Michail Moissejewitsch Botwinnik

Jöögd

Michail Botwinnik stamm ut en goot dorstahn jöödsch Teendokterfamilie. De Öllern harrn in dat Zentrum vun St. Petersburg en Huus mit mehreren Zimmern. Nah de Oktoberrevolutschon 1917 un nah den Bröök vun de Ehe vun de Öllern leev Botwinnik gemeensam mit sien Bröer un de Moder in düütlich eenfacker Verhältnissen. Liekers kreeg he en Uptrecken, de sien intellektuellen Anlagen fördern dee. He hett sück all fröh mit Literatur befaat un wurr Kommunist. Edat Schachspeel hett he temelk laat in dat Öller vun 12 Joren lehrt. Bekannt wurr Botwinnik, as he twee Johr later (1925) den dormaligen Weltmeester José Raúl Capablanca in en Simultanpartie slahn dee. In den folgen Johren entwickel sück sien Schachbegabung besünners gau, so nehm he all 1927 in Moskau an de 5. UdSSR-Meesterschap deel, bi de he 5.–6. wurr. To disse Tiet gull he all as en vun de führen Speler vun Leningrad.

Botwinnik nehm ok an de 6. UdSSR-Meesterschap 1929 in Odessa deel, de in en wenig begäng Modus utspeelt wurr: 36 Deelnehmers hemm tonächst in veer Veertelfinalgruppen à 9 Speler de Deelnehmer vun de Halffinalgruppen utspeelt (Botwinnik reck in sien Grupp 7 ut 8), sodann wurrn twee Halffinals speelt, de en Veerer-Endrunn uttospelen harrn. Botwinnik verpass in sien Halffinalgrupp as Dart knapp de Qualifikatschoon un weer in de Endafreken deelt 5.–6., as twee Johr tovör. Sien Dörbröök binnerhalv vun de Sowjetunion harr he 1930, as he en bannig stark besett Meesterturnier in Leningrad un to de Johrswenn 1930/31 de Leningrader Meesterschap wunn. Överlegen, mit twee Punkten Vörsprung, wunn Botwinnik bi de 7. UdSSR-Meesterschap in Moskau, ansluutend hett he in twee in Leningrad utdragen Meesterturniere wunnen: 1932/33 un 1933, as ok nochmals bi de UdSSR-Meesterschap 1933.

Internatschonale Bekanntheit

Botwinnik sien langjohrig Früend Salo Flohr beschreev de dormalige Situatschon vun dat Schachleven in de UdSSR as folgt: „Nach Moskau 1925 [dat internatschonale Turnier] gab es einen langjährigen Stillstand; kein Russe kam nach dem Westen, kein Ausländer kam nach Moskau. Man wusste fast nichts von dem, was sich schachlich in der Sowjetunion tat. Literatur kam nach dem Westen fast gar keine, und außerdem war alles in Russisch, einer Sprache, die schwer zu lesen ist.“^[1] Dennoch nehmen de westlichen Schachmeester Notiz vun Botwinnik sien Erfolge un hemm de hooch Qualität vun sien in Sowjetturnieren speelt Partien sehn. Flohr, dormals en vun de führen Schachspeler vun de Welt, hett sück bi Alexander Iljin-Schenewski, en Schachmeester un sowjeetschen Schachfunktschonär, de in Prag in diplomatisch Deensten stunn, en Wettkamp mit Botwinnik erbeden, de 1933 in Moskau un Leningrad utdragen wurr. Disse Wettkamp, de nah 12 Partien unentscheeden 6:6 to Enn' gun, hett dat Niveau düütlich maakt, dat Botwinnik all reckt harr. Nah sien Sieg in Leningrad 1934 nehm Botwinnik eerstmals an en Turnier in't Utland deel: Hastings 1934/35, dat för hüm aber bannig slecht utgung, he keem blots up den deelten fievten un sössten Platz. Botwinnik weer övertüügt Kommunist. Dat un sien hart erarbeiteten Erfolge leeten hüm völ Ünnerstütten vun politisch hoochstahn Funktschonäre tokommen. To sien Förderern tell Nikolai Krylenko, en hoochrangig Parteifunktschonär, de Botwinnik jedes Privileg (ünner annern en PKW) tokommen leet, dat sien Entwicklung deenen dee.

