Blair Cadısı
Blair Cadısı (İngilizce özgün adıyla The Blair Witch Project, Türkçe karşılığı Blair Cadısı Projesi), Daniel Myrick ve Eduardo Sánchez tarafından yazılan, yönetilen ve kurgulanan 1999 çıkışlı psikolojik korku türündeki Amerikan filmidir. 1994'te, Blair Cadısı olarak bilinen yerel bir efsaneye dair bir belgesel çekmek için Burkittsville, Maryland yakınlarındaki Black Hills'te gezintiye çıkan üç sinema öğrencisinin (Heather Donahue, Michael C. Williams ve Joshua Leonard) kurgusal hikâyesini konu almaktadır. Filmde bu öğrenciler kaybolur; fakat video ve ses ekipmanları (çekilen görüntülerin çoğuyla birlikte) bir yıl sonra bulunur. "Kurtarılan çekimler", izleyicinin izlediği filmdir.
| The Blair Witch Project | |
 Filmin afişi | |
| Yönetmen | |
|---|---|
| Yapımcı |
|
| Yazar |
|
| Oyuncular | |
| Müzik | Antonio Cora |
| Görüntü yönetmeni | Neal Fredericks |
| Kurgu |
|
| Stüdyo | Haxan Films |
| Dağıtıcı | Artisan Entertainment |
| Çıkış tarih(ler)i | 25 Ocak 1999 (Sundance) 14 Temmuz 1999 (Amerika Birleşik Devletleri) |
| Süre | 81 dakika[1] |
| Ülke | Amerika Birleşik Devletleri |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | $60.000 |
| Hasılat | $248,6 milyon |
| Resmî sitesi | |
Myrick ve Sanchez, Blair Cadısı kurgusal efsanesini 1993 yılında tasarladı. Doğaçlama yapılacak diyalogların yanı sıra otuz beş sayfalık senaryo oluşturdular. Yönetmen tarafından hazırlanan rol dağıtımı ile ilgili ilan, Backstage dergisinde yayımlandı ve yapılan seçmeler sonrasında Donahue, Williams ve Leonard bu roller için seçildi. Film, Ekim 1997'de Maryland'de, sekiz gün süren temel çekim ile başladı. Yaklaşık yirmi saatlik görüntü çekildi ve kurgu aşamasında bu içerik seksen iki dakikaya düşürüldü.
Blair Cadısı'nın galası 25 Ocak 1999'da, Sundance Film Festivali'nde gerçekleştirildi. Tanıtım kampanyasında oyuncular "kayıp" ya da "ölü" olarak tanıtıldı. Filmin festivaldeki reklam çalışmasıyla Artisan Entertainment, dağıtım haklarını 1,1 milyon dolara satın aldı ve film, 30 Temmuz'da Amerika Birleşik Devletleri genelinde gösterilmeden önce, 14 Temmuz 1999'da Kuzey Amerika'da gösterime girdi. Blair Cadısı, eleştirmenlerden genel olarak olumlu yorumlar alırken gösterildiği dönemde izleyicileri ikiye böldü. Buna rağmen film, found footage (buluntu film) tekniğini popüler hâle getirdiği için takdir edildi. Bir sleeper hit olan Blair Cadısı, dünya çapında en başarılı bağımsız filmlerden biri hâline gelerek $60 bin bütçeyle yaklaşık $250 milyon hasılat elde etti.
Blair Cadısı'nın sırasıyla Ekim 2000 ile Eylül 2016'da yayımlanan Gölgelerin Dili ile Blair Cadısı adlarında iki devam filmi çekildi. Blair Cadısı imtiyazı çeşitli romanlar, dosyalar, çizgi romanlar ve ek ürünler içerecek şekilde genişletildi.
