Supergromada w Zegarze

Supergromada w Zegarze – olbrzymia supergromada galaktyk znajdująca się w gwiazdozbiorze Zegara w odległości 800 milionów lat świetlnych. Jest to jedna z największych znanych supergromad.

Pierwszą obserwację Supergromady w Zegarze przeprowadził przypadkowo w 1899 roku DeLisle Stewart w Harvard College Observatory. Jego przełożony Edward Pickering doniósł o tym, że jeden z jego astronomów dostrzegł bardzo słabą grupę mgławic w gwiazdozbiorze Zegara. Pierwszym badaczem tej supergromady był Harlow Shapley. W 1935 roku skatalogował on 7889 galaktyk w gwiazdozbiorze Zegara i jego pobliżu. To on jako pierwszy zwrócił uwagę na bogate gromady galaktyk, które opisał słowami: grupy galaktyk w tym regionie są tylko koncentracjami w rozległej chmurze galaktyk. On też opublikował pierwsze mapy tego regionu zawierające gromady Abell 3128, Abell 3158 i Abell 3164.

Późniejsze badania supergromady podjęli w 1983 roku J. Lucey, R. Dickens, R. Mitchell i J. Dawe. W ich pracy zatytułowanej Supergromady galaktyk w Zegarze-Sieci znalazły się dwie gromady – mała znajdująca się w odległości 550 milionów lat świetlnych oraz większa w odległości 800 milionów lat świetlnych. W dalszym ciągu jednak ta jedna z największych i najbogatszych znanych supergromad nie została przebadana w całości.

Supergromada w Zegarze ciągnie się przez 550 milionów lat świetlnych. Jednocześnie jest ona wąska i cienka. Jej najbliższe galaktyki znajdują się w odległości 700 milionów lat świetlnych, a te najdalsze są odległe o 1,2 miliarda lat świetlnych. Jest to największa supergromada w odległości 1 miliarda lat świetlnych.

W Supergromadzie w Zegarze i jej pobliżu umieszcza się około 40 gromad galaktyk jednak lista ta jest prawdopodobnie niekompletna, gdyż wiele gromad znajdujących się w tym obszarze nieba nie ma opublikowanych przesunięć ku czerwieni wobec czego ich rzeczywista odległość nie jest znana. Najbogatszą gromadą w Supergromadzie w Zegarze jest Abell 3128, skatalogowana również jako Shapley 20.

Gromady Abell 3144 oraz Abell 3193 tworzą małą supergromadę znajdującą się przed Supergromadą w Zegarze w odległości 550 milionów lat świetlnych. Z kolei za Supergromadą w Zegarze znajdują się gromady Abell 3040 i Abell 3047, które są gromadami tła znajdującymi się odpowiednio w odległościach 1225 i 1250 milionów lat świetlnych.

Ponadto do Supergromady w Zegarze zaliczają się liczne grupy galaktyk. Wiele z nich zawiera dziesiątki galaktyk, jednak nie są one na tyle bogate by zostały umieszczone w katalogu Abella.

Grupy galaktyk S250, S274, S338, S353, S377, S393, S399, S404, S412, S413, S463, S479, S487 oraz S497 wraz z gromadami Abell 3144 i Abell 3193 należą do mniejszej supergromady pierwszego planu.

Supergromada w Zegarze układa się w niezwykle długą ścianę galaktyk wypełnioną mnóstwem bardzo bogatych gromad galaktyk. Masa tej supergromady wynosi 10¹⁷ mas Słońca. Zawiera ona w sobie około 30 000 dużych galaktyk rozmieszczonych w około 5000 grupach galaktyk. Liczbę galaktyk karłowatych w supergromadzie szacuje się na 300 000, a jej całkowitą liczbę gwiazd na 10¹⁵ (1 milion miliardów).