Malueri

Malueri ose Program i dëmshëm (Anglisht: Malware, një shkurtesë për softuer keqbërës)^[1] është çdo softuer i krijuar qëllimisht për të shkaktuar ndërprerje në një kompjuter, server, klient ose rrjet kompjuterik, rrjedhje informacioni privat, për të fituar akses të paautorizuar në informacion ose sisteme, për të privuar aksesin në informacion ose që pavetëdijshëm ndërhyn në sigurinë dhe privatësinë e kompjuterit të përdoruesit.^[2]

Studiuesit priren të klasifikojnë maluerin në një ose më shumë nën-lloje (p.sh. viruse kompjuterike, krimba, kuaj trojan, ransomware, spyware, adware, softuer mashtrues, fshirëse dhe keyloggers).^[3]

Malueri paraqet probleme serioze për individët dhe bizneset në internet.^[4][5] Sipas Raportit të Kërcënimit të Sigurisë në Internet të Symantec 2018 (ISTR), numri i varianteve të maluerit është rritur në 669,947,865 në 2017, që është dy herë më shumë variante maluer se në 2016.^[6] U parashikua krimi kibernetik, i cili përfshin sulme malueri si dhe krime të tjera të kryera nga kompjuteri. do t'i kushtojë ekonomisë botërore 6 trilion dollarë në vitin 2021 dhe po rritet me një normë prej 15% në vit. Që nga viti 2021, malueri është krijuar për të synuar sistemet kompjuterike që drejtojnë infrastrukturën kritike, siç është rrjeti i shpërndarjes së energjisë elektrike.^[7]

Strategjitë e mbrojtjes kundërmaluer ndryshojnë sipas llojit të maluerit, por shumica mund të pengohen duke instaluar softuer antivirus, mure zjarri, duke aplikuar arna të rregullta, duke siguruar rrjete nga ndërhyrja, duke pasur kopje rezervë të rregullt dhe duke izoluar sistemet e infektuara. Malueri mund të projektohet për të shmangur algoritmet e zbulimit të softuerit antivirus.^[8]