Konusu
Ekim 1994'te, sinema öğrencileri Heather, Mike ve Josh; Blair Cadısı efsanesi hakkında bir belgesel hazırlamak için Burkittsville, Maryland'e doğru yola çıkar. Grup, bölgede yaşayanlarla efsane hakkında röportaj yapmaya başlar. Yerel halk onlara, ormanda yaşayan ve 1940'larda sekiz çocuğu kaçıran bir münzevi olan Rustin Parr'ı anlatır. Geceyi bir motelde geçirdikten sonra öğrenciler, efsaneyi araştırmak için bölgedeki ormanları keşfe çıkar. Yolda karşılaştıkları iki balıkçıdan biri, ormanın lanetli olduğu konusunda onları uyarır ve 1888'de kaybolan Robin Weaver adında genç bir kızdan bahseder. Kız, üç gün sonra döndüğünde "ayakları yere hiç değmeyen yaşlı bir kadın" hakkında konuşmuştur. Balık tutan diğer kişi ise hikâyenin gerçekliğinden şüphe duyduğunu belirtir. Öğrenciler daha sonra, 19. yüzyılda ayinle öldürülen ve daha sonra cesetleri ortadan kaybolan beş adamın bulunduğu Tabut Kayası'na çıkarlar. Grup, ilerleyen vakitte ise gece konaklamak için kamp kurar.
Ertesi gün ormanın içlerine doğru daha da ilerlerler ve yedi küçük taş yığınının olduğu mezarlığın yanında kamp kurarlar. O gecenin ilerleyen saatlerinde, her yerden çatırdayan dal sesleri duysalar da seslerin hayvanlardan ya da yerli halktan geldiğini düşünürler. Ertesi gün arabaya dönmeye çalışırlar; ancak yolu bulamayınca hava kararmadan kamp kurarlar. Geceleyin tekrar dalların çatırdama seslerini duyan grup, bu seslerin kaynağını yine bulamaz.
Sabah uyandıklarında çadırın dışında üç taş yığını bulurlar ve bu durum gruptakilerin sinirini bozar. Araçlarını bulmak için yola devam ederlerken Heather, haritasının kaybolduğunu fark eder ve Mike'ın önceki gün haritayı derenin içine attığını öğrenirler. Heather ile Josh, Mike'a öfkeyle saldırır. Artık kaybolduklarının farkında olan grup, sadece güneye doğru gitmeye karar verir. Yürüyüşlerinin sonunda ağaçlara asılmış çok sayıda insansı sopa figürünün olduğu bir yere varırlar. O gece, diğer garip seslerle birlikte gülüşen çocuk sesleri de dahil olmak üzere çeşitli sesler duyarlar. Bilinmeyen bir kuvvet çadırı salladıktan sonra panik içinde kaçarlar ve şafak sökene kadar ormanda saklanırlar. Çadırlarına döndüklerinde eşyalarının dağıtıldığını ve soyulduklarını, Josh'un ekipmanlarının çamurla kaplı olduğunu görürler. Yollarına devam ederken daha önce geçtikleriyle aynı olan nehir üzerindeki bir kütüğe ulaşırlar. Güneye doğru yürümelerine rağmen tüm gün çember çizdiklerini fark ederek tekrar kamp kurarlar.
Heather ve Mike, ertesi sabah uyandığında Josh'ın ortadan kaybolduğunu fark ederler. Onu aramanın boşuna bir çaba olduğunu anlamalarıyla yavaşça yollarına devam ederler. O gece, karanlıkta Josh'ın acı çığlıklarını duyarlar ancak onu bulamazlar. Mike ve Heather, Josh'ın çığlıklarının kendilerini çadırdan çıkarmalarını sağlaması için cadının bir oyunu olduğunu düşünürler.
Heather ertesi gün, Josh'ın tişörtünden bir parçayla bağlanmış bir çubuk yığını bulur. Yığını açtığında tişört parçasının içinde Josh'ın dişini, saçını ve dile benzeyen bir parça görür. Bulduklarından ötürü kendinden geçmesine rağmen, Mike'a söylememeyi seçer. O gece, Heather hem kendi ailesinden hem de Mike ve Josh'ı bu duruma soktuğu için ikilinin ailesinden özür dilediğini videoya çeker.
