Bochtige smele-beukenbos

• Synoniem: Deschampsio flexuosae-Fagetum Schröder 1938, Luzulo niveae-Fagetum Br.-Bl. 1952
• Frans: Hêtraies acidiphiles subatlantiques
• Duits: Drahtschmielen-Buchenwald
• Engels: Sub-Atlantic acidophilous beech forests
• Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r45Aa05
• Corine-code: 41.122 - Hêtraies acidiphiles sub-atlantiques

De wetenschappelijke naam Deschampsio-Fagetum is afgeleid van de botanische namen van twee belangrijke soorten binnen deze klasse, de bochtige smele (Avenella flexuosa syn. Deschampsia flexuosa) en de beuk (Fagus sylvatica).

Het bochtige smele-beukenbos is een hoog opgaande vegetatie die tot 30 m hoog kan reiken. Onder het dichte, aaneengesloten bladerdek ontstaat een grote, open maar schemerige ruimte met een dichte strooisellaag waarin de struik- en de kruidlaag zich slechts zwak kunnen ontwikkelen. De moslaag is geconcentreerd rond de boomvoeten en -stronken.

Dit bostype wordt omwille van de open ruimte onder de boomkruinen en de hoge, kaarsrechte beukenstammen ook wel 'hallenbos' of 'kathedraalbos' genoemd. Een minder fraaie naam is Fagetum nudum (leeg beukenbos), omwille van zijn beperkte soortenrijkdom.

Het bochtige smele-beukenbos omvat oude, structuur- en soortenarme bossen, kenmerkend voor kalkarme, voedselarme tot matig voedselrijke, sterk lemige zandgronden of lössleemgronden.

Deze vegetatie vormt in dergelijke omstandigheden de climaxvegetatie.

Van het bochtige smele-beukenbos worden in Nederland drie subassociaties onderscheiden, die wijzen op verschillen in trofiegraad van de bodem.

Een subassociatie met kussentjesmos (Deschampsio-Fagetum leucobryetosum) komt voor op uitgesproken oligotrofe plekken en wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van kussentjesmos (Leucobryum glaucum), dat tot forse koepels kan uitgroeien. Syntaxoncode voor Nederland is r45Aa05a.

De typische subassociatie (Deschampsio-Fagetum typicum) zoals hieronder beschreven. Syntaxoncode voor Nederland is r45Aa05b.

Een subassociatie met gewoon pronkmos (Deschampsio-Fagetum isopterygietosum) kent een hoge presentie van gewoon pronkmos (Isopterygium elegans). Syntaxoncode voor Nederland is r45Aa05c.

Het verspreidingsgebied van het bochtige smele-beukenbos omvat de laaglanden van West- en Centraal-Europa, voornamelijk in België, Nederland, Noord-Frankrijk, Noord-Duitsland en Denemarken, en deelt daarmee zijn verspreidingsgebied met dat van het beuken-eikenbos.

In Nederland vindt men dit bostype op de hogere zandgronden en in Zuid-Limburg op lemige bodems.

Het bochtige smele-beukenbos is een soortenarme associatie die vooral gekenmerkt wordt door het gebrek aan soorten. Voor Nederland en Vlaanderen is enkel het gewoon pronkmos als echte kensoort aanwezig, en dan nog vooral in de subassociatie isopterygietosum. De naamgevende beuk is omwille van zijn hoge presentie en dominantie gedefinieerd als preferente kensoort, maar komt ook in andere associaties voor. In de onderlaag zijn enkel de wilde lijsterbes en de bochtige smele regelmatig aanwezig. In de moslaag vinden we naast de kensoort een hele reeks bladmossen, waaronder het gewoon pluisjesmos, het gewoon sterrenmos, het gewoon gaffeltandmos en het kussentjesmos.

In de onderstaande tabel staan de belangrijkste diagnostische plantentaxa voor Nederland en Vlaanderen.

Boomlaag

Struiklaag

Kruidlaag

Moslaag

• 
  Voorjaarsaspect van de associatie

• Lijst van bosgemeenschappen in Nederland