Alex Katz

Alex Katz Yahudi bir ailenin çocuğu olarak^[1] Brooklyn, New York'ta dünyaya geldi. Ailesi Rus Devrimi sırasında sahip oldukları fabrikayı bırakarak ABD'ye iltica etmişti^[2] Ailesi 1928 yılında, Katz'ın büyüdüğü yer olan Queens'e taşındı.^[3]

1946-1949 yılları arasında, sanat, mimari ve mühendislik konusunda eğitim veren New York'ta bulunan The Cooper Union Art School'da eğitim gördü. Buradan mezun olduktan sonra, 1949 ve 1950 yıllarında arka arkaya kazandığı burslarla, Maine'de bulunan Skowhegan School of Painting and Sculpture'da eğitimine devam etti. Skowhegan'de, yaşamdan ilham alınarak yapılan resimlerle tanıştı. Bu resimler onun sanatsal gelişiminde mihenk noktası oluşturdu. Bugün yaptığı resimlerde bile bunun izi açıkça görülmektedir. Katz "Skowhegan'da teneffüs ettiğim hava, hayatımı resim yapmaya adamamı sağladı" demektedir.”^[4] 1954 yılından beri, her sene haziran ayı başından eylül ayı ortalarına kadar, SoHo'daki çatı katı dairesini terkederek, Maine Lincolnville'de bulunan ahşap yazlığında yaşamaktadır.^[5] Yazlıkta yaşadığı süre zarfınca, yerel Colby College'i ile yakın ilişki geliştirmiştir. 1954'ten 1960 yılına kadar, çok sayıda kolaj natürmortlar, Maine manzaraları ve küçük figürlerin resimlerini yaptı.^[6] 1957 yılında, bir galeri açılışında, New York Üniversitesinde biyoloji eğitimi almakta olan, eşi Ada Del Moro ile tanıştı.^[2] 1960 yılında tek çocukları, Vincent Katz dünyaya geldi.

Katz, sanat hayatının ilk on yılında, kendi tarzını oluşturana dek, yaptığı binlerce resmini tahrip ettiğini itiraf etmektedir. 1950'li yıllardan bu yana, “Düşündüğünden daha hızlı resim yapmak” olarak tanımladığı anlayış çerçevesinde sanatını özgürce uyguladı.^[7] Çalışmaları basit görünmekle birlikte, Katz'a göre bu durum daha çok, onun kişiliğine de uygun olarak indirgemecilik olarak tanımlanabilir.^[8] "Yapmak istemediğim tek şey, daha önce yapılmış bir şeyi tekrar yapmak. Söz konusu belli bir nesne olsa bile, bu nesnenin basit bir şekilde anlatılmasını tasvip etmem" demektedir."^[9]

Katz 1980'li yıllarda büyük bir üne kavuştu.^[10] En çok, cesur bir basitlikle, parlak renklerle boyadığı büyük ölçekte resimleriyle bilinmektedir, ki bu resimler de Pop Art akımının öncü eserleri olarak tanımlanmaktadır.^[11]

Resimleri

Katz'ın resimleri, portreler ve manzara resimleri olarak kabaca iki bölümde sınıflanabilir; 1960'lardan beri, New York resimleri (özellikle yaşadığı Soho bölgesinin), her yıl birkaç ayını geçirdiği Maine'den manzara resimleri yapmakta, bunun yanı sıra aile bireylerinin, sanatçıların, yazarların ve New York toplumunun önde gelen kişilerinin portlerini çizmektedir.^[12] Resimlerinde kullandığı renk ve şekillerdeki düzlük, ekonomik çizgi kullanımı, soğuk fakat baştan çıkartıcı duygusal kopukluk hissi (emotional detachment), tablolarındaki ayırt edici özelliklerdir.^[13] Japon gravür sanatçısı Kitagawa Utamaro'nun eserleri başlıca ilham kaynağı olmuştur.^[14]