Josh'ın yardım çığlıklarını tekrar duyarlar ve sesi takip ederek duvarlarda semboller ile çocukların kanlı el izlerini içeren terk edilmiş bir ev bulurlar. Mike, Josh'ı bulmak için hızlıca yukarıya çıkarken Heather onu takip eder. Mike daha sonra Josh'ı bodrum katta duyduğunu söyler. Hızlıca aşağı inerken Heather ona yetişmeye çalışır. Bodruma ulaştığında bir şey Mike'a saldırarak kameranın yere düşmesine, ortamın sessizleşmesine neden olur. Heather, bodruma çığlık atarak girer ve kamerası Mike'ın arkasının dönük bir şekilde köşede beklediğini gösterir. Daha sonra bir varlık Heather'a saldırarak kamerasının düşmesine ve sesinin kesilmesine neden olur. Kamera biraz daha çekim yapar ve kapanır.
Yapım
Gelişim
Blair Cadısı'nın geliştirilmesine 1993'te başlandı.[2] Florida Merkez Üniversitesi'ndeki sinema öğrencileri Daniel Myrick ve Eduardo Sánchez, paranormal fenomenler hakkındaki belgesellerin, geleneksel korku filmlerinden daha korkunç olduğunu düşünmesiyle film fikri ortaya çıktı. İkili, iki türün tarzlarını birleştirerek bir film yapmaya karar verdi. Myrick ve Sánchez mezun olduktan sonra Gregg Hale, Robin Cowie ve Michael Monello ile birlikte, Benjamin Christensen'in 1922 İsveç-Danimarka ortak yapımı sessiz belgesel-korku filmi Häxan'dan adını alan yapım şirketi Haxan Films'i kurdu.[3]
Filmdeki mitolojiyi geliştirirken yaratıcılar, çeşitli noktalardan ilham almıştı. Örneğin, birkaç karakterin adı anagrama yakındır. Filmde Blair Cadısı olarak anılan Elly Kedward'ın adı 16. yüzyıldaki ruhani medyum Edward Kelley'in anagramıyken 1940'lı yıllarda kurgusal çocuk katili olarak bahsedilen Rustin Parr'ın adı ise Grigori Rasputin'in anagramıdır.[4] İzleyicilere, efsaneye göre Blair Cadısı'nın 1785'te büyücülük yaptığı için Blair kasabasından (sonraki dönemlerdeki adı Burkittsville) uzaklaştırılan Elly Kedward'ın hayaleti olduğu aktarılmaktaydı. Yönetmenler, efsanenin bu kısmını Salem cadı mahkemeleri ile cadı olarak anılanlara yapılan haksızlıkları ele alan Arthur Miller'ın Cadı Kazanı (The Crucible, 1953) adlı oyununa atfederek filme dahil etti.[5]
Yönetmenler, televizyon dizisi In Search of... ile belgesel-korku filmleri Tanrıların Arabaları (Erinnerungen an die Zukunft) ve The Legend of Boggy Creek'ten etkilendiklerini belirttiler.[6][7] Cinnet (The Shining), Yaratık (Alien) ve Kehanet (The Omen) gibi korku filmleri, yönetmenlerin ifadelerine göre etkilendikleri diğer filmler arasındadır.[2] Cadının tüm film boyunca izleyiciden gizlenmesinden ötürü Denizin Dişleri (Jaws) de filmi etkileyen yapımlar arasında gösterilmişti.[2][6]
Yapım öncesi
.jpg)
Filmin ön yapım aşaması 5 Ekim 1997'de başladı.[8] Yatırımcılar ile yaptıkları görüşmelerde yönetmenler, sekiz dakikalık bir belgesel ile gazete kupürleri ve haber görüntüleri sundu.[9] Belgesel, John Pierson'ın sunduğu Amerika'daki bağımsız filmlere odaklanan televizyon dizisi Split Screen'de yayımlandı.[6] Senaryo, doğaçlama yapılacak diyaloglara ek olarak otuz beş sayfalık bir taslakla başladı.[2] Bundan ötürü yönetmenler, güçlü doğaçlama yetenekleri olan oyuncular için Backstage dergisinde ilan verdi.