Lijst van muurgedichten in Leiden

Wikimedia-lijst

Hier wordt een overzicht gegeven van de muurgedichten die in het kader van het project Gedichten op muren van de Stichting TEGEN-BEELD (en buiten dat kader) zijn aangebracht op een groot aantal muren in de Nederlandse stad Leiden. Het originele project behelsde 101 muurgedichten, die werden aangebracht tussen 1992 en 2005. Sommige muurgedichten zijn verloren gegaan, maar het overgrote deel is nog aanwezig, zij het soms opnieuw geschilderd. Bovendien werden vanaf 2010 nog enkele nieuwe muurgedichten toegevoegd. Er zijn ook ongeveer vijftig muurgedichten in Leiden die geen deel van het project uitmaken.[1]

De muurgedichten in Leiden zijn populair bij de bevolking en bij toeristen: al snel kwam er een wandeling langs de gedichten, in 2004 werden 50 gedichten op muziek gezet (cd van Huub de Vriend en Street Fable) en in 2013 werd een set met 18 ansichtkaarten van de gedichten uitgebracht.

Muurgedichten aangebracht door Stichting TEGEN-BEELD

  • Gedichten met in de lijst doorgestreepte volgnummers zijn niet meer op de muur aanwezig.
NummerDichterGedichtTaalAdresSindsBijzonderhedenFoto
1 Marina Ivanovna TsvetajevaМоим стихам
(Aan mijn verzen)
RussischNieuwsteeg 1
(hoek Kloksteeg)
1992geen
2 William ShakespeareSonnet XXXEngelsRapenburg 30
(hoek Houtstraat)
1992geen
3 Aleksandr BlokНочь, улица, фонарь, аптека
(Nacht)
RussischThorbeckestraat 52
(hoek Roodenburgerstraat)
1993geen
4 Jotie T'HooftDe dichter is een gedichtNederlandsRapenburg 91
(hoek Kolfmakersteeg)
1993geen
5 Louis (Little Coon) Oliver
(pseudoniem voor Wotkoce Okisce)
Maskoke Okisce
(Creek Fabel)
MuskogiNieuwe Rijn 23
(hoek Burgsteeg)
1993geen
6 Hans LodeizenWij zullen het leven...NederlandsHaarlemmerstraat 78
(hoek Clarensteeg)
1993geen
7 Paul VerlaineChanson d'automne
(Herfstlied)
FransPieterskerkhof 41993Het gedicht is van de muur verwijderd in 2019.
8 Jan HanloDe musNederlandsNieuwe Rijn 1071993geen
9 Eugenio MontaleNon chiederci
(Nee, vraag ons niet...)
ItaliaansOude Rijn 138
(hoek Pelikaanstraat)
1993geen
10 J.C. BloemVerlaineNederlandsLangebrug 107
(Gekroonde Liefdespoort)
1993Hier aangebracht omdat Bloem op dit adres woonachtig was tussen 1900 en 1905; de titel verwijst naar de dichter Verlaine; oorspr. beschadigd door overgroei klimop, later verwijderd.
11 Rainer Maria RilkeDas ist Sehnsucht: Wohnen im Gewoge
(Verlangen is: wonen in deining)
DuitsHerensteeg 391993De originele schildering verdween in 1999 bij een restauratie van de gevel, maar werd opnieuw aangebracht.
12 Jorge Eduardo EielsonMisterio
(Mysterie)
SpaansNoordeinde 6
(hoek Weddesteeg)
1993geen
13 I.K. Bonset
(pseudoniem voor Theo van Doesburg)
Lobelia INederlandsDoezastraat 51993geen
14 Ingeborg BachmannWahrlich
(Waarlijk)
DuitsNieuwe Rijn 941993Bachmann droeg het gedicht Wahrlich op aan Anna Achmatova.
(Derde woord in eerste regel ("ein") is fout gespeld.)
15 Álvaro de Campos
(heteroniem van Fernando Pessoa)
Às vezes...
(Soms heb ik...)
PortugeesVliet 46
(hoek Kampersteeg)
1993geen
16 Carlos Drummond de AndradePapel
(Papier)
PortugeesMiddelstegracht 871993geen
17 Frederik van EedenDe waterlelieNederlandsValkenhorst 301994Het woord "is" dat in de tweede regel tussen "blank" en "en" dient te staan, is vergeten.
18 Willem HussemZet het blauw...NederlandsKaiserstraat 241994geen
19 Konstantínos KaváfisΚρυμμενα
(Verborgenheden)
GrieksTurfmarkt 6
(hoek Caeciliastraat)
1994geen
20 Pierre ReverdyFeuille ouverte
(Geopend blad)
FransHaven 3A1994Een eerdere versie was uitgevoerd met een geometrische figuur