Botwinnik sien slecht Ergevnis in Hastings wurr aber weer utgleeken dör herutragen Erfolge bi de internatschonale Turniere in Moskau 1935 un 1936. Botwinnik wunn 1935 gemeensam mit Salo Flohr vör de Ex-Weltmeesters Emanuel Lasker un José Raúl Capablanca, un wurr 1936 Tweet achter Capablanca. In dat glieker Johr wunn Botwinnik bi sien tweet Turnier in't Utland gemeensam mit Capablanca den eersten Pries in Nottingham, wo he ok up Alexander Aljechin drapen is. Disse bedüüden Erfolge hemm dorto führt, dat Botwinnik nu to de Besten vun de Welt tellen dee un he gull as en vun de mögelk WM-Kandidaten. Nah dat Nottinghamer Turnier fung Botwinnik sien Afslussarbeit för dat Leningrader Polytechnische Institut an, de he in' Juli 1937 vör dat Kollegium vun de Elektromechanische Fakultät spoodriek verteidigen dee.^[2] In dat Johr kunn he dorüm nich an de UdSSR-Meesterschap in Tiflis deelnehmen, speel aber in' Harvst vun dat Johr en Wettkamp gegen den Sieger vun de Meesterschap Grigori Löwenfisch, de unentscheeden (6,5-6,5) to Enn' gung.

Wiels den Wettkamp is unverwacht Botwinnik sien Früend ut de Jöögd Sergei Michailowitsch Kaminer updüükt, de Botwinnik en Heft mit sien Schachstudien övergeev, de Botwinnik upbewohrt hett, ok nahdem Kaminer en Johr later, an' 2. November 1938, in' Grooten Terror ümbrocht wurrn weer. In de 1950er Johren hett Botwinnik den Besitt vun dat Heft bekanntgeven, dat sluutend 1982 för en Schachbook wieder bruukt wurrn is.^[3]

1938 nehm he an dat AVRO-Turnier in de Nedderlannen deel, dat en Kraftmeeten vun den Weltmeester mit sien Herutforderers weer. Achter Paul Keres un Reuben Fine kemm Botwinnik up den darten Platz, vör Aljechin, Max Euwe un Capablanca, den he in en Glanzpartie besiegen kunn. Ansluutend sünd Aljechin un Botwinnik in Verhanneln över en Weltmeesterschapskamp intreeden, aber de Utbröök vun den Tweeten Weltkriegs hett dat all tonichte maakt.

Tweete Weltkrieg un Weltmeestertitel

Bit to den Överfall vun de düütsch Wehrmacht up de Sowjetunion an' 22. Juni 1941 verleep dat Schachleven in Russland ahn Störungen. Botwinnik sieg 1939 in Leningrad bi de 11. UdSSR-Meesterschap, keem aber 1940 bi de 12. UdSSR-Meesterschap blots up Platz 5 bit 6. De Sieger vun disse 12. Meesterschap sull de offizielle sowjeetsch Herutforderer vun Aljechin wurrn. Dat wurrd allgemeen annommen, dat Botwinnik sien Nähe to de kommunistisch Machthebbers dat mögelk maakt hett, 1941 en Wettkampturnier um de Afsolute Meesterschap vun de UdSSR to veranstalten. An dit Turnier in Leningrad un Moskau hemm de söss Bestplatzeerten vun de 12. Meesterschap deelnommen: Boleslawski, Bondarewski, Botwinnik, Keres, Lilienthal un Smyslow. Botwinnik hett dorbi mit 13,5 ut 20 mögelk Punkten (man speel je veer Partien gegennanner) wunnen. Nahdem düütsch Truppen sowjetsch Bodden betreeden harr, is Botwinnik mit sien Familie nah Molotow flücht, wo he vör de Energiebehörde arbeiten dee. Botwinnik sien Kuntakte to Wjatscheslaw Molotow geven hüm af 1943 dat Privileg, sien Behördenarbeit wat minner to maaken un sück weer mehr mit dat Schach to befaaten. In dat sülvig Johr wunn Botwinnik ahn Nedderlaag dat stark besett sowjeetsch Meesterturnier in Swerdlowsk, 1943/44 wunn he de Moskauer Meesterschap, 1944 de 13. UdSSR-Meesterschap un 1945 ok de 14. UdSSR-Meesterschap. Nahdem de Weltkrieg to Enn' weer, nehm Botwinnik an dat eerst bedüüden internatschonale Nahkriegsturnier 1946 in Groningen, dat he vör Max Euwe wunn. Weltmeester Aljechin, de wiels den Krieg mit Nazi-Düütschland sympathiseert un antisemitisch Propagandaschriften verfaat harr, wurr to dat Turnier nich inladen. Ok wenn Aljechin sien Ansehn in de Sowjetunion nu ganz ünnern weer, hinner dat den Sowjeetschen Schachverband nich, de Verhanneln över en Weltmeesterschapskamp mit Botwinnik weer uptonehmen. Man hett för 1946 en Wettkamp in London plaant, doch Aljechin is unverwacht in März 1946 storven un so geev dat en nee Situatschoon De Sowjeetsch Schachverband wurr Liddmaat vun den Weltverband FIDE, de nu de Utrichten vun de Weltmeesterschap övernehm. Botwinnik wunn 1947 dat Moskauer Michail-Tschigorin-Gedenkturnier, bevör dat 1948 in Den Haag un Moskau to'n Weltmeesterschapsturnier vun de FIDE keem, an dat neben Botwinnik [[Wassili Smyslow]], Paul Keres, Samuel Reshevsky un Max Euwe deelnehmen. Nah dat Vörbild vun dat Afsolute Meesterturnier 1941 hemm de fiev Deelnehmers jeweils fiev Partien gegennanner speelt. Botwinnik wunn överlegen mit 3 Punkten Vörsprung (14 ut 20) un wurr de sösste Schachweltmeester.

Promotschoon un Titelverteidigung

Nah den Sieg 1948 truck Botwinnik sück för dree Johr vun dat Schach torüch, hett sück mit sien wetenschaplich Arbeit un hett sien Doktertitel in dat Fack Elektrotechnik maakt. Bit to sien eerste Titelverteidigung 1951 gegen David Bronstein speel he blots Trainings-, aber kien Turnierpartien. Botwinnik kunn in den Wettkamp blots en Unentscheeden (12:12) recken, dat aber recken dee, um den Titel to behollen. Botwinnik keem in völ Partien in Tietnot, de fehlen Speelpraxis führ to nicht verwacht Problemen. Gerüchte, wonah Bronstein vun de sowjeetsch Führen dorto anhollen wurrn, den Kamp to verleesen, hemm sück nahderhen nich

De vun Botwinnik in de 1930er un 1940er Johren mitbegrünnd un ünnerstütt intensive Schachförderung in de Sowjetunion broch in de 1950er Johren hör eersten Spood: En groot Antall vun Schachmeester up hööchsten Niveau, den westlich Spelern överleegen, stunn parat, de Tipp to klimmen. Botwinnik wunn gemeensam mit den 24-johrigen Mark Taimanow dat Turnier um de 20. UdSSR-Meesterschap 1952 un hett hüm 1953 in den Steekkamp mit 3,5:2,5 dwungen. De nächst Herutforderer vun Botwinnik um den Weltmeesterthroon, de Russ Wassili Smyslow, kunn hüm in den WM-Kamp 1954 en Unentscheeden (12:12) afringen. Mit Smyslow deel Botwinnik later bi dat Aljechin-Gedenkturnier 1956 in Moskau den eersten Platz. 1957 wurr Botwinnik för sien Verdeensten mit den Leninorden uttekent.

Titelverlust un Titel-Torüchhalen

Smyslow weer ok 1957 de Herutforderer vun Botwinnik. Ditmal verlor Botwinnik mit 9,5-12,5 un dormit sien Titel an den um 10 Johr jüngeren Moskauer. De Weltmeester kreeg aber vun de FIDE 1956 dat Privileg vun en Revanchekamp, un so keem dat 1958 to'n darten WM-Kamp vun de beid Rivalen, ditmal aber mit en düütlich beter vörbereit Botwinnik, de sück mit 12,5-10,5 den Titel torüchhalen dee.

Dit Privileg keem ok bi den nächsten Herutforderer vun Botwinnik, den jungen Michail Tal to'n Dragen: 1960 weer de Titelverteidiger den kombinatschonsstarken Tal mit 8,5-12,5 ünnerlegen, reck aber, intüschen 50-johrig, in den Revanchekamp een Johr later en 13-8-Spood gegen den vdör Krankheit swaaken Letten.

Endgüldig Titelverlust un Rücktoog vun't Schach

De Weltschachverband FIDE schaff trotz de Kritik vun Botwinnik de Regelung över den Revanchekamp nunmehr af. 1963 verlor Botwinnik sien Titel endgültig an Tigran Petrosjan. De Wettkampf gung 9,5-12,5 ut. Botwinnik hett dornah kien Versöök mehr ünnernommen, sück för en Weltmeesterschapskamp to qualifizeeren, speel aber noch bit 1970 eenig stark besett internatschonale Turniere. He wunn 1965 in Noordwijk, 1966 in Amsterdam, 1966/67 in Hastings un 1969 in Beverwijk. He wurr Tweet in Palma de Mallorca 1967 (tosommen mit Wassili Smyslow, achter Bent Larsen) un in Monte Carlo 1968. Sien letzt Turnier weer Leiden 1970, bi dat he achter Boris Spasski un Bent Larsen deelt Dart wurr. Nedderlannsch Sponsoren hemm Botwinnik 1969 in Beverwijk en Wettkamp mit den US-Amerikaner Bobby Fischer vörslahn. Botwinnik wull dat ok geern, aber dat Match, up dat sück Botwinnik bit September vörbereit harr, kemm nich tostannen, wiel Fischer de Bedingung stellt harr, up söss Gewinnpartien to spelen. Botwinnik wull wegen sein fortschreeden Öller aber blots 18 Partien spelen un hett dorto nahderhen noch faststellt: „er hätte viel von mir lernen können“^[4].

Schachschool vun Botwinnik un Computerentwicklung

Nah 1970 hett sück Botwinnik mit de wetenschaplich Forschung un de Förderung vun jung Schachtalente befaat. En vun hüm plaant Schachprogramm mit de Naam Pionier keem woll bit to dat Stadium, in de dat so wurr seggt all eenig Studien lösen kunn, dat wurr aber nie nich fardigstellt. För disse Arbeiten wurr Botwinnik 1991 vun de mathematischen Fakultät vun de Universität Ferrara mit den Titel Doctor honoris causa uttekent. To de bedüüdenst Schöler vun Botwinnik sien Talentschmeed, de Botwinnik-Schachschool, tellen de dree Weltmeester Anatoli Karpow, Garri Kasparow un Wladimir Kramnik as ok noch völ anner Spitzenspeler ut de hüdige Tiet. Wiels de Perestroika sünd sück aber Botwinnik un sien best Schöler, Kasparow, upgrund ünnerscheedlich politisch Ansichten frömd wurrn. Michail Botwinnik is 1995 in Moskau storven.

Sien besünnere Stärken leegen in sien stark Willen un vör allen in sien gründlich Vörbereiten up de jeweilig Gegner. Bispeelswies hett he bi dat Turnier in Moskau 1935 den öösterriekschen Grootmeester Rudolf Spielmann mit en vörbereit Anspeelvariante in blots 12 Tüüg. Ok in völ anner Partien gelung hüm dat, Stellungen to recken, de he vörher deep analyseert harr un dorum beter as sien Gegner verstunn. Botwinnik gellt as de eerste Schachspeler, de sien Vörbereiten up dit besünners hooch Niveau bedreev. Sien Methodik in de Anspeelvörbereitenweer för Generatschonen richtwiesend, hüüd wurrn to dissen Zweck Schachdatenbanken bruukt. Över sien Kontrahenten hett he Dossiers anleggt, in de hör schachlich Stärken un Swaakheiten dokumenteeren dee. De Notizbücher to sien Wettkämpen gegen Bronstein 1951, Smyslow 1954–1958, Tal 1961 un Petrosjan 1963 sünd ut sien Nahlass verapenlicht wurrn.

