Zesdaagse
Een zesdaagse is een wielerwedstrijd die over zes dagen wordt verreden tussen teams bestaande uit twee man. Op een overdekte wielerbaan komen teams van twee man tegen elkaar uit. Het team dat aan het einde de meeste ronden heeft gereden en/of de meeste punten heeft verzameld is de winnaar. In de loop van de dagen worden er verschillende deelwedstrijden ingelast, waarmee extra punten en premiegeld te verdienen is.
Historiek
Het is niet precies bekend wanneer de eerste zesdaagse heeft plaatsgevonden. In 1875 vond in Birmingham een test voor vélocipèdes plaats, die als wedstrijd werd verreden. Over het algemeen wordt aangenomen dat de eerste individuele zesdaagse plaatsvond op 25 februari 1878 in Londen. In 1879 werd het idee overgebracht naar de Verenigde Staten. Het evenement werd pas populair toen in 1891 de eerste zesdaagse werd gehouden in Madison Square Garden in New York.
In 1893 werd voor het eerst toegestaan om op andere fietsen te rijden. Omdat dit veel sneller bleek te gaan werden vanaf dat moment enkel nog gewone fietsen gebruikt. In 1898 werd het 24 uur fietsen als een te zware belasting gezien en stelden de staten New York en Illinois een maximum van 12 uur in. Promotors zagen dit als kans en voerden teams van twee rijders in. De eerste wedstrijd voor koppels vond plaats in Madison Square Garden in New York.
Het succes van de zesdaagsen in de Verenigde Staten leidde tot een introductie in Europa. De eerste vond plaats in 1906 in Toulouse. Dit werd geen succes. De zesdaagse van Berlijn, in 1909 in de Berliner Zoo, was wel succesvol. Al snel volgden andere Duitse steden, Brussel in 1912 en Parijs in 1913.
In Nederland vond de eerste zesdaagse plaats in Amsterdam. Deze eerste editie werd verreden van 18 tot en met 24 november 1932 in het gebouw van de Oude RAI aan de Ferdinand Bolstraat. Deze wedstrijd werd gewonnen door het befaamde Nederlandse koppel Jan Pijnenburg - Piet van Kempen.
In Nederland werd de organisatie min of meer overgenomen van de Duitse zesdaagsen, omdat deze in nazi-Duitsland werden verboden als verderfelijk amusement. Na de Tweede Wereldoorlog kwam Duitsland echter weer volop in beeld als zesdaagseland.
De steden waar in de loop van deze periode meer dan 40 zesdaagsen werden gereden zijn: Berlijn, New York, Dortmund, Gent, Antwerpen, Brussel, Kopenhagen, Keulen, Chicago, Zürich, Parijs en Bremen.
Vaak werd het einde van deze traditie voorspeld en in de jaren tachtig van de twintigste eeuw leek dat ook bewaarheid te worden. Rond de eeuwwisseling is er echter een kleine revival ingezet; bijvoorbeeld, 16 jaar na de vorige editie werd de zesdaagse van Rotterdam vanaf 6 januari 2005 weer verreden in Ahoy.
Lijst van zesdaagsen
Huidige zesdaagsen
Huidige overige meerdaagses
Er worden ook verschillende wedstrijden gehouden met dezelfde opzet als een zesdaagse, echter duren deze wedstrijden slechts drie of vier dagen.
Algemeen overzicht
Dikgedrukt zijn de zesdaagsen die nog steeds worden gehouden.
| Zesdaagse van | Aantal edities | Eerste editie | Laatste editie | Record winnaar(s) (aantal overwinningen) |
|---|---|---|---|---|
 Aarhus | 9 | 1954 | 1961 | Nielsen (4) |
 Adelaide | 6 | 1960 | 1967 | Patterson en Solari (2) |
 Aguascalientes | 4 | 2001 | 2007 | Arriagada, Caberera, Gilmore, Lombardi, Macías, Marvulli, McGrory en Rosa (1) |
 Algiers | 1 | 1953 | 1953 | Poblet en Terruzzi (1) |
 Amsterdam | 23 | 1932 | 2016 | Stam (4) |
.svg){kind=small} Antwerpen | 52 | 1934 | 1994 | Post (11) |
| Apeldoorn | 1 | 2009 | 2009 | Bartko, Ligthart en van Bon (1) |
 Atalanta | 1 | 1909 | 1909 | Fogler en Root (1) |
| Atlantic City | 2 | 1909 | 1932 | Giorgetti, Hehir, Peden en Root (1) |
 Barcelona | 2 | 1952 | 1953 | Bakker, Lakeman, Poblet en Terruzzi (1) |
 Bassano del Grappa | 10 | 1986 | 2013 | Clark (4) |
| Bendigo | 1 | 1960 | 1960 | Browne en Lawrie (1) |
 Berlijn | 109 | 1909 | 2020 | Bugdahl (9) |
| Bologna | 1 | 1994 | 1994 | Baffi en Bincoletto (1) |
 Bordeaux | 7 | 1989 | 1997 | Biondi en Villa (2) |
| Boston | 16 | 1879 | 1933 | Goullet, Hill en Hill (2) |
| Brisbane | 2 | 1932 | 2019 | Lamb en Standen (1) |
| Bremen | 57 | 1910 | 2020 | Pijnen (7) |
| Brussel | 46 | 1912 | 1971 | Van Steenbergen (8) |
 Buenos Aires | 27 | 1936 | 2000 | Bátiz (5) |
| Buffalo | 16 | 1910 | 1948 | Kilian (4) |
 Burnaby | 3 | 2006 | 2008 | Bell en Tuft (2) |
| Castelgomberto | 1 | 1974 | 1974 | Basso en Kemper (1) |
| Charleroi | 3 | 1967 | 1969 | Sercu (2) |
| Chicago | 50 | 1915 | 1957 | Kilian (6) |
| Cleveland | 16 | 1933 | 1958 | Kilian en Vopel (4) |
| Columbus | 1 | 1940 | 1940 | Kilian en O'Brien (1) |
| Cremona | 1 | 2009 | 2009 | Donadio en Pérez (1) |
| Delhi | 1 | 1974 | 1974 | Morbiato en Torre (1) |
| Des Moines | 3 | 1913 | 1936 | Mitten (2) |
| Detroit | 8 | 1927 | 1973 | Debaets en Peden (2) |
| Dortmund | 67 | 1926 | 2008 | Patrick Sercu, Aldag (8) |
| Dresden | 3 | 1911 | 1912 | Lorenz en Saldow (3) |
| Essen | 8 | 1960 | 1967 | Pfenninger en Post (3) |
| Fiorenzuola | 22 | 1998 | 2019 | Marvulli (4) |
| Frankfurt | 37 | 1911 | 1983 | Thurau en Sercu (5) |
| Gent | 81 | 1922 | 2022 | Sercu (11) |
| Grenoble | 44 | 1971 | 2014 | Marvulli (6) |
| Groningen | 4 | 1970 | 1979 | Bugdahl en Kemper (2) |
| Hamburg | 1 | 1911 | 1911 | Suter en Suter (1) |
| Hannover | 10 | 1913 | 1981 | Carrara (2) |
| Hasselt | 4 | 2006 | 2009 | Risi (3) |
| Herning | 14 | 1974 | 1998 | Frank (5) |
| Indianapolis | 3 | 1913 | 1938 | Drobach, Hehir, Kilian, Lepage, Vopel en Wambst (1) |
| Kansas City | 4 | 1908 | 1937 | Lawson, Maden, McNamara, Moran, Ottevaire, Peden, van Kempen en Winter (1) |
| Keulen | 46 | 1928 | 1998 | Fritz (6) |
| Kiel | 3 | 1910 | 1952 | Arend, Buren, Passenheim, Roth, Schallwig, Stabe, (1) |
| Kopenhagen | 57 | 1933 | 2019 | Clark en Morkov (8) |
| Launceston | 21 | 1961 | 1987 | Oliver (6) |
| Leipzig | 4 | 1929 | 1998 | Betschart, de Wilde, Gobel, Girardengo, Kappes, Negrini, Risi (1) |
| Lille | 1 | 1960 | 1960 | Tressider en Murray (1) |
.svg){kind=small} Londen | 26 | 1923 | 2019 | Sercu (8) |
| Los Angeles | 7 | 1932 | 1973 | Berti, Bollaert, Bollaert, Bugdahl, Crossley, Juner, Gilmore, Lafenetre, May, O'Brein, Rush, Testa, Walthour, Walthour (1) |
| Louisville | 4 | 1935 | 1957 | Audy, Gabell, Nauwens, Peden, Sheehan, Strom, Tressider, Yates (1) |
| Maastricht | 13 | 1976 | 2006 | Pijnen (6) |
| Madrid | 14 | 1960 | 1984 | Van Steenbergen (3) |
| Manchester | 1 | 2019 | 2019 | Havik ,Stroetinga (1) |
| Mar del Plata | 1 | 1995 | 1995 | Curuchet en Curuchet (1) |
| Marseille | 4 | 1928 | 1932 | Billiet, Blanchonnet, Buysse, Dayen, Faudet, Marcillac, van Kempen (1) |
| Maryborough | 3 | 1961 | 1967 | Clarke, Luttrell, Murray, Patterson, Ryan, Waddell (1) |
| Mainz | 1 | 1911 | 1911 | Ludwig en Rosellen (1) |
 Medellín | 1 | 1995 | 1995 | Martinello en Villa (1) |
| Melbourne | 18 | 1912 | 2019 | Faggin en Patterson (3) |
| Milaan | 29 | 1927 | 2008 | Moser (6) |
| Milwaukee | 9 | 1932 | 1942 | Kilian, Peden en Vopel (3) |
| Minneapolis | 7 | 1931 | 1936 | Peden (3) |
| Montréal | 37 | 1929 | 1980 | Peden (7) |
 Moskou | 3 | 1991 | 2003 | Aeschbach, Ganeiev, Khrabvzov, Marvulli, Nothstein, Oelkers |
| München | 46 | 1933 | 2009 | Risi (9) |
| Münster | 34 | 1950 | 1988 | Roth (5) |
| Newark | 4 | 1910 | 1915 | Drobach, Fenn, Goulet, Hehir, Hill, Kramer, Reginald McNamara, Robert Spears (1) |
| Newcastle | 3 | 1961 | 1976 | Tressider en Patterson (2) |
| Nice | 1 | 1928 | 1928 | Wambst en Lacquehay (1) |
| Nouméa | 20 | 1977 | 2010 | Sasson en Tessier (4) |
| New York | 70 | 1899 | 1961 | Goullet en Giorgetti (8) |
| Oakland | 3 | 1935 | 1937 | Dempsey (2) |
| Ottawa | 1 | 1936 | 1936 | Heaton, McDonald, Walthour (1) |
| Palma de Mallorca | 2 | 2017 | 2018 | De Ketele, De Pauw, Mora, Torres |
| Parijs | 42 | 1913 | 1989 | Aerts, Billiet, Bruneel, Schulte, Seres, van Kempen (3) |
| Perth | 5 | 1961 | 1989 | Campbell, Eriksen, Marcussen, Murray, Panton, Patterson, Sacchi, Stiefler, Waddell, Young (1) |
| Pittsburgh | 8 | 1908 | 1940 | Walthour (4) |
| Philadelphia | 5 | 1902 | 1937 | Letourneur (2) |
| Portland | 1 | 1931 | 1931 | DeFilippo en Peden (1) |
| Québec | 3 | 1964 | 1966 | Severeyns (2) |
 Rio de Janeiro | 1 | 1956 | 1956 | Rigoni en Sivilotti (1) |
| Rotterdam | 38 | 1936 | 2022 | Pijnen (11) |
| Saint-Étienne | 12 | 1928 | 1953 | Carrara, van Buggenhout, van Kempen (2) |
| Saint-Louis | 4 | 1913 | 1937 | Carpus, Coburn, Kilian, Krebs, Lepage, Peden, Vopel (1) |
| San Francisco | 10 | 1917 | 1939 | Yates en O'Brien (2) |
| São Paulo | 2 | 1957 | 1959 | Alba, Rosa, Rigoni en Sivilotti (1) |
| Stuttgart | 31 | 1928 | 2008 | Kappes (6) |
| Sydney | 19 | 1911 | 1974 | Ross (3) |
| Tilburg | 2 | 2009 | 2011 | Havik, Marguet, Marvulli, Stopler (1) |
| Toulouse | 1 | 1906 | 1906 | Georget en Georget (1) |
| Turijn | 9 | 2001 | 2018 | Villa (4) |
| Toronto | 13 | 1912 | 1965 | Peden (4) |
| Townsville | 1 | 1962 | 1962 | Lowe en Patterson (1) |
| Vancouver | 3 | 1931 | 1934 | Elder, Elliot, Testa, van Slembroeck, Yates, Zach (1) |
| Washington | 2 | 1940 | 1948 | Bruneau, Moretti, Pedersen, Peden (1) |
| Whyalla | 3 | 1966 | 1968 | Ciavola, Oliver, Patterson, Ryan, Waddell, Walsh (1) |
| Winnipeg | 1 | 1948 | 1948 | Bergna en Yates (1) |
 Wrocław | 8 | 1921 | 1931 | Rieger en van Kempen (3) |
| Würzburg | 1 | 1911 | 1911 | Hohe en Wilde (1) |
| Zuidlaren | 2 | 2007 | 2008 | Marvulli, Risi, Stam, Slippens (1) |
.svg){kind=small} Zürich | 58 | 1954 | 2014 | Risi (11) |
Records
Individueel
Dik gedrukt zijn renners die nog actief zijn.
Per koppel
| No. | Koppel(s) | Aantal overwinningen |
|---|---|---|
| 1 | Kurt Betschart & Bruno Risi | 37 |
| 2 | Gustav Kilian & Heinz Vopel | 29 |
| 3 | Emile Severeyns & Rik Van Steenbergen Fritz Pfenninger & Peter Post Danny Clark & Tony Doyle Franco Marvulli & Bruno Risi | 19 |
| 7 | Silvio Martinello & Marco Villa | 16 |
| 8 | Eddy Merckx & Patrick Sercu Don Allan & Danny Clark | 15 |
| 10 | Peter Post & Patrick Sercu | 14 |
| 11 | Etienne De Wilde & Andreas Kappes Albert Fritz & Wilfried Peffgen | 13 |
| 13 | Robert Slippens & Danny Stam | 11 |
| 14 | Peter Post & Rik Van Looy Matthew Gilmore & Scott McGrory | 10 |