21 Hendrik MarsmanValNederlands (Duits)Zoeterwoudsesingel 421994geen
22 Guillaume Apollinaire
(pseudoniem voor Guillelmus Albert Vladimir Alexandre Apollinaris de Kostrowitzki)
Loin du pigeonnier
(Ver van de duiventil)
FransMiddelstegracht (hoek Kloosterpoort)1994De originele schildering uit 1994 met een witte achtergrond is in 2006 vervangen door een nieuwe versie met gele achtergrond.
23 E.E. CummingsThe hours rise up
(De uren rijzen)
EngelsNieuwe Rijn 36
(hoek Beschuitsteeg)
1994Het gedicht verdween in 2005 bij een schilderbeurt, maar werd daarna opnieuw aangebracht. Het getal "23" refereert aan het feit dat het het 23e gedicht in het project was.
24 Langston HughesDanse AfricaineEngelsNieuwe Rijn 46
(hoek Hartesteeg)
1994geen
25 Matsuo BashōAraumiya
(Een woedende zee!)
JapansRapenburg 75
(hoek Nonnensteeg)
1994Bij een schilderbeurt van de muur in juli 2006 is het gedicht overschilderd; het is inmiddels opnieuw aangebracht
26 Jorge Luis BorgesEl apice
(De top)
SpaansGroenhovenstraat 181994Het muurgedicht werd tot de winter 2002-2003 geflankeerd door een piramidevormige naaldboom. Het gedicht is in 2020 overschilderd.
27 Octavio PazAqui
(Hier)
SpaansZonneveldstraat 181994geen
28 Konrad BayerFranz WarDuitsKaasmarkt 41994geen
29 Josef Sarigמאזניים
(Weegschaal)
HebreeuwsHerengracht 471995geen
30 Jabra Ibrahim JabraAls een poolwinterArabischBerlagestraat 13a1995geen
31 Chairil AnwarAku
(Ik)
IndonesischKernstraat 17a1995geen
32 Tadeusz RóżewiczPisałem
(Ik schreef)
PoolsOude Vest 79 (hoek Mirakelsteeg)1995Het origineel uit 1995 met olijfgroene letters is eerst vervangen door een versie met donkerblauwe letters en later door deze versie met witte letters op een rode achtergrond.
33 Jan van HoutVruntschap
(Vriendschap)
NederlandsBuitenruststraat 1 (hoek Drie Octoberstraat)1995geen
34 William Butler YeatsA coat
(Een jas)
EngelsLange Mare 31-331995geen
35 J.H. KrchovskýNa samém konci
(Helemaal aan het eind)
TsjechischVerverstraat 10
(hoek De Bleek)
1995Bij een schilderbeurt van de muur in 2004 is het gedicht overschilderd.
36 Salvador Espriu i CastellóPluja
(Regen)
CatalaansRijn en Schiekade 125 (hoek Telderskade)1995Beschadigd door overgroei van klimop
37 Paul van OstaijenMobileNederlandsBoerhaaveplein 441995geen
38 Lucebert
(pseudoniem voor L.J. Swaanswijk)
Poëzie is kinderspelNederlandsApollolaan 2621995zowel tekst als ondergrond zijn anno 2016 zo goed als verdwenen
39 Seiichi Niikuni川 州
(Rivier/zandbank)
JapansPieterskerkgracht 171996geen
40 Jan EijkelboomONederlands4e Binnenvestgracht
(hoek Geregracht)
1996geen
41 Neeltje Maria MinMijn moeder is mijn naam vergetenNederlandsRijn- en Schiekade 741996De oorspronkelijke schildering uit 1996 is inmiddels bij een renovatiebeurt van het huis overschilderd, maar opnieuw aangebracht.
42 William Carlos WilliamsRiposteEngelsBreestraat 81
(hoek Diefsteeg)
1996Dit gedicht is bij het overschilderen van de muur in 2012 verdwenen.
43 SapphoEenmaalGrieksOude Singel 126
(hoek Volmolengracht)
1996geen
44 Luís Vaz de Camõeszonder titelPortugeesLange Mare 71a
(hoek Clarensteeg)
1996Dit gedicht is bij het overschilderen van de muur in 2002 verdwenen.
45 Velimir ChlebnikovКогда умирают кони...
(Als paarden sterven)
RussischApothekersdijk 261996Zowel in de eerste als de tweede regel van het gedicht is in het woord умирают (zij sterven) de "а" vergeten.
46 J. Bernlef
(pseudoniem voor Hendrik Jan Marsman)
zonder titelNederlandsSint Ursulasteeg 28 (deel 1)
Caeciliasteeg (deel 2)
1997geen
47 Gerrit AchterbergKleine ode aan het waterNederlandsRijnkade 81997geen
