Аҳолии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон

Ба аҳолии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон хусусияти тамоюлҳои демографӣ дар заминаи нишондиҳандаҳои дахлдори Ҷумҳурии Тоҷикистон хос аст.

Барӯйхатгирии 1989

Дар замони шӯравӣ, бинобар афзоиши баланди табиӣ ва муҳоҷират, аҳолии минтақа босуръат меафзуд. Ҳамин тариқ, мувофиқи барӯйхатгирии умумииттифоқии соли 1989 аҳолии ВМКБ 160.886 нафарро ташкил медод. Халқҳои помирӣ (бадахшонӣ) чун қисми таркибии тоҷикон ҳисоб карда шуданд -—дар маҷмӯъ 143.932 нафар. (89,5%), инчунин 10.756 қирғизҳо дар ВМКБ зиндагӣ мекарданд (6,7% аҳолии ВМ, аз ҷумла қариб 72% аҳолии ноҳияи Мурғобро ташкил медиҳанд), намояндагони халқҳои славянӣ (русҳо, украинҳо ва беларусҳо) низ зиндагӣ мекарданд дар шаҳри Хоруғ, ки 4758 (3,0%) ба назар гирифта шудаанд ^[1] . 3,5% боқимонда ба гурӯҳҳои хурди қазоқҳо, ӯзбекҳо, туркманҳо, қаракалпоқҳо ва тоторҳо рост меомаданд, ки асосан дар маркази маъмурии вилоят — ш. Хоруғ, зиндагӣ мекунанд.

Тоҷикистони соҳибистиқлол

Мувофиқи барӯйхатгирии соли 2000, аҳолии вилоят ба 206 ҳазор нафар расид. Аз ҳисоби афзоиши баланди табиӣ афзоиши аҳолии вилоят идома ёфт. Аммо дар натиҷаи мубодилаи муҳоҷират бо дигар вилоятҳои Тоҷикистон ва дигар давлатҳои ИДМ шумораи одамони ҳама миллат кам мешуд. Ҳиссаи аҳолии шаҳрӣ (ягона шаҳри ВМ шаҳри Хоруғ аст) хеле кам буд — 13,4% (ки ин нисбат ба тамоми ҷумҳурӣ ду маротиба камтар аст).

Барӯйхатгирии соли 2010

Барӯйхатгирии аҳолӣ дар соли 2010 бори аввал нишондиҳандаи афзоиши вилоятро манфӣ нишон дод (-0,3%). Аҳолии ВМ (206 ҳазор) аз сабаби ба қадр нарасидани муҳоҷират нисбат ба маълумоти мавҷудаи бақайдгирӣ (230 ҳазор) хеле кам шудааст. Дар давраи солҳои 2000-2010 афзоиши табиӣ амалан ба хуруҷи муҳоҷират баробар буд, ки ба намояндагони ҳамаи миллатҳои ВМ таъсир расонд. Аҳолӣ танҳо дар шаҳри Хоруғ афзоиш ёфт (аз 27,4 то 28,1 ҳазор нафар). Аз ин сабаб, ҳиссаи аҳолии шаҳрҳо дар ВМКБ аз 13,4 то 13,6% афзуда, дар маҷмӯъ дар Тоҷикистон ин нишондиҳанда бетағйир монд ва дар сатҳи 26,5% боқӣ монд ^[2] . Бо вуҷуди ин, ВМКБ ҳамчун вилояти аз ҳама камшаҳрнишинтарини ҷумҳурӣ боқӣ мондааст.

Аз ҷиҳати қавмӣ, халқҳои помирӣ (бадахшонӣ), ки тоҷик ҳисоб карда мешаванд, дар якҷоягӣ ба 94,4% ё 194.423 нафар баробар буданд. Қирғизҳо бузургтарин ақаллияти этникӣ (5,3 % ё 10,949 нафар) ҳисобида мешаванд. Пас аз пошхӯрии СССР, аксарияти аҳолии славянӣ ВМКБ-ро тарк карданд. Шумораи русҳо дар солҳои 1989—2010 аз 3195 то 81 нафар (ё аз 1,99% то 0,04%) кам шуд. ^[3]

Таркиби миллӣ

Динамикаи миқдор ва таркиби миллии аҳолии ВМКБ аз рӯи маълумоти барӯйхатгирии умумииттифоқии солҳои 1939-1989 ва барӯйхатгирии 2010 дар Тоҷикистон

Миллият	1939 нафар	%	1959 нафар	%	1970 нафар	%	1979 нафар	%	1989 нафар	%	2010^[3] чел.	%
Ҳамагӣ	53210	100,00%	73037	100,00%	97796	100,00%	127709	100,00%	160887	100,00%	205949	100,00%
Тоҷикон (помириҳо)	44374	83,39%	65534	89,73%	89314	91,33%	115484	90,43%	143932	89,46%	194423	94,40%
Қирғизҳо	6093	11,45%	5395	7,39%	6930	7,09%	8503	6,66%	10756	6,69%	10949	5,32%
Ӯзбекҳо	148	0,28%	86	0,12%	220	0,22%	292	0,23%	250	0,16%	410	0,20%
Русҳо	1719	3,23%	1413	1,93%	764	0,78%	1779	1,39%	3195	1,99%	81	0,04%
Тоторҳо	361	0,68%	174	0,24%	102	0,10%	155	0,12%	297	0,18%	8	0,00%
Қазоқҳо	14	0,03%	13	0,02%	16	0,02%	39	0,03%	395	0,25%	3	0,00%
Укроинҳо	286	0,54%	229	0,31%	309	0,32%	1203	0,94%	1096	0,68%
Белорусҳо	19	0,04%	21	0,03%	23	0,02%	56	0,04%	467	0,29%
ғ.	196	0,37%	172	0,24%	118	0,12%	198	0,16%	499	0,31%	75	0,04%

Аҳолӣ аз рӯи ноҳияҳо

Districts:

No.	District	Native name	Former names	Capital	Area in km²^[4]	Population (2020 estim.)^[5]
52	Darvoz	Дарвоз	Qala'i-Khumb	Qal'ai Khumb	2,800	24,000
53	Vanj	Ванҷ		Vanj	4,400	34,400
54	Rushon	Рӯшон		Rushon	5,900	25,800
55	Shughnon	Шуғнон		Khorugh	4,600	38,000
56	Roshtqala	Роштқалъа		Roshtqal'a	4,300	27,400
57	Ishkoshim	Ишкошим		Ishkoshim	3,700	32,900
58	Murghob	Мурғоб		Murghob	37,300	15,900

City of regional subordination:

No.	City	Native name	Former names	Area in km²^[4]	Population (2020 estim.)^[5]
-	Khorugh	Хоруғ		<100	30,500

Нигаред

Қирғизҳои Помир

Эзоҳ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Search