Portaal:Eerste Wereldoorlog/Uitgelicht

De Slag om Gallipoli, in navolging van de Britten ook wel Dardanellencampagne genoemd, was een slag tijdens de Eerste Wereldoorlog, die duurde van maart 1915 tot januari 1916 en uitliep op een catastrofe voor de geallieerden.

De Britse Oorlogsraad kwam met het idee een derde front te openen in Turkije omdat men dacht dat de loopgravenoorlog in het westen geen snel vooruitzicht op een overwinning bood. Het tweede front, het Russische front bood ook geen vooruitzicht op een snelle overwinning. Rusland was door de slag bij Tannenberg zodanig verzwakt dat het voorlopig geen vuist meer kon maken. Een derde front bij de Dardanellen moest er voor zorgen dat Duitsland zijn krachten moest verdelen. Hierdoor konden de geallieerden dan aan het westelijk front Duitsland een beslissende slag toebrengen en de oorlog beëindigen.

De zeestraat tussen de Egeïsche Zee en de Zee van Marmara noemt men de Dardanellen. Men zou proberen via deze zeestraat Rusland te bereiken. Het Turkse schiereiland Gallipoli begrenst de zeestraat in het noorden. (Lees verder)

Frederik Wilhelm Victor Albert (Potsdam, 27 januari 1859 - Doorn (Nederland), 4 juni 1941), uit het Huis Hohenzollern, was van 1888 tot 1918 de laatste koning van Pruisen en de derde en laatste keizer van het Duitse Keizerrijk. Hij geldt als een van de grote gangmakers en als de grote verliezer van de Eerste Wereldoorlog.

Wilhelm werd geboren als oudste zoon van de latere keizer Frederik III en diens gemalin Victoria van Saksen-Coburg-Gotha, dochter van de Britse koningin Victoria. Als zodanig was hij een kleinzoon van keizer Wilhelm I, oomzegger van Eduard VII en een neef van George V. Hij was tevens een neef van de tsarina Alexandra Fjodorovna (de vrouw van Nicolaas II). Alexandra was een dochter van de Britse prinses Alice en daarmee een kleindochter van koningin Victoria.

Doordat Wilhelm door middel van een tangverlossing ter wereld kwam als gevolg van een stuitligging en daarbij zenuwen in zijn schouder werden beschadigd, was hij zijn leven lang licht gehandicapt: zijn linkerarm was zo goed als verlamd en bleef in groei achter ten opzichte van zijn rechterarm, een zogenaamde Erbse parese. Op de foto rechts tracht hij zijn kleine arm te verbergen door hem vast te houden. Zijn Engelse familie sprak altijd van "Willy's withered arm".(Lees verder')

Tijdens de Eerste Wereldoorlog, tussen 1914 en 1918, vluchtten tienduizenden Belgen de grens over naar Nederland. Deze vluchtelingen waren zowel burgers die vreesden voor het oorlogsgeweld en de vermeende wreedheden van de Duitsers, als militairen die ofwel deserteerden of van hun legereenheid waren afgesneden.

Officieel was België net als Nederland neutraal tijdens de oorlog. In 1904 was het nieuws al uitgelekt dat de Duitsers desondanks het plan hadden door België naar Frankrijk te trekken. Hierop waren voorzorgsmaatregelen getroffen, waaronder het invoeren van de dienstplicht.

Op 4 augustus 1914 viel Duitsland België binnen, zonder formele oorlogsverklaring. Al meteen na de inval kwam de vluchtelingenstroom richting Nederland op gang. De eerste dag al kwamen 52 Belgische soldaten naar Nederland. Toen op 10 oktober 1914 Antwerpen viel, vluchtten naar schatting 40.000 soldaten en 1 miljoen burgers naar Nederland. Onder de vluchtende soldaten bevonden zich eveneens bijna 1600 Britten van de First Royal Naval Brigade. (Lees verder)

Verdun (Nederlands: Verden, Duits: Wirten) is een gemeente in het Franse departement Meuse (regio Grand Est) en telt 19.252 inwoners (2008). De plaats maakt deel uit van het arrondissement Verdun. Verdun is een stad aan de Maas, gelegen in de noord-oosthoek van Frankrijk. Ze is tevens onder-prefectuur van het departement Meuse.

Verdun kreeg een plaats in de Europese geschiedenis vanwege het Verdrag van Verdun, waarbij in 843 het Karolingische rijk werd verdeeld.