48 Vallanazonder titelSanskrietHaagweg 14
(hoek Potgieterlaan)
1997geen
49 Trefossa
(pseudoniem voor Henri Frans de Ziel)
GronmamaSranantongoPelikaanstraat 9
(Van der Werffstraat, Lege Werfsteeg)
1997De originele schildering werd in 2004 overschilderd, maar is inmiddels opnieuw aangebracht.
50 Ranggawarsitaserat Kalatidha
(Een duistere tijd)
JavaansKraaierstraat 34
(hoek Haverstraat)
1997Ranggawarsita (1802–1873) was hofdichter te Surakarta
51 Anna AchmatovaМуза
(Muze)
RussischJohan de Wittstraat 571997Het originele gedicht had een paarse achtergrond met turquoise letters. Vanwege esthetische bezwaren van buurtbewoners werd (na inspraakavonden onder leiding van wethouder Alexander Pechtold) de versie met de paarse achtergrond in 1999 verwijderd. Na enige tijd werd een nieuwe versie aangebracht met goudkleurige letters.
52 Nasir Kazmizabaa.N suKhan ko
(De tong zal het woord missen)
UrduBurgsteeg 121997De achternaam van de dichter is abusievelijk met een extra -a- gespeld
53 Judith HerzbergSpreeuwNederlandsBoshuizerlaan 51997De originele schildering kreeg in 2008 een opknapbeurt en werd opnieuw aangebracht.
54 Chr. J. van GeelBewogenNederlandsHogewoerd 771997geen
55 Osip MandelstamЛенинград
(Leningrad)
RussischHaagweg 291997De toenmalige eigenaar van Haagweg 29 had bijzondere voorkeur voor het gedicht Leningrad. Voorvaderen van de eigenaar waren zogenaamde Rusluie, inwoners van Vriezenveen (Ov), die - reizend per huifkar - handelsbetrekkingen onderhielden met Sint-Petersburg, de toenmalige hoofdstad van Rusland. Leningrad was van 1924 tot 1991 de naam van Sint-Petersburg.
56 Christophle PlantinLe bonheur de ce monde
(Het werelds geluk)
FransHooigracht 106A
(hoek Kaasmarkt)
1998geen
57 Jan Arendszonder titelNederlandsBotermarkt 12
(hoek Choorlammersteeg)
1998Dit gedicht werd in het voorjaar 2005 overgeschilderd. Het is in mei 2009 opnieuw aangebracht.
58 Herman GorterBlauw (vlamt de lucht)NederlandsUiterstegracht 621998geen
59 John KeatsOn death
(Op de dood)
EngelsBreestraat 1131998Het gedicht bevond zich binnen, in boekhandel Van Stockum.
60 Pierre de RonsardA son âme
(Aan haar ziel)
Fransvoorheen Oostdwarsgracht 12
(hoek Baatstraat) thans
Klokpoort
(hoek Oude Singel)
1998
(2008)
Het originele gedicht aan de Oostdwarsgracht is thans verwijderd en verplaatst naar de hoek Klokpoort/Oude Singel, waar het gedicht in nieuwe stijl is herrezen.
61 Leo VromanIn 14 boekenNederlandsPlantsoen 11998geen
62 Marinus van der LubbeO, ArbeidNederlandsVan der Lubbehof 11998Het gedicht werd kort na de onthulling beschermd door middel van gaas, aangezien de muur waarop het gedicht was aangebracht gelegen was langs een voetbalveldje. Dit gaas werd daarna vervangen door tralies.
63 Ingrid JonkerDie kind wat dood geskiet is deur soldate by NyangaAfrikaansTrix Terwindstraat 4-61998geen
64 Elisabeth EybersTaallesAfrikaansAnne Frankschool, Zuster Meijboomstraat 21998geen
65 Antony KokJagadadaNederlandsDamlaan 11998Het gedicht is als gevolg van de sloop van de gymzaal waarop het was aangebracht in 2004 verdwenen, maar in april 2010 opnieuw aangebracht.
66 Adam MickiewiczBajdary
(Het Dal van Bajdaar)
PoolsHaarlemmerweg 5a1998Het muurgedicht werd in de zomer van 2011 opnieuw aangebracht.
67 Pablo NerudaXXIV - Testamento (II)
(XXIV - Testament (II))
SpaansBreestraat 991998Aangebracht ter gelegenheid van het afscheid van burgemeester Cees Goekoop.
68 Paul MarijnisZwarte zwanenNederlandsHogewoerd 1581999geen
69 Arthur RimbaudSensation
(Gevoel)
FransRembrandtstraat 271999geen
70 Wisława SzymborskaPochwała złego o sobie mniemania
