Qarku Draç
Qarku Draç (Serbisht: Драчки округ Drački okrug) ishte një nga qarqet e Mbretërisë së Serbisë e krijuar më 29 nëntor 1912 në pjesën e territorit të Shqipërisë të marrë nga Perandoria Osmane gjatë Luftës së Parë Ballkanike. Qarku i Draçit kishte katër rrethe (serbisht: срез/srez): Draç (Durrësi), Ljesh (Lezhë), Elbasani dhe Tirana.[1][2] Ushtria e Mbretërisë së Serbisë u tërhoq nga Durrësi në prill 1913.
| Драчки округ Qarku Draç | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Qarku i Mbretërisë së Serbisë | |||||||||
| 1912–1913 | |||||||||
.svg) Coat of arms | |||||||||
| Qendra | Draç (Durrës) | ||||||||
| Historia | |||||||||
| Historia | |||||||||
| 29 nëntor 1912 | |||||||||
• Hequr më | prill 1913 | ||||||||
| |||||||||
| Sot pjesë e | Shqipërisë | ||||||||
Themelim
Ushtria Mbretërore Serbe pushtoi qytetin e Durazzo (Shqip: Durrës) më 29 nëntor 1912 pa u përballur me kundërshtime.[3] Mitropoliti i krishterë ortodoks i Durrësit Jakob u bëri një pritje veçanërisht të ngrohtë autoriteteve të reja. Ai siguroi edhe marrëdhënie miqësore me autoritetet serbe në rajon. Si i tillë ai ndërhyri me sukses tek ata dhe disa njësi guerile shqiptare u shpëtuan dhe iu shmangën ekzekutimit.[3]
Mbretëria e Serbisë krijoi zyrat e rrethit dhe emëroi guvernatorin e qarkut, kryetarin e qytetit dhe komandantin e garnizonit ushtarak.[4] Guvernatori i parë ushtarak i qytetit të Durrësit, kapiteni Branisllav Milosavljeviq (komandant i pararojës së njësitit Šumadijan), caktoi këshillin e parë të qytetit në të cilin ishin Petar Djuraskovic (kryetar), Hristo Spiro, Mehmed Efendi dhe të tjerë.
Guvernatori i parë i Qarkut Draç ishte Ivan Ivaniq, një diplomat serb. Gruaja e tij Delfa, një nga themeluesit e Rrethit të Motrave Serbe, drejtoi spitalin e qytetit.[5][6] Kryetar i parë i Bashkisë së Durrësit ishte Petri Gjurashkoviq, anëtar i një familjeje nga ky qytet, ndërsa anëtarë të këshillit të qytetit ishin Hristos Spiro, Imam Husein Efendi dhe Filip Seriq.[7] Kur ushtria e Mbretërisë së Serbisë pushtoi Shqipërinë në vitin 1912, Dragutin Anastasijeviq u angazhua si përkthyes i gjuhës greke dhe pas një kohe u emërua guvernator i Qarkut të Draçit[8] në vend të Ivan Ivaniqit.
Qëllimi më i rëndësishëm i Serbisë në Luftërat Ballkanike ishte dalja në det të hapur.[9]
Persekutimi i vendasve
- Artikulli kryesor: Krimet kundër shqiptarëve në Luftërat Ballkanike
Gjatë pushtimit, ushtria serbe vrau dhe brutalizoi shumë civilë shqiptarë. Të raportuara nga vëzhgues të paanshëm ishin raste të vrasjeve masive të civilëve myslimanë dhe madje edhe të krishterë.[10] Shumë nga viktimat ishin gra, fëmijë dhe të moshuar.[11] Rrahjet e civilëve shqiptarë dhe plaçkitjet ishin gjithashtu të zakonshme.[12][11]
Vendasit gjithashtu iu nënshtruan konvertimeve masive të detyruara në krishterimin ortodoks. Shqiptarët katolikë do të burgoseshin rregullisht pa gjyq.[13] Kishte gjithashtu raste të shumta të rrënimit dhe plaçkitjes së zonave civile.[14] Mizori të tjera ndodhën jashtë Draçit, duke përfshirë zonat në Kosovë dhe Maqedoni, të cilat panë dhunë më të madhe.[11]
Shpërbërja
Ushtria e Mbretërisë së Serbisë u tërhoq nga Durrësi në prill 1913 nën presionin e flotës detare të Fuqive të Mëdha, por ajo qëndroi në pjesë të tjera të Shqipërisë për dy muajt e ardhshëm.[15]