1820'ler
18. yüzyıl | 19. yüzyıl | 20. yüzyıl
1770'ler | 1780'ler | 1790'lar | 1800'ler | 1810'lar | 1820'ler | 1830'lar | 1840'lar | 1850'ler
1820 | 1821 | 1822 | 1823 | 1824 | 1825 | 1826 | 1827 | 1828 | 1829
1820'ler (bin sekiz yüz yirmi) Gregoryen takvimine göre 1 Ocak 1820'de başlayan ve 31 Aralık 1829 tarihinde sona eren onyıllık zaman dilimidir.
Sanayi Devriminin yükselişini; demiryolu taşımacılığı, fotoğrafçılık, tekstil endüstrisi ve teknolojinin önemli ölçüde ilerlemesi bu onyılın ön plana çıkan özellikleri olmuştur. Avrupalı sömürgecilik anlayışı Asya ve Afrika'da yayılmaya başladı ve Çing Hanedanı ile Avrupalılar arasındaki ticaret, Avrupa'dan gelen yabancı tüccarlar ile daha da ivme kazandı. Dünyada bağımsızlık savaşları yaşandı ve Brezilya, Bolivya gibi birçok ülke bağımsızlık kazandı.
Siyaset ve Savaşlar
Küresel
- 1820 - Bazı İngiliz sömürgelerinde kullanılmak üzere madeni paralar basıldı.
Doğu Asya
Endonezya
Ana madde: Hollanda Doğu Hint Adaları
- 1824 - Hollandalılar, Batı Sumatra'daki Padri Savaşını geçici olarak durduran Masang Mutabakatı imzaladı.
Cava Savaşı
Cava Savaşı ("Diponegoro Savaşı" olarak da bilinir) 1825-1830 yılları arası Cava'da yaşandı. Prens Diponegoro'nun 1825 yılında Hollanda idaresine baş kaldırmasıyla başlamıştır.
Prens Diponegoro'nun birlikleri başlangıçta çok başarılı oldular. Cava'nın ortasına kadar kontrolü sağladılar ve Yogyakarta'yı kuşattılar. Üstelik Cava Halkı, Prens Diponegoro'nun davasını destekliyordu. Oysaki Hollandalı sömürge yetkilileri başlangıçta çok kararsızdı. Cava Savaşı'nın uzaması, Prens Diponegoro'nun çok sayıda askeri kontrol etmesini güçleştiriyordu. 1828'de halk arasında yayılan kolera ve 1829'da amcası ve bazı kumandanların Hollandalılar ile işbirliği yapması Diponegoro'yu zayıflattı. Hollanda ordusu da Sulawesi adasından ve sonrasında Hollanda'dan getirttiği askerlerle sömürge ordusunun saflarını güçlendirdi.
İsyan Prens Diponegoro'nun muhtemel bir ateşkes sağlanacağı inancıyla Magelang yakınlarına geldi ve burada Hollandalılar tarafından esir edilmesiyle 1830 yılında sona erdi. Prens, Makassar şehrine sürgüne gönderildi ve burada 1855 yılında öldü.[1] Çatışmalar sırasında 8 bini Hollandalı olmak üzere 200.000 civarında kişinin öldüğü tahmin ediliyor.[2]
Vietnam
- 14 Şubat, 1820 - İmparator Minh Mang, Vietnam'da hüküm sürmeye başladı.
- 1825 - Minh Mang, Vietnam'da Hristiyanlığın öğretilmesini yasakladı.
Burma
- 1824-1826 - Birinci İngiliz-Brimanya Savaşı İngilizlerin zaferiyle sonuçlandı. Yandabo Antlaşması ile daha önceden fethedilmiş olan Burma; Assam, Manipur ve Arakan toprakları kaybedildi.[3] İngilizler Burma ve Siyam ile birlikte gelecekteki pazarlık görüşmelerinde koz olarak kullanabilmek amacıyla Tenasserim'i de ele geçirdi.[4]
Avustralya
- 1824 - Avustralya adı Matthew Flinders tarafından 1804'te önerildi. Nihayet bu tarihte ülkenin resmi adı olarak belirlenmiştir.