[10] İlana, "ormanlık bir yerde" çekilen "tamamen doğaçlama bir film" notu eklendi. Filmin seçmeleri New York'taki Musical Theater Works'ta yapıldı. İki bin oyuncunun katıldığı seçmeleri daraltma işlemi için bir doğaçlama seçmesi yapıldı.[6][7] Seçmelere katılanlara, Myrick ve Sánchez'in Heather Donahue'ya sorduğu "Dokuz yıl hapse mahkûm oldun fakat yedi yıl hapis yattın. Seni neden şartlı tahliye edelim?" sorusu yöneltildi ve adayların doğaçlama cevap vermesi istendi.[10] Joshua Leonard da seçmelere Backstage aracılığıyla katıldı ve sahneleri filme çeken çok yönlü bir kamera olmadığı için bir kameranın nasıl çalıştırılacağı konusundaki bilgisi ışığında filme dahil edildiğini belirtti.[11]
Çekimler
Filmin temel çekim aşaması 23 Ekim 1997'de başladı. Filmin çoğu, Montgomery, Maryland'deki Seneca Deresi Eyalet Parkı'nda çekilirken Burkittsville'in gerçek kasabasında da birkaç sahne çekildi. Filmde röportaj yapılan kasaba halkının bazıları oyuncu değildi.[12] Daha önce hiç kamera kullanmamış olan Donahue, iki gün boyunca "hızlandırılmış ders" aldı. Her şey "plânlandığı gibi gittiğinde" ve kriz sırasında yaşanan karmaşalarda karakterin "kendinden emin" biri olduğunu belirten Donahue, karakterini daha önceden çalıştığı bir yönetmenden model aldığını ifade etti.[13]
Film çekimleri sırasında oyuncular, görüntü yönetmeni Neal Fredericks tarafından bir CP-16 ile Hi8 video kameraları ile donatıldılar. Günün olayını doğaçlama yapmalarına yardımcı olması için oyunculara, kullanacakları kişisel yönergeler verildi.[10][12][14] Dişler, filmdeki insan kalıntıları olarak kullanılmak üzere bir Maryland dişçisinden temin edildi.[10] Son sahneler, Granite, Maryland yakınlarındaki Patapsco Vadisi Eyalet Parkı'nda bulunan 200 yıllık Griggs Evi'nde çekildi. Kasım 1999'un sonlarında, filmin hayranları tarafından eve akın edildiği bildirildi ve hatıra olarak evden parçaların alınıyor olması sebebiyle yerel yönetim tarafından evin bir sonraki ay yıkılması kararlaştırıldı.[15] Filmin çekimleri 31 Ekim'de sona erdi.[16]
Yapım sonrası
Çekim aşamasında kaydedilen yirmi saatlik ham görüntü, sekiz aydan fazla süren kurgu işlemi sonrasında iki buçuk saate düşürüldü. Yönetmenler, geri bildirim almak ve olabildiğince geniş bir kitleye hitap etmesini sağlayacak değişiklikler yapmak için görece küçük film festivallerinde filmin ilk hâlini gösterdi.[2] Yönetmenler, esasen filmin ülke genelinde gösterime girmesini değil televizyonda yayımlanmasını bekliyorlardı.[2] Filmin son hâli Sundance Film Festivali'nde gösterildi.[17] 5 Ocak 1999'daki gece yarısı galasındaki başarıdan sonra Artisan Entertainment, filmin dağıtım haklarını 1,1 milyon dolara satın aldı.[2] Bundan önce, Artisan Entertainment filmin sonunu (Donahue dehşetle çığlık atar ve yere düşmeden hemen önce, Michael C. Williams'ı, arkasını dönmüş şekilde köşede beklediğini görür) değiştirmek istedi. Sebebiyse bir dizi deneme izleyicisinin, final sahnesinde korktuklarını; ancak kafalarının karıştıklarını belirtmeleriydi.[18] Yönetmenler ve Williams, Maryland'e dönerek dört alternatif son çekti.[19] Sonuç olarak filmin özgün sonunun kullanılmasına karar verildi. Myrick konuyla alakalı olarak "Bizi korkutucu yapan şey sıradan, açıklanamayan bir şeydir. İlk son, izleyicinin dengesini bozmadı; gerçek dünya düzenine meydan okudu ve onu gerçekten korkutucu yapan şey de buydu." ifadelerini kullandı.[18]