(Lof van de geringe eigendunk)
PoolsMaresingel 541999geen
71a anoniemHebban olla vogalaOudnederlandsRapenburg 70-741999Het gedicht bevindt zich in het trappenhuis van de oude Universiteitsbibliotheek Leiden
71b Albert VerweyStoaNederlandsRapenburg 70-741999Het gedicht bevindt zich in de tuin van de oude Universiteitsbibliotheek Leiden
72 Pieter Jelles TroelstraMaaie op it iis
(Mei op het ijs)
FriesWeddesteeg 4
(hoek Galgewater)
1999De Friese vlag op de achtergrond is een kwartslag naar rechts gedraaid.
73 Hendrik de VriesEen schatrijke tuinNederlandsAloëlaan 412000Het oorspronkelijke gedicht aan de Aloëlaan 41 is inmiddels verdwenen. Het gedicht werd in 2000 aangebracht op een huis dat door de gemeente Leiden genomineerd was om te zijner tijd te worden gesloopt en te worden vervangen door het zogeheten Oranjerieproject. Stichting Tegen-Beeld mengde zich in de discussie om het kleine stukje overgebleven groen rondom de woning door uit protest het gedicht van De Vries aan te brengen, met als treffende laatste regel "wie deze tuin indringt, zal nimmer keren." Ondanks langdurige protesten van omwonenden werd het pand op 5 juli 2001 gesloopt. Vijf jaar later werd hetzelfde gedicht, in een andere vorm opnieuw op een muur in de Aloëlaan aangebracht.
74 Fakir BaykurtGelincikler
(Klaprozen)
TurksHavikhorst 12000Dit gedicht is van de muur verwijderd.
75 Cees van HooreAvond op het landNederlandsKiekendiefhorst 12000Het gedicht is anno 2018 van de muur verwijderd.
76 Jit Narain
(pseudoniem voor Djietnarainsingh Baldewsingh)
zonder titelSarnami HindoestaniSperwerhorst 412000Dit gedicht is van de muur verwijderd
77 Elwalid MimounIdurar n-arrif
(De bergen van de Rif)
BerbersWiekelhorst 412000Dit gedicht is van de muur verwijderd.
78 Kees BuurmanVlieger (2)NederlandsBroekplein 22000geen
79 Du FuKexi
(Helaas)
ChineesBuizerdhorst 222000Beplating kopse kant Buizerdhorst is, inclusief het erop aangebrachte gedicht, verwijderd op 4 juli 2019.
80 anoniemzonder titelBugineesReuvensplaats 22001De vertaling van het gedicht luidt "Gereisd heb ik, overal, maar nooit trof mijn oog groter wijsheid dan hier"
81 Derek WalcottOmerosEngelsReuvensplaats 22001geen
82 Sugawara no Michizanezonder titelJapansRapenburg 732002Het gedicht bevindt zich nabij de toegangspoort van de Hortus botanicus Leiden, aan de zijde van de botanische tuin.
83 J.J. Slauerhoff'T ZWERK ligt terneergeslagenNederlandsUtrechtse Jaagpad 32002geen
84 Robert DesnosArt rythmé; tic/Lit temps nie
(Aritmische algebra/Slapend sleepliedje)
FransKagerstraat 72002geen
85 Martinus NijhoffHet kind en ikNederlandsFormosastraat 33 en 482002geen
86 Nils FerlinStjärnorna kvittar det lika
( 't Is de sterren om het even)
ZweedsDe Sitterlaan 18
(hoek Van der Waalsstraat)
2003geen
87 Charles BaudelaireÀ une passante
(In het voorbijgaan)
FransZoeterwoudsesingel 552003geen
88 Filippo Tomasso MarinettiZang Tumb TumbItaliaansHoge Rijndijk 82003geen
89 Francisco Gómez de Quevedo y Villegas¿Ves, con el oro
(XXI)
SpaansSint Pancrassteeg 2
(hoek Middelweg)
2003geen
90 Paul CelanNachmittag mit Zirkus und Zitadelle
(Middag met circus en citadel)
DuitsMiddelweg 192003"Zitadelle" is in het gedicht abusievelijk met een "c" gespeld ("Citadelle)
91 Dylan ThomasWas there a time
(Was er ooit een tijd)
EngelsLage Rijndijk 962003geen
92 Ibon SarasolaBi blueri buruz
(Over de blues)
BaskischMultatuliplein 32003geen