1960'ların başından itibaren, sinema filmlerinin, reklamların ve reklam panolarının etkisiyle, adeta bunları çağrıştıran, ifadesiz, düz şekilde boyanmış, dramatik şekilde kesilmiş,kırpılmış, büyük ölçekte portreler yapmıştır. 1958 yılında evlendiği eşi Ada Katz, ressamın 250'den fazla portresinin^[15] konusu olmuştur.^[16] Büyük ölçekteki eserlerini yapmak için, önce sunta levhanın üzerine yağlı boya taslağı çizmekte, bir saatten fazla kurumasını beklemekte ve taslak kuruduktan sonra kara kalemle detaylandırmakta ve rötuşlar yapmaktadır. Sonrasında bu çizimi için karton şablonlara aktarmakta ve bu şablonları -bazen tepegöz projektör yardımıyla- Rönesans sanatçılarının kullandığı kopyalama (pouncing) tekniği ile (kağıttan yapılmış çok ince delikli şablonlara boya sürerek, kalıbı boyanacak zemine aktarmak) devasa kanvaslara aktararak, boyanmaya hazır hale getirmektedir. Katz, 7x12 feet ebatında (bazen daha da büyük) bu tabloları günde 6-7 saat çalışarak yapmaktadır.

1950'lerin sonunda Katz, iik olarak ahşap, sonraları alüminyum levhalardan kesip şekillendirdiği biçimleri boyayarak yaptığı ve cutouts adını verdiği tekniği geliştirdi. Bu teknikle yapılmış eserler, preslenerek düzeltilmiş heykel figürleri gibidir.^[17] Daha sonraki çalışmalarında bu figürleri U şeklinde alüminyum standlara sabitledi. Sıcak renklerde spot ışıklarıyla da, bu figürleri aydınlatarak değişik bir sinematik kompozisyon elde etti. Yakın plan ve aynı figürün ön ve arka tarafı olan dizayn edilmiş bu figürler, standın iki zıt köşesine yerleştirilerek sergilenmektedir.^[18]

1964 yılından sonra, Katz, yoğun şekilde, insanları gruplar halinde resmetti. 1970'lere kadar, çevresindeki ressam, şair, eleştirmen ve diğer arkadaşlarından oluşan insanların, grup olarak resimlerini çizmeye devam etti. 1960'ların başında, Koreograf Paul Taylor için sahne ve kostümler tasarladı. Bu dönemde, dansçıların çok sayıda resimlerini yaptı. 1968 yılında yaptığı One Flight Up adlı eseri, New York entelijansiyasındaki şair John Ashbery, sanat eleştirmeni Irving Sandler ve Andy Warhol'un da küratörlüğünü yapmış Henry Geldzahler gibi 30'dan fazla aydının portresini içerir. Bu eserdeki her bir portre, ince alüminyum levhadan omuz ve baş şeklinde kesilerek ve her iki tarafıda boyanarak yapılmış ve dört sıra düz metal masa üzerine konumlandırılmıştır.^[19]

1974 yılında Whitney Museum of American Art'daki sergisinden sonra, manzara resimleri çizmeye yoğunlaştı. Çizdiği bu resimleri de "Kendinizi o manzarının içinde bulacağınız, resimler çizmek istedim" diyerek tanımlanmıştır."^[20] 1980'lerin sonunda, çalışmaları için yeni bir konu buldu; çeşitli modacıların tasarladığı elbiseler içindeki modelleri (Kate Moss ve Christy Turlington gibi) resmetti.^[4] Bu ilgisini de "Moda kısa ömürlü ve gelip geçici olduğu için daima ilgimi çekmiştir" sözleriyle açıklamaktadır.^[21]

Baskıları

1965 yılında, bugüne dek çok sayıda eser ürettiği baskı sanatına yöneldi. Bu alanda taş baskı, gravür, serigrafi, ahşap baskı ve linolyum baskı teknikleri ile 400'den fazla eser yaptı. Viyana Albertina Müzesi ve Boston Museum of Fine Arts müzeleri, sanatçının tüm baskı koleksiyonunu ellerinde tutmaktadır. Katz'ın tüm baskı eserlerini içeren bir katalog (catalogue raisonné) Albertina Müzesi tarafından 2011 yılında yayınlanmıştır.