De stad was zowel de zetel van het prinsbisdom Verdun als van de graven van Verdun. In 1134 zette de bisschop van Verdun graaf Reinoud af en hechtte het graafschap Verdun aan bij het bisschoppelijk domein. In 1195 werd de stad door keizer Hendrik IV tot vrije rijksstad verheven. Hierna verlegde de bisschop zijn zetel naar Hattonchâtel. (Lees verder)

De Armeense Genocide (Armeens: Հայոց Ցեղասպանութիւն, Turks: Ermeni Soykırımı), (ook wel aangeduid als de Armeense kwestie door diegenen die twijfelen of er werkelijk sprake was van een genocide) is de naam voor de volkerenmoord gepleegd op (honderdduizenden tot meer dan een miljoen) Armeniërs in het Ottomaanse Rijk ten tijde van het regime van de Jonge Turken.

Robert Fisk stelt in zijn boek "De grote beschavingsoorlog" dat de Armeense Genocide de eerste Holocaust was, waarbij veel Duitsers betrokken waren. Ze zouden de uitroeiings- en verzwijgingstactieken enige decennia later opnieuw toepassen.

Sinds 1454 maakte Armenië deel uit van het Ottomaanse Rijk. Dit rijk raakte in de loop van de achttiende en negentiende eeuw langzaam in verval. In de verschillende Russisch-Turkse oorlogen had het rijk steeds meer terrein verloren aan Rusland. Ook in het Middellandse Zeegebied verloor het rijk gebieden en invloed. Sinds het Verdrag van Küçük Kaynarca van 1774 stonden de Armeens orthodoxe christenen in het Ottomaanse Rijk onder bescherming van Rusland. (Lees verder)

De moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk in Sarajevo vormde mede de aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog; de redenen voor het uitbreken van deze oorlog zijn echter uiterst complex. De moord vond plaats op 28 juni 1914, toen de Oostenrijkse troonopvolger samen met zijn echtgenote, Sophie Chotek Gräfin von Chotova, hertogin von Hohenberg, een bezoek bracht aan Sarajevo, de hoofdstad van de Oostenrijk-Hongaarse provincie Bosnië en Herzegovina.

De provincie Bosnië en Herzegovina was in 1878 door Oostenrijk-Hongarije bezet toen zij de Turken hadden verdreven en in 1908 geannexeerd. Servië was in 1813 door de Turken bezet. Onder bescherming van Rusland konden de Serven samen met troepen uit Oostenrijk-Hongarije in 1867 de Turken verslaan. Hierdoor raakte Servië zowel politiek als economisch zeer afhankelijk van Oostenrijk-Hongarije. De Serven waren echter niet blij met de afhankelijkheid van Oostenrijk-Hongarije. (Lees verder)

De Slag aan de Somme was een grote slag tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarbij meer dan een miljoen slachtoffers vielen.

Na de eerste snelle opmars van het Duitse leger in augustus en september 1914 was de strijd tegen de winter vastgelopen in een loopgravenoorlog of stellingenoorlog.

Om een uitweg te forceren uit deze afschuwelijke patstelling probeerden de gezamenlijke Franse en Britse legers een doorbraak te forceren. Als plaats van handeling werd gekozen voor de glooiende hoogvlakte ten noorden van de rivier de Somme vlak bij de plaatsen Albert en Péronne, goed 100 km ten noorden van de buitenwijken van Parijs. (Lees verder)

Het Schlieffenplan is de naam voor het plan dat de Duitser Alfred von Schlieffen (1833-1913) had ontwikkeld om in geval van oorlog met Frankrijk laatstgenoemd land zo snel mogelijk te kunnen overrompelen.

Als gevolg van de Frans-Russische samenwerking in het begin van de jaren negentig van de 19e eeuw was de Duitse generale staf zich intensief gaan voorbereiden op een tweefrontenoorlog.

Het Duitse opperbevel ging ervan uit dat het Duitse leger niet sterk genoeg was om het Franse en het Russische leger tegelijkertijd te verslaan. Aanvankelijk was de doctrine defensief: men zou verdedigen in het westen en voorzichtig aanvallen in het oosten. Dit was een voorzichtige en conservatieve strategie, waarbij men bovendien ervoor beducht was zich in het Russische achterland in te laten lokken, zoals Napoleon een eeuw eerder. Von Schlieffen bedacht voor het westelijk front echter een gedurfder plan, dat een snelle uitschakeling van Frankrijk beoogde, waarna met Rusland zou worden afgerekend. (Lees verder)

De Menenpoort is een herdenkingsmonument in de Belgische stad Ieper. De stadspoort werd in 1927 door de Britten gebouwd aan de oostzijde van de stad, ter nagedachtenis van de ongeveer 54.900 Britse soldaten die in de Eerste Wereldoorlog sneuvelden en niet meer geïdentificeerd of teruggevonden werden. De naam verwijst naar de stad Menen, een stad waar men vanuit Ieper-centrum via de Menenpoort naartoe kan. De poort is een van de herdenkingsmonumenten voor vermisten van de Commonwealth War Graves Commission.

Op de Menenpoort staan de namen van soldaten van wie nooit meer iets vernomen werd; ze sneuvelden op de slagvelden rond Ieper en hun lichamen konden nooit worden teruggevonden of geïdentificeerd. De namen van de soldaten die gesneuveld zijn voor augustus 1917 staan gebeiteld in de wanden van de Menenpoort. Degene die zijn gestorven na augustus 1917 staan op de muur rond Tyne Cot Cemetery. Het stoffelijk overschot van deze soldaten hebben geen bekend graf en liggen ofwel ergens verloren in de Ieperse velden, ofwel op een oorlogskerkhof rond Ieper, met als vermelding op de grafsteen Only Known Unto God (alleen gekend bij God). (Lees verder)

Het Broesilovoffensief was het grootse Russisch offensief aan het oostfront in de Eerste Wereldoorlog. De slag vond plaats van 4 juni – 20 september 1916 en werd uitgevochten tussen enerzijds het keizerrijk Rusland en anderzijds het Duitse Keizerrijk en Oostenrijk-Hongarije.

Op 8 juni veroverden Russische troepen van het zuidwestfront Lutsk. De Oostenrijkse bevelhebber, aartshertog Jozef Ferdinand, kon nog net op tijd de stad uitkomen voor de Russen die innamen. Tegen die tijd waren de Oostenrijk-Hongaarse troepen in volle terugtrekking en hadden de Russen meer dan 200.000 krijgsgevangenen gemaakt. Broesilovs troepen raakten hier door echter te verspreid en hij liet weten dat verder succes van de operatie afhing van Alexej Evert en zijn deel van het offensief. Evert echter begon verlaat aan zijn deel van het offensief, wat de Duitse legerleiding tijd gaf om versterkingen te sturen naar het oostfront (lees verder)

De Vrede van Versailles, ook Vredesverdrag van Versailles of Verdrag van Versailles genoemd, was een verdrag tussen Duitsland en de Entente en het belangrijkste van de vijf in voorsteden van Parijs in 1919/20 gesloten verdragen, waarmee de Eerste Wereldoorlog formeel werd beëindigd (de andere vier verdragen hadden betrekking op de Duitse bondgenoten: de Vrede van Saint-Germain met Oostenrijk in september 1919, de Vrede van Neuilly met Bulgarije in november 1919, de Vrede van Trianon met Hongarije in december 1919 en de Vrede van Sèvres met Turkije in augustus 1920.).

Het Verdrag van Versailles werd op 28 juni 1919 (precies vijf jaar na de moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk, de directe aanleiding voor het uitbreken van de oorlog), na afsluiting van een op 18 januari 1919 te Parijs begonnen geallieerde vredesconferentie, in de spiegelzaal van het kasteel van Versailles. (Lees verder)

De Slag om de IJzer was een veldslag in de Eerste Wereldoorlog.

Op 12 oktober 1914 rukken de Duitsers Gent binnen en de volgende dag wappert de Duitse vlag op het stadhuis. De Britten bezetten Ieper vanaf 14 oktober 1914. De volgende dag stellen Franse, Britse en Belgische troepen zich achter de IJzer en de Ieperlee op. Uitgeput graven ze zich in in spoedloopgraven onder de belofte van hun oversten spoedig naar huis terug te keren. Op 16 oktober 1914 arriveren Duitse verkenningstroepen in Diksmuide en reeds de volgende dag gaan ze tot de aanval over, die succesvol door de Britten wordt afgeslagen.

Op 18 oktober 1914 gaat de Slag om de IJzer van start. Veldmaarschalk sir John French geeft de British Expeditionary Force opdracht naar Menen en Rijsel te vertrekken, maar wordt door de Duitsers in zijn opzet gehinderd. (Lees verder)