93 Cornelis Bastiaan VaandragerNederlandse SpoorwegenNederlandsMorsweg 162003Het gedicht is in spiegelbeeld aangebracht, in de NS-huisstijlkleuren. Een spiegel aan de andere zijde van het portiek waar het gedicht zich bevindt, maakt het lezen ervan mogelijk (zie hier voor een leesbare versie van het gedicht).
94 Cesare SimonettiTreno in corsaItaliaansPelikaanstraat
(hoek Oude Vest)
2004geen
95 Hugo ClausDe aarde danst op haar wolkenNederlandsGeregracht 1
(hoek Levendaal)
2004Het gedicht werd aangebracht in het kader van de 75e verjaardag van Hugo Claus.
96 Chris AbaniOde to joy
(Ode aan de vreugde)
EngelsLevendaal 81
(hoek Geregracht)
2004geen
97 János PilinszkyA mélypont ünnepélye
(Feest van het dieptepunt)
HongaarsRijnsburgerweg 144
(hoek Lijsterstraat)
2004Het originele Hongaarse gedicht op de zijmuur van de woning op nummer 144. (Dit origineel is omstreeks 2021 verwijderd.)
97-bis János PilinszkyA mélypont ünnepélye
(Feest van het dieptepunt)
HongaarsRijnsburgerweg 146
(hoek Lijsterstraat)
2004Nederlandse vertaling op de zijmuur van Rijnsburgerweg 146.
98 HoratiusBoek I Ode XIVLatijnCleveringaplaats 12004geen
99 Nora KalnaJūrai
(Aan de zee)
LetsScheepmakersteeg 2
(hoek Rapenburg)
2005Dit gedicht is bij het overschilderen van de muur in 2012 verdwenen. Het was op dinsdag 18 januari 2005 onthuld door de president van Letland, mevrouw Vaira Vike-Freiberga, in aanwezigheid van koningin Beatrix.
100 Waring CuneyCharles Parker, 1920-1955EngelsLangegracht 722005geen
101 Federico García LorcaDe profundisSpaansLangebrug
(hoek Zonneveldstraat)
2005Het gedicht bevindt zich op de oostmuur van het Kamerlingh Onnes Gebouw.
102 Sjota RoestaveliDe ridder in het pantervelGeorgischWitte Singel
(hoek Witte Rozenstraat)
2010geen
103 Danila StoyanovaRegen, meer en windBulgaarsBreestraat
(hoek Ketelboetersteeg)
2011geen
104 Kurt SchwittersWij w88888888NederlandsSurinamestraat2013geen
105 Willem WilminkSpelende meisjesNederlandsMaredijk
(hoek Poelgeeststraat)
2013Officiële onthulling woensdag 12 juni 2013, 19.30 uur, ter gelegenheid van het vierde eeuwfeest van de Maredijkbuurt van 8 t/m 15 juni 2013.
106 Arie VisserMet licht schrijvenNederlandsMaredijk 19c2013Officiële onthulling woensdag 12 juni 2013, 19.30 uur, ter gelegenheid van het vierde eeuwfeest van de Maredijkbuurt van 8 t/m 15 juni 2013.
107 AdonisDayâ
(Dat wat verloren gaat)
ArabischPapengracht 402013"To commemorate 400 years of Arabic Studies in Leiden (1613-2013)."
108 Cees van HooreHet woord is machteloosNederlandsVismarkt2014Cees van Hoore schreef op verzoek van de gemeente Leiden de tekst voor het 108e muurgedicht (bestaande uit zes afzonderlijke teksten), dat in opdracht van de gemeente is aangebracht op een zijmuur van het stadhuis door de stichting Tegen-Beeld. Het werd op 24 juni 2014 onthuld door burgemeester Henri Lenferink.
109 Johann Wolfgang von GoetheNatur und KunstDuitsVeerstraat / Plantage2014Initiatief van dispuut Faust van studentvereniging Augustinus; onthuld 11 september 2014 (‘Als blijvend geschenk en eerbetoon aan de stad Leiden en haar inwoners, ter ere van ons 20-jarig bestaan.’).
110 M. VasalisEbNederlandsDoelensteeg2015Aangebracht juni 2015 ter gelegenheid van de 115e Diës van de Vereeniging van Vrouwelijke Studenten te Leiden (VVSL).
111 Mohammad-Reza Shafiei KadkaniGoede reisPerzischClarensteeg2015Onthuld op donderdag 4 juni 2015 door Asghar Seyed-Gohrab en persoonlijk ondertekend door de dichter.
112 Guillermo E. RosarioMaPapiamentsVestwal 2-4, Leiden2017sept. 2017
113 Wim EmmerikPolderNederlandse GebarentaalHortus Botanicus, Leiden2017Video-installatie met gedicht in gebarentaal. "Onthuld" op zaterdag 14 oktober 2017 door Pepijn Reeser

Overige muurgedichten in Leiden

Voorbeelden van gedichten die geen deel uitmaken van het project
NummerDichterGedichtTaalAdresSindsBijzonderhedenFoto
1Ida GerhardtCode d'honneurNederlandsWitte Singel / Cleveringaplaats2001Aangebracht bij het afscheid van Lammert Leertouwer als rector van de Leidse universiteit
2Joost van GijzenWebcam QuarantaineNederlandsWeeshuishof2021Combinatie liefdes- en coronagedicht. Mede mogelijk gemaakt door het WOZ-fonds.
3Franciscus van AssisiZonneliedNederlandsHartebrugkerk2023Ter gelegenheid van Wereldgebedsdag voor de schepping 2023 aangebracht door Jojanneke Post en Lilo Boerman

Zie ook

Publicaties

  • Marleen van der Weij: Dicht op de muur. Gedichten in Leiden. Gemeente Leiden, Dienst Bouwen en Wonen, 1996. ISBN 9080139580 (2e druk: 1996, 3e druk: 1997). 6e, gewijzigde herdruk: Burgersdijk & Niermans, Leiden, 2000. ISBN 9075089082
  • Marleen van der Weij: Dicht op de muur 2. Gedichten in Leiden. Burgersdijk & Niermans, Leiden, 2005. ISBN 9075089112

Externe link

Zie de categorie Muurgedichten in Leiden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.