Yapım maliyetinin bir listesi yıllar içinde yayımlandı ve $20.000 olduğu belirtildi. Entertainment Weekly ile yaptığı bir röportajda Sánchez, ilk çekimlere yaklaşık $20.000- $25.000 harcandığını açıkladı.[14] Time dergisinden Richard Corliss, bütçenin $35.000 olduğunu yazdı.[20] Diğer rakamlar, $500.000-$750.000 arasında değişen bir nihai bütçeyi içeriyordu.[14] Eylül 2016'da Blair Cadısı filminin resmî maliyetinin 60.000 dolar olduğu açıklandı.[24]
Pazarlama
Blair Cadısı'nın, geniş çapta gösterime giren filmler arkasında, İnternet'te pazarlaması yapılan ilk film olduğu düşünülmektedir.[25][26] Filmin resmî web sitesinde sahte polis raporları ve "haber filmi tarzı" röportajlar yer aldı. Found footage tekniği, filmin gerçek zamanlı bir belgesel ya da bir kurmaca eser olup olmadığı üzerine İnternet üzerinden tartışmalara yol açtı.[25][26] Filmin gösterimleri sırasında film yapımcıları, filmdeki olayları, Sundance Film Festivali gibi festivallerde el ilanları dağıtımı da dahil olmak üzere gerçek olaymış gibi ilan ederek filmin reklamını yaptılar ve dağıtılan ilanlarda "kayıp" öğrenciler hakkında herhangi bir bilgiye sahip olan izleyicilerin bunu bildirmesi istendi.[27][28] Film için yapılan tanıtım kampanyalarında, öğrencilerin efsanevi Blair Cadısı hakkında ormanda araştırma yaparken kaybolduğu belirtildi ve kaybolan üç öğrencinin fotoğrafları posterlerde yer aldı.[29] Ayrıca IMDb'de, filmin ilk yıllarında oyuncular "kayıp, öldü varsayılmış" olarak listelenmişti.[30] Filmin web sitesinde öğrencilerin çalışmalarına tanıklık eden araştırmacı ve polis kılığında oyuncuların ifadeleri ile gerçekçilik duygusu katmak için üç öğrencinin çocukluk fotoğraflarına da yer verildi.[31] USA Today, Blair Cadısı'nın viral olan ilk film olduğunu, bunu da viral olmayı kolaylaştıran teknolojilerin çoğunun var olmadan önce yaptığını ifade etti.[32]
Kurgusal efsane
Filmin arka planında yer alan kurgusal efsane, Sánchez ve Myrick tarafından Blair Cadısı'nın yayımlanmasından önce, 1999'da Syfy kanalında gösterilen Curse of the Blair Witch (Blair Cadısı'nın Laneti) adlı bir mokümanterde anlatıldı.[33] Sánchez ve Myrick, efsaneyle alakalı daha ayrıntılı içerik sunan bir web sitesi de hazırladı.[34]
Efsane, 18 ila 20. yüzyıllardaki Blair, Maryland (Burkittsville, Maryland'de kurgusal bir kasaba) sakinlerinin öldürülmelerini ve kaybolmalarını ele almaktadır. Kasaba sakinleri, bu olayları 1785 yılında büyücülük yapmakla suçlanarak donarak ölmeye mahkûm bırakılan Blair sakini Elly Kedward'ın hayaletine bağlar. The Curse of the Blair Witch programı; gazete makaleleri, haber filmleri, televizyon haberleri ve aşamalı röportajlarla tamamlayarak bu efsaneyi gerçekmiş gibi sunmaktadır.[33]
Yayımlanma
Gösterim
Blair Cadısı'nın ilk gösterimi 25 Ocak 1999'da, Sundance Film Festivali'nde yapıldı ve aylar süren tanıtımlardan sonra, 30 Temmuz'da tüm ülkede gösterime girmeden önce, 14 Temmuz'da sınırlı sayıda sinemada yayımlandı. Yapım şirketi, İnternet'i kullanarak tanıtımlar yaptı ve film içeriğinin "gerçek olayların bir kaydı" olduğunu öne sürdü. Filmin dağıtım stratejisi Artisan Entertainment stüdyo sorumlusu Steven Rothenberg tarafından oluşturuldu ve uygulandı.[35][36] Sınırlı yayımlanan açılış haftasında film, $1.512.054 hasılat elde etti.[21] 1101 salonda gösterilerek brüt $29.207.381 elde eden Blair Cadısı, Amerika Birleşik Devletleri sinema gişelerinde üçüncü açılış hafta sonunda ikinci sıraya yerleşerek hafta sonu hasılatı $19.107.663 olan Mavi Korku (Deep Blue Sea, 1999)'yu geride bıraktı.[37] Dördüncü hafta sonunda ikinci sıradaki yerini koruyarak $26.681.262 hasılat elde eden Altıncı His (The Sixth Sense)'in arkasında yer aldı.[38] Film, beşinci hafta sonunda üçüncü,[39] altıncı hafta sonunda beşinci[40] ve İşçi Bayramı sırasında yedinci ve sekizinci hafta sonunda sekizinci sırada yer aldı.[41][42] Film, son gösterimi olan on yedinci hafta sonunda 107 salonda gösterime girmeye devam ederken onuncu hafta sonundan itibaren ilk on listesinden çıktı ve son haftasında 28.866 dolar hasılat yaparak altmış üçüncü numaraya düştü.[43][44] Sinemalarda gösterimi bitmesiyle Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da toplamda $140.539.099 hasılat elde ederken diğer bölgelerde $108.100.000 tutarında hasılat elde etti ve toplamda $248.639.099 kazandırdı.[18][21] Blair Cadısı, 1999'da Amerika Birleşik Devletleri'nde en çok hasılat yapan onuncu film oldu[45] ve bir sleeper hit olarak tanımlandı.[46]
Oyuncuların el kameraları kullanmasıyla gerçekleştirildiğinden çekimlerin çoğu, özellikle de final sahnesinde oyunculardan birinin kamerayla merdivenden inme sahnesi titrek çıkmıştı. Bazı seyirciler bundan ötürü taşıt tutmasına yakalanmış ve bunun sonucu olarak kusmuştu.[47]
Ev sineması
Blair Cadısı'nın DVD'si, 26 Ekim 1999 tarihinde Artisan Entertainment tarafından 1.33:1 ekran görüntü oranı ve Dolby Digital 2.0 ses formatında piyasaya sürüldü. Filmin DVD'sinde Curse of the Blair Witch (Blair Cadısı'nın Laneti) adlı bir belgesel, beş dakikalık Newly Discovered Footage (Yeni Keşfedilen Görüntüler), sesli yorumlar, prodüksiyon notları, oyuncu ile teknik ekip biyografileri yer almıştı. Sesli yorumlarda yönetmenler Daniel Myrick ve Eduardo Sánchez ile yapımcılar Rob Cowie, Mike Monello ve Gregg Hale filmin yapımını tartışmaktaydı. Curse of the Blair Witch eklentisi ise filmin yaratılma süreci ile alakalı içerik sunmaktaydı.[48][49] Filmin Blu-ray Disc sürümü, Lionsgate tarafından 5 Ekim 2010'da yayımlandı.[50] Best Buy ve Lionsgate, 29 Ağustos 2010'da özel bir Blu-ray Disc sürümünü piyasaya sürdü.[51]
Tepkiler
Eleştiriler
Roger Ebert, Chicago Sun-Times[52]
Blair Cadısı genelde eleştirmenlerden olumlu yorumlar aldı ancak gösterildiği dönemde izleyicileri ikiye böldