Mbretëria Jugosllave
Mbretëria e Sllavisë Jugore (serbokroatisht: Краљевина Југославија Kraljevina Jugoslavija;[8] sllovenisht: Kraljevina Jugoslavija) ishte një shtet në Evropën Juglindore dhe Qendrore që ekzistonte nga viti 1918 deri në vitin 1941. Nga viti 1918 deri në vitin 1929 zyrtarisht u quajt Mbretëria e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve (serbokroatisht: Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca / Краљевина Срба, Хрвата и Слоца; sllovenisht: Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev), por termi "Jugosllavia" (fjalë për fjalë "toka e sllavëve të jugut") ishte emri i saj bisedor për shkak të origjinës së tij.[9] Emri zyrtar i shtetit u ndryshua në Mbretëria e Jugosllavisë nga mbreti Aleksandër I më 3 tetor 1929.[9]
Mbretëria e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve (1918–1929) Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev Mbretëria Jugosllave (1929–1941) Kraljevina Jugoslavija Краљевина Југославија | |
|---|---|
| 1918–1941 | |
| Parimi: Jedan narod, jedan kralj, jedna država Један народ, један краљ, једна држава "Një popull, një mbret, një shtet" | |
| Himni: Himna Kraljevine Jugoslavije Химна Краљевине Југославије "Himni Kombëtar i Mbretërisë së Jugosllavisë" | |
 Harta e Evropës në vitin 1930, që tregon Mbretërinë e Jugosllavisë të theksuar me të gjelbër | |
| Kryeqyteti dhe qyteti më i madh | Beogrsdi 44°48′N 20°28′E / 44.800°N 20.467°E |
| Gjuhët zyrtare | Serbo-kroate-sllovenisht[a][1][2] |
| Nofka | Jugosllav |
| Qeveria | |
| Lloji i qeverisjes |
|
| Mbreti | |
• 1918–1921 | Peter I |
• 1921–1934 | Aleksandër I |
• 1934–1941 | Peter II[b] |
| Princi Regjent | |
• 1918–1921 | Princi Aleksandër |
• 1934–1941 | Princi Paul |
| Kryeministri | |
• 1918–1919 (i pari) | Stojan Protiq |
• 1941 (i fundit) | Dushan Simoviq |
| Kuvendi | Përfaqësimi i Përkohshëm (1919–1920) Kuvendi Kombëtar[c] (1920–1941) |
| Senati (që nga viti 1931) | |
| Dhoma e Deputetëve (që nga viti 1931) | |
| Epoka historike | Periudha e ndërluftësStampa:*Lufta e Dytë Botërore |
| 1 dhjetor 1918 | |
| 28 qershor 1921 | |
| 6 janar 1929 | |
• Kushtetuta Oktroike | 3 shtator 1931 |
• Mbreti u vra | 9 tetor 1934 |
• Sporazum në Kroaci | 25 gusht 1939 |
• I'u bashkua Boshtit | 25 mars 1941 |
• Grusht shteti | 27 mars 1941 |
| 6 prill 1941 | |
| Prill 1941 | |
| 29 nëntor 1945 | |
| Sipërfaqja | |
| 1941[3] | 247,542 km2 (95,577 sq mi) |
| Popullsia | |
• 1918[4] | 12,017,323 |
• 1931[5] | 13,934,000 |
| Ekonomia | |
| Monedha |
|
| Të dhëna të tjera | |
| |
.svg)
Institucionet fetare kryesore ishin: kisha katolike romake, kisha ortodokse, myslimane me xhamia.
Mbretëria Serbo-Kroato-Sllovene (1918-1941)
Mbretëria paraprake u formua në vitin 1918 nga bashkimi i Shtetit të përkohshëm të Sllovenëve, Kroatëve dhe Serbëve (vetë i formuar nga territoret e ish-Austro-Hungarisë, që përfshin Bosnjën dhe Hercegovinën e sotme dhe pjesën më të madhe të Kroacisë dhe Sllovenisë së sotme) dhe Banat, Baçka dhe Baranja (që kishte qenë pjesë e Mbretërisë së Hungarisë brenda Austro-Hungarisë) me mbretërinë e dikurshme të pavarur të Serbisë. Në të njëjtin vit, Mbretëria e Malit të Zi shpalli edhe bashkimin e saj me Serbinë, ndërsa rajonet e Kosovës dhe Maqedonisë së Vardarit ishin bërë pjesë e Serbisë para bashkimit. Ne daten 1 dhjetor 1918, Aleksander Karagjeorgjeviq shpalli mbreterine Serbo-Kroato-Sllovene.[10]
Shteti drejtohej nga dinastia serbe e Karagjorgjeviqit, e cila më parë sundonte Mbretërinë e Serbisë nën Peter I nga viti 1903 (pas grushtit të majit) e tutje. Peter I u bë mbreti i parë i Jugosllavisë deri në vdekjen e tij në vitin 1921. Ne vitin 1921 u shpall kushtetuta. Ai u pasua nga djali i tij Aleksandri I, i cili kishte qenë regjent i babait të tij. Ne vitin 1924 Aleksandri I. e ndau mbreterine ne 9 njesi administrative dhe ajo u quajt Jugosllavi. Ai njihej si "Aleksandër Bashkuesi" dhe e quajti mbretërinë Jugosllavi në vitin 1929. U zhvilluan reforma asimiluese ndaj shqiptareve dhe ne vitin 1924 u vendos diktatura mbreterore. Ai u vra në Marsejë nga Vlado Çernozemski, një anëtar i Organizatës së Brendshme Revolucionare Maqedonase (OBRM), gjatë vizitës së tij në Francë në vitin 1934. kurora i kaloi djalit të tij 11-vjeçar Peter II. Kushëriri i Aleksandrit Paul sundoi si princ regjent deri në vitin 1941, kur Peter II erdhi në moshë.[11] Familja mbretërore fluturoi në Londër në të njëjtin vit, përpara se vendi të pushtohej nga Fuqitë e Boshtit.
Në prill 1941, vendi u pushtua dhe u nda nga Fuqitë e Boshtit. Një qeveri mbretërore në mërgim, e njohur nga Mbretëria e Bashkuar dhe, më vonë, nga të gjithë Aleatët, u krijua në Londër. Në vitin 1944, pas presionit të kryeministrit britanik Uinston Çërçill, Mbreti e njohu qeverinë e Jugosllavisë Federale Demokratike si qeveri e ligjshme. Kjo u krijua më 2 nëntor pas nënshkrimit të Traktatit të Visit nga Ivan Shubashiq (në emër të Mbretërisë) dhe Josip Broz Tito (në emër të partizanëve jugosllavë).[12]
Kolonizimi i Kosovës me banorë joshqiptarë, kryesisht me serbë aloktonë, ishte një proces i realizuar me plan nga qeveria beogradase në periudhën mes dy luftërave botërore.
Librat
- Ali Hadri, Historia e Popullit Shqiptar, II, Enti i Teksteve dhe Mjeteve Mësimore i KSAK, Prishtinë, 1979, fq.793-795
- Zhivko Avramovksi, Regjistrimi i Popullsisë në Mbretërinë Serbe, Kroate dhe Sllovene më 31.1.1921.
- Zhivko Avramovski Ibid, fq.127.
- Stenografske beleshke Narodne Skupshtine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1924, fq.406-407
- Hajredin Hoxha “Përparimi” XVI, Prishtinë, nr,5 fq.358
- Ajet Haxhiu, Ibid, fq.122.
- Stenografske beleshke Narodne Skupshtine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1924, fq.406-408