam | 6/10 (+2 =8 −0) | Capablanca winnt mit 6-4 |
| Meesterturnier | New York City | 10/11 (+9 =2 −0) | 1. Platz | |
| 1934/1935 | Internatschonal Turnier | Hastings | 5,5/9 (+4 =3 −2) | 4. Platz |
| 1935 | Internatschonal Turnier | Moskau | 12/19 (+7 =10 −2) | 4. Platz |
| Internationales Turnier | Margate | 7/9 (+6 =2 −1) Nedderlaag gegen Samuel Reshevsky | 2. Platz | |
| 1936 | Internatschonal Turnier | Margate | 7/9 (+5 =4 −0) | 2. Platz |
| Internatschonal Turnier | Moskau | 13/18 (+8 =10 −0) | 1. Platz | |
| Internatschonal Turnier | Nottingham | 10/14 (+7 =6 −1) | 1.–2. Platz (deelt mit Michail Botwinnik) | |
| 1937 | Internatschonal Turnier | Semmering, Baden bi Wien | 7,5/14 (+2 =11 −1) Nedderlaag gegen Erich Eliskases | 3.–4. Platz (deelt miit Samuel Reshevsky) |
| 1938 | Meesterturnier | Paris | 8/10 (+6 =4 −0) | 1. Platz |
| AVRO-Turnier | Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Grunneng, Zwolle, Haarlem, Utrecht, Arnheim, Breda un Leiden | 6/14 (+2 =8 −4) Nedderlagen gegen Paul Keres, Max Euwe, u. a. | 7. Platz | |
| 1939 | Internatschonal Turnier | Margate | 6,5/9 (+4 =5 −0) | 2.–3. Platz (deelt mit Salo Flohr) |
| Schacholympiade | Buenos Aires | 11,5/16 (+7 =9 −0) | Capablanca speel an dat eerste Brett för Kuba |
Film
- Schachfieber (1925) mit Capablanca as Nebendorsteller in de Filmhumoreske
Werke
- My chess career (1920, dt.: Meine Schachkarriere)
- Chess fundamentals (1921), Deutsche Ausgabe: Grundzüge der Schachstrategie, Joachim Beyer Verlag, Eltmann 2007 ISBN 978-3888052927.
- A Primer of Chess (1935)
- Ultimas lecciones (1942), Deutsche Ausgabe: Letzte Schachlektionen, Joachim Beyer Verlag, Eltmann 2014 ISBN 978-3940417558.
Literatur
- Max Euwe, Lodewijk Prins: Capablanca. Das Schachphänomen. Das Schacharchiv, Hamborg 1979.
- Harry Golombek: Capablanca’s Hundred Best Games of Chess. G. Bell & Sons, London 1947 (Utgaav 1980: ISBN 0-7135-1962-2, düütsch Översetten 1970 ünner den Titel J. R. Capablanca, 75 seiner schönsten Partien).
- Wassilij N. Panow: Capablanca – das Schachphänomen. Vom Wunderkind zum Schachweltmeister. Franckh, Stuttgart 1982, ISBN 3-440-05110-2.
- Robert Hübner: Der Wettkampf Capablanca – Aljechin, Buenos Aires 1927. In: Schach, 1998, Heft 5: S. 5–22, Heft 6: S. 52–71, Heft 8: S. 55–69.
- Isaak und Wladimir Linder: Das Schachgenie Capablanca. Sportverlag, Berlin 1988, ISBN 3-328-00238-3.
- Miguel A. Sánchez: José Raúl Capablanca. A chess biography. McFarland, Jefferson NC 2015. ISBN 978-0-7864-7004-4.
- Edward Winter: Capablanca. McFarland, Jefferson NC 1989, ISBN 0-89950-455-8.
- Werner Lauterbach: José Raoul Capablanca. Ein Schachmythos. Rau, Düsseldorf 1989, ISBN 3-7919-0286-5 (mit Bidrääg vun sien Ehefru Olga Capablanca-Clark un Michail Botwinnik).
- Fritz C. Görschen: Capablancas Verlustpartien. Das Schach-Archiv, 2. Uplaag, Hamborg 1976.
Weblinks
José Raúl Capablanca. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.- https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&query=118518925
- Interview vun den Reporter Han Hollander mit Capablanca un Euwe (1935) (engelsch/nedderlannsch) seltenes Video- un Toondokument vun Capablanca
- Indrag bi 365chess.com (engelsch)
- Capablanca’s chess up chessvariants.org (engelsch)
- Biografie un Partien bi chessgames.com (engelsch)