Kamusal alanlardaki çalışmaları

1977 yılında Katz'dan, New York'ta Times Square'de sergilenmek üzere reklam panosu ölçeğinde bir eser yapması istendi. Bu eser Katz'ın sanat hayatı boyunca yaptığı resimlerden uyarlanan, frizlere yapılmış ve her biri yirmi feet yüksekliğinde 23 kadın portresinden oluşmaktaydı. Eser, 42th Street ile 7th Avenue'nun kesiştiği noktada, RKO General binasında sergilendi. Resimler yerden 60 feet yüksekte, binanın tepesinde, 247 feet uzunluğunca ve binanın iki cephesi boyunca yerleştirilmişti. 1980 yılında, US General Service Administration's Art in Architecture Program (Tüm ABD'de, federal hükûmet binalarında sergilenecek sanat eserlerini belirleyen devlet kuruluşu) tarafından, New York'ta Foley Square'deki yeni savcılık binasına, kanvas üzerine duvar resmi yapması istendi. Katz'ın yaptığı 20x20 feet büyüklüğündeki bu resim, halen Cardinal Hayes Place & Park Row'daki Silvio V. Mollo binasının içindedir.^[22] 2005 yılında, ABD merkezli çok uluslu United Technologies Corporation'un teknoloji şirketinin yartıcı takımının organize ettiği kamusal bir sanat projesinde yer aldı. Projede yer alan "Bana yarını ver (Give me tomorrow)" adlı çalışması 23x53 feet ölçülerindeydi. Afiş sanatçıları tarafından boyanarak New York, East Village'da Bowery Bar'ın üstündeki reklam panosunda 2005 yazı boyunca sergilendi.^[23]

Katkıda bulunduğu çalışmalar

Katz, 1960 yılından bu yana, şair ve yazarların kitaplarına çizim ve baskılarıyla katkıda bulunmaktadır. "Face of Poets"^[24] isimli kitap, yakın çevresinden Ted Berrigan, Ann Lauterbach, Carter Ratcliff ve Gerard Malanga gibi şairlerin şiirlerinin, resimleriyle harmanlandığı bu tip çalışmalarına güzel bir örnektir. Şair John Ashbery ile 1966 yılında "Fragment"^[25] ve 2005 yılında da "Coma Berenices"^[26] isimli bu tarz iki eser yayınladılar. Oğlu Vincent Katz'ın şiirlerinin yer aldığı ve kendisinin desen ve çizimleriyle zenginleştirilmiş "A Tremor in the Morning"^[27] ve "Swimming Home".^[28] isimli iki kitap oluşturdular. Bunların yanı sıra, Bill Berkson'un 28 şiirinin bulunduğu, Katz'ın da 25 gravürünün bulunduğu Gloria isimli eser Arion Press 23 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tarafından basılmıştır. Robert Creeley ile birlikte yaptıkları "Edges"^[29] ve "Legeia: A Libretto".^[30] ve Kenneth Koch ile birlikte ürettikleri "Interlocking Lives".^[31] isimleri kitaplar da bu tarz çalışmaların örnekleridir. Tüm bunların yanı sıra, Harper’s Bazaar isimli moda dergisi, 1962 yılı yazında, Katz'ın ahşap cutouts eserlerine dört tam sayfa yer ayırmıştır.

Katz'ın kariyer ve çalışmalarını değişik açıdan inceleyen çok sayıda yazılı eser bulunmaktadır. Farnsworth Art Museum tarafından yayınlanan Alex Katz in Maine,^[32] Irish Museum of Modern Art tarafından yayınlanan Alex Katz New York,^[33] katoloğu bunlara örnektir. 2008 yılında, ressamın büyük yağlı boya tablolarının yapılmasını aşama aşama anlatan Alex Katz Seeing Drawing, Making (Görmek, Çizmek, Yapmak),^[34] kitap yayınlandı. Phaidon Press yayınevi 2005 yılında, Carter Ratcliff, Robert Storr ve Iwona Blazwick tarafından hazırlanan Alex Katz isimli illüstrasyonlu bir inceleme çalışması yayınladı. 1989'da "Parkett" dergisi tamamı Katz'a adanmış özel bir sayı çıkarttı. Bu yayında Katz'ın genç ressam ve sanatçılar tarafından referans alınan en önemli şahsiyet olduğu işaret edilmekteydi.^[35] Yıllar boyunca, Francesco Clemente, Enzo Cucchi, Liam Gillick, Peter Halley, David Salle ve Richard Prince gibi sanatçı ve gazeteciler, Katz ile ilgili çok sayıda makeleler ve röportajlar yazmışlardır.^[36]

