Agen

Agen es situada en Occitània occidentala als confinhs lingüistics entre Gasconha e Lengadòc e tanben entre Bordèu e Tolosa, sus la riba dreta de Garona.

Las fòrmas ancianas son : Aginnon, en grèc (Ptolemèu) al sègle II, Aginnum, en latin (inscripcion), Ageno, Agenno, en latin, als sègles VI-VII, Aginum, en latin, en 614, Agennum, Agenum, en latin, en 1242-1255, Agenno, en latin, en 1291, Agennum, Aginnum, Agenna, en latin, en 1307-1317, Gene (sic) en 1307-1317, Agen (mapa del sègle XVII)^[2].

Segon Dauzat, Agen ven probablament del gallic *aginn-, « autura », benlèu preceltic (Dottin : gallic agannus, «  ròc »^[3]. Segon Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, i auriá un preceltic *ag, desconegut per son sens e son origina, damb un sufixe preceltic o gallic -nno. Segon Astor, tanben citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, Agen ven d'una rasic celtica e preceltica aginn-, benlèu aparentada al gallic agaunos [seriá puslèu acaunos^[4]], « pèira »; lo sens demòra desconegut^[2].

Segon Bénédicte Boyrie-Fénié, lo toponime correspond probablament a l'oppidum de l'Ermitatge, site iniciau supausat de la vila, donc un oronime es rasonable. Sovent lo a- iniciau tomba per aferèsi : Gen^[2]. I a pas de consonanta de ligason, tipe *Vau a-z-Agen, se ditz Vau a (A)gen, mes dins l'ensemble la fòrma cardinala demòra coneguda.

Segon Xavier Delamarre, Agen èra tot simplament « la proprietat d'Aginnos »^[5]; mes, se Aginnos èra un nom de persona, i auriá d'autras derivacions damb aquel nom (qu'aurián donat de toponimes coma *Agenac, *Agenan, *Agenha, *Agenàs, etc; e n'i a pas o s'explican autrament).

Lo rota RD 813 que religa Bordèu amb Tolosa passa per Agen, coma o fa tanben l'autorota A62 (e las doas seguisson lo cors de Garona). Agen possedís tanben un aeropòrt amb una ligason fins a París e una gara ferroviària.

Lo poblament del site d'Agen es fòrça ancian (s. VIII e VII abans Jèsus Crist). Venguèt una importanta via romana amb un teatre e un anfiteatre.

Durant l'Edat Mejana se fortifiquèt a l'entorn de sa catedrala de Sent Estève (destrusida a la debuta del sègle XIX).

Durant las Guèrras de religion demorèt catolica en s'opausant a sa vesina protestanta Nerac, çò qui li costèt d'èsser presa e pilhada.

Agen es la capitala d’Agenés, un país tradicional qu’èra un comtat episcopal del temps de la monarquia.A la revolucion, ven una comuna, capitala d’un canton, d’un districte, e d’un departament, Òut e Garona. A la creacion dels arrondiments, en 1800, ven tanben caplòc d’un arrondiment. Es a notar que la comuna es devesida en mantun cantons dempuèi 1801.

Simbòls

• 
  Escut d'Agen
• 
  Bandièra d'Agen

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 34344, totala: 35465
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
						14 987	-	-
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
-	-	-	-	19 503	-	-	-	-
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
-	-	23 294	-	-	-	-	-	-
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
32 800				Cercar	30 170	33 728	33 863	33 245 34 582
2009	2010
33 920 35 260	33 981 35 293
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

• En 2018 la populacion èra de 33012 abitants e la densitat èra de 2 873,11 ab/km²

• Catedrala de Sent Grapasi.
• Musèu de las Bèlas Arts d'Agen
• Estatua a la glòria de Jansemin

• Sporting Union Agen Òlt e Garona

• Russia, Toapse.
• Alemanha, Dinslaken.
• Reialme Unit, Llanelli.
•  Espanha, Toledo.
•  Estats Units, Corpus Christi.

• Canton d'Agen
• Districte d'Agen
• Arrondiment d'Agen

• Jansemin (1798–1864), escrivan occitan del sègle XIX.
• Alain Aspect (n. 1947), fisician occitan.
• Francis Cabrel (n. 1953), cantaire e compositor francés de varietat, d'Astafòrt mès nascut a Agen.

• Comunas d'Òut e Garona

• Portau de Guiana