- 25 Aralık, 1826 - Edmund Lockyer, King George Sound'a vardığında burayı ele geçirir ve Albany yakınlarında bir yerleşim yeri kurar.
- 3 Temmuz, 1829 - Batı Avustralya'da Swan River Kolonisi kuruldu.
- 12 Ağustos, 1829 - Helen Dance, Batı Avustralya'daki Perth şehrinin kurulması şerefine bir ağaç kesti.
Orta Asya
- 1817-1864 Kafkas Savaşı - Rus İmparatorluğu ile Kafkas halkları arasında gerçekleşen uzun dönem savaştır. Savaşı bu dönemde etkileyen en büyük olay, 1829 yılında imzalanan Edirne Antlaşması olmuştur. 1864'te savaş sona erdi ve Çerkesler dünyanın farklı noktalarına göç etmek zorunda kaldı.
- 1826 - Britanya, Assam'ı ilhak etti.
Güney Asya
Batı Asya
- 1 Ekim,1827 - 1826-1828 İran-Rus Savaşı: Ruslar, Ivan Paskevich komutası altında Yerevan'a saldırdı ve Doğu Ermenistan'daki bin yıllık Müslüman hakimiyetini sonlandırdı.
- 10 Şubat, 1828 - Türkmençay Antlaşması ile Rus İmparatorluğu ve Kaçar Hanedanlığı arasında imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre İran, Revan, Nahçıvan ve Taliş Hanlığını Ruslara verdi ve Aras Nehri bu iki devlet arasında sınır kabul edildi.[6]
Avrupa
Doğu Avrupa
- 6 Nisan, 1821 - Osmanlıya karşı Yunan İsyanı Güney Yunanistan'da resmen ilan edildi.
- 19 Haziran, 1821 - Dragaşani Çarpışması: Osmanlı Devleti, Filiki Eterya birliklerini Dragaşani'de (Eflak) kesin bir yenilgiye uğrattı.
- Aralık, 1825 - Dekabrist İsyanı İmparatorluk Rusyası'nda patlak verdi ancak isyan tamamen bastırıldı.
- 1 Aralık, 1825 - I. Aleksandr'ın yerine I. Nikolay tahta çıktı.
- 16 Haziran, 1826 - Vaka-i Hayriye: Sultan II. Mahmud uzun yıllardır Yeniçeri Ocağını kaldırmak için planlar yapmaktaydı. Bu doğrultuda 25 Mayıs 1825 tarihinde daha modern askerlerden oluşan Eşkinci Ocağı nasbedildi. Bunun üzerine Yeniçeriler Etmeydanı'nda toplanarak son kez isyana kalkıştılar. II. Mahmud sancak-ı şerifi çıkarttı ve halk ile ulemayı birlikte Yeniçerilere karşı savaşmaya çağırdı. Yeniçeri Ocağı dışındaki diğer askeri birlikler Padişahın yanındaydı. Etmeydanı'ndaki Yeniçeri kışlaları top ateşine tutuldu. İsyanın bastırılmasında sayısı kesin olmamakla birlikte 6000 civarında Yeniçeri öldürüldü. Bu olayın ardından da Yeniçeri Ocağı kaldırıldı (16 Haziran 1826).
- 29 Eylül, 1828 - Osmanlı-Rus Savaşı: Rus Ordusu Varna'yı aldı.
- 2 Temmuz, 1829 - Osmanlı-Rus Savaşı: Rus Ordusu Balkanlara saldırdı ve Burgaz ile Sliven'İ ele geçirdi.
- 16 Eylül, 1829 - Osmanlı-Rus Savaşı: II.Mahmud, Rusların ilerlemesini durdurmak için ağır şartlardan oluşan Edirne Antlaşması imzalandı.
Kuzey Avrupa
- 27 Eylül, 1825 - Dünyanın ilk modern demiryolu olan Stockton & Darlington Demiryolu, mühendisi George Stephenson ile birlikte açıldı.[7]
- 4 Eylül, 1827 - Finlandiya: Büyük Turku Yangını şehrin 3/4'ünü yok etti.