Ok in de Analyse vun Endspelen weer he över lang Johren führend. En vun de beropensten Hängepartien de Schachhistorie ergeev sück bi de Schacholympiade 1962 in Warna, as he gegen Bobby Fischer en slechter Toornendspeel noch to en Remis retten kunn. Nahdem Botwinnik dat eerste Mal in't Utland (in Hastings 1934) speelt un de in' Westen herrschen Speelbedingungen kennenlehrt harr, hett he in eenzelt Trainingspartien afsichtlich dat Radio inschalt oder leet sück Zigarettenqualm in't Gesicht blasen. Up disse Wies traineer he sück Unempfindlichkeit gegen Störborns an. Um sien mögelken Gegnern kien Henwiesen to geven, wurr de Trainingswettkämpe vun Botwinnik völ Johr lang geheim hollen. Svetozar Gligorić schreev 1972, dat sülvst sien best Früenden nich in sien Vörbereiten inweeht wurrn. Intüschen is bekannt, dat Wjatscheslaw Ragosin, Ilja Kan, Juri Awerbach un Semjon Furman to sien Trainingspartnern hörrt hemm.^[5]

Sien langjohriger Rivale Wassili Smyslow charakteriseer Botwinnik so: „Man konnte eine klare strategische Idee in seinem Spiel beobachten. Vom Charakter her war er ein Forscher, und die Basis seines Stils war die Suche nach der Wahrheit. In den Jahren, als es noch keine Computer gab, haben Botwinniks tiefe Analysen die Richtung des modernen Schachs, das zur Ansammlung und Generalisierung von Wissen in großem Umfang die Computertechnik nutzt, vorweggenommen.“^[6]

Sien Trainingsmethoden un sien logisch-wetenschaplich Speelstil hemm Infloot up en ganze Schachgeneratschon harrt, man hett hüm dorüm ok den Patriarch vun de Sowjeetsch Schachschool nömmt.

Nah Botwinnik is en Afspeel vun de Slawisch Anspeel nömmt. Buterdem hett he eenige Studien verapenlicht.

M. Botwinnik, Schachmatny Listok 1925

Witt an' Toog winnt

Botwinnik komponeer in den Loop vun sien Schachkarriere mehrere Studien. Sien Eerstlingswark wurr in' Juni 1925 in de Tietschrift Schachmatny Listok publizeert. De Lösung luut: 1.g4+ Kh4 2. Lh6 Dxh6 3. Dh2+ Kg5 4. Dd2+ Sf4 5. Dd8 matt.

Botwinnik weer verheiraadt un harr een Dochter.^[7]

• Weltmeester 1948–1957, 1958–1960, 1961–1963
• UdSSR-Meester 1931, 1933, 1939, 1941, 1944, 1945 un 1952
• Goldmedaille bi Schacholympiaden (mit de UdSSR): 1954, 1956, 1958, 1960, 1962 und 1964
• hööchste Historsch Elo-Tall: 2885 (in' Oktober 1945); nah disse Rüchreken weer he eerstmals vun Mai 1936 bit Februar 1937, an' längsten vun August 1944 bit Mai 1950, toletzt in' Mai 1958 de Nr. 1 vun de Weltranglist

• Michail Botwinnik: Schach-Erinnerungen. Rau, Düsseldorf 1981, ISBN 3-7919-0196-6
• KARL, das kulturelle Schachmagazin: Schwerpunkt: Michail Botwinnik. 2005 (3), ISSN 1438-9673
• Garri Kasparow: Moi welikie predschestwenniki. Tom 2: Od Euwe do Talja [Meine großen Vorgänger. Band 2: von Euwe bis Tal], Moskau 2003, ISBN 5-7905-2239-4
• Hans Müller: Botwinnik lehrt Schach, Verlag Das Schach-Archiv, Hamborg o. J.
• Alexei Suetin: Das Schachgenie Botwinnik. Sportverlag, Berlin 1990, ISBN 3-328-00340-1
• Jan Timman: Botvinnik's secret games. Hardinge Simpole, Aylesbeare 2006, ISBN 1-84382-178-8

Michail Moissejewitsch Botwinnik. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• DNB-Katalog
• Botwinnik's Secret Matches (engelsch 96 Partien ut Trainingswettkämpen vun Botwinnik; mit Vörwoort un Kommentaren vun Jan Timman. PDF, 505 kB)
• Schachpartien vun Michail Botwinnik up chessgames.com (engelsch)
• Biografie vun de Groot Sowjeetsch Enzyklopädie (russisch)