Katz ilk şahsi sergisini 1954 yılında New York Roko Gallery'de açtı. 1951 yılından bu yana, ülkesinde ve yurtdışında 200'den fazla şahsi, 500'den fazla da karma resim sergisinde yer aldı.^[3] 1974 yılında Whitney Museum of American Art Alex Katz Prints, adı altında resim sergisine, 1986 yılında da resim ve cutouts eserlerinin yer aldığı gezici bir sergiye ev sahipliği yaptı. New York Whitney Museum of American Art, Brooklyn Museum, Jewish Museum, Dublin Irish Museum of Modern Art, Maine Colby College Museum of Art, Baden-Baden Staaliche Kunsthalle, Venedik Fondazione Bevilacqua La Masa, Centro de Arte Contemporáneo de Málaga ve Londra Saatchi Gallery gibi müzeler, retrospektif sergilerle sanatçıya saygılarını gösterdiler.^[37] 1998 yılında, P.S. 1 Contemporary Art Center'da, Katz'ın 40'tan fazla şehir ve kır manzarasından oluşan bir sergi gerçekleştirildi.^[38]

Katz, New York'ta Gavin Brown's Enterprise, Londra'da Timothy Taylor Gallery, Paris ve Salzburg'ta ise Galerie Thaddaeus Ropac tarafından temsil edilmektedir. Gavin Brown's Enterprise'dan önce 10 sene boyunca Pace Gallery ve 30 sene boyunca da Marlborough Gallery tarafından temsil edildi.^[39]

Dünya çapında, Honolulu Museum of Art, New York Museum of Modern Art, New York Metropolitan Museum of Art, New York Whitney Museum of American Art, Washington, DC Smithsonian Institution, Carnegie Museum of Art, Art Institute of Chicago, Cleveland Museum of Art, Londra Tate Gallery, Paris Centre Georges Pompidou, Madrid Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Tokyo Metropolitan Museum of Art, Berlin Nationalgalerie ve Münih Museum Brandhorst gibi 100'den fazla kuruluş, Katz'ın çalışmalarını koleksiyonlarında bulundurmaktadır.^[40] 2010 yılında, İngiliz küratör ve koleksiyoner Anthony d'Offay, National Galleries of Scotland ve Tate müzelerine Katz'ın bir kısım eserini bağışladı.^[41] 2011 yılında Alexander Katz, alüminyumdan yapılmış, 37 adetlik kafa figüründen (cutouts) oluşan Rush isimli seriyi, Boston Museum of Fine Arts'a hibe etti^[42]

Sanat yaşamı boyunca, The John Simon Guggenheim Memorial Vakfı'nın resim alanındaki "Fellowship" ödülü (1972), 1987 yılında Pratt Institute'un Mary Buckley Başarı Ödülünü, aynı yıl The Queens Museum'un Yaşam Boyu Başarı Ödülü gibi pek çok ödüle mazhar oldu. Chicago Barosu, 1985 yılında, kamusal alanlardaki çalışmalarından dolayı sanatçıyı ödüle layık gördü. 1978 yılında hükûmet tarafından, SSCB-ABD "kültürel ve eğitimsel değişim" programına seçildi.^[43] 1988'de American Academy of Arts and Letters üyeliğine seçildi. Maine Colby College Maine tarafından 1984 yılında, New York Colgate University tarafından da 2005 yılında "fahri doktor" unvanı verildi. 1990 yılında National Academy of Design kurumuna "ortak üye" olarak seçildi, 1994 yılında tam üye oldu. 2001 senesinde American Academy in Berlin tarafından "Philip Morris Distinguished Artist" ödülüne layık görüldü. 2000'de mezun olduğu The Cooper Union Art School tarafından "Annual Artist of the City (New York yılın sanatçısı)" ödülü ile taltif edildi. Okuluna bağışladığı on adet resmin satışından elde edilen gelir ile de, bu okulda "Alex Katz resim kürsüsü (Alex Katz Visiting Chair in Painting)" ihdas edildi. 2005 yılında, Chicago Humanities Festival'indeki "Richard Gray Annual Visual Arts Series'in" açılışında şeref konuğu idi. 2007 senesinde de, New York National Academy of Design tarafından, yaşam boyu başarı ödülü ile onurlandırıldı.^[37]

1996 yılında, Colby College Museum of Art, Katz'ın bağışladığı 400'den fazla yağlı boya, kolaj ve baskı çalışmalarının sergilendiği 10.000 feet2'lik bir bölümü, sadece bu sanatçının eserlerine tahsis etti.^[44] Bağışladığı kendi eserlerine ilaveten, Katz, Jennifer Bartlett, Chuck Close, Francesco Clemente, Elizabeth Murray gibi sanatçıların çok sayıda eserini satın alarak bu müzeye hibe etti. 2004 yılında figüratif resim alanında, kendi açtığı çizgide yola devam eden Elizabeth Peyton, Peter Doig ve Merlin James gibi genç ressamların Colby College Museum of Art'ta açtıkları sergide küratörlük yaptı.^[2]

1996'da, Vincent Katz ve Vivien Bittencourt Alex Katz: Five Hours isimli, onun resim yapmasını anlatan bir belgesel hazırladılar.^[45] 2008'de ise Heinz Peter Schwerfel tarafından çekilen, What About Style? Alex Katz: a Painter's Painter. isimli belgesele konu oldu.

Katz'ın çalışmaları, David Salle, Peter Halley ve Richard Prince,^[13] gibi ressamların yanı sıra, Peter Doig, Julian Opie, Liam Gillick, Elizabeth Peyton, Barb Januszkiewicz, Johan Andersson (artist),^[19] ve Brian Alfred gibi daha da genç ressamları etkisi altında bırakmıştır.^[15] Daha da ötesi, Katz'ın yarattığı tarz, reklamcılık grafik alanında daha da sık görülmeye başlanmıştır.

• Mark Rappolt, ALEX KATZ: FACE THE MUSIC, Galerie Thaddaeus Ropac, 2011, ISBN 978-3-901935-44-2
• Klaus Albrecht Schröde, ALEX KATZ: PRINTS, Hatje Cantz, 2010, ISBN 978-3-7757-2585-9
• Roland Mönig, Guy Tosatto, Timo Valjakka, Eric de Chassey, ALEX KATZ: AN AMERICAN WAY OF SEEING, 2010, ISBN 978-3-86678-263-1
• David A. Moos, ALEX KATZ: SEEING, DRAWING, MAKING, Windsor Press, 2008, ISBN 978-0-9746116-4-8
• Luca Cerizza, ALEX KATZ: FACES AND NAMES, JRP|Ringier, 2008, ISBN 978-3-905770-79-7
• Enrique Juncosa, Juan Manuel Bonet, Rachael Thomas, ALEX KATZ: NEW YORK, Charta / Irish Museum of Modern Art, 2007, ISBN 978-88-8158-634-9
• Carter Ratcliffe, Robert Storr, Iwona Blazwick, ALEX KATZ, Phaidon, 2006, ISBN 978-07-1484-407-7
• Barry Schwabsky, ALEX KATZ: THE SIXTIES, Charta, 2006, ISBN 978-88-8158-593-9
• David Cohen, Sharon Corwin, ALEX KATZ: COLLAGES, Colby College Museum of Art, Waterville, Maine, ISBN 978-0-9728484-5-9

• Resmî site
• Alex Katz interviewed by Richard Prince 28 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Alex Katz Collection 17 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Colby College Museum of Art
• Biography on Magical-Secrets.com 26 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Artist Alex Katz Featured in J.Crew Catalog
• "Ada with Sunglasses" tapestry by Alex Katz
• Alex Katz in Conversation with Phong Bui (May 2009) 10 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Alex Katz in Conversation with David Salle(March 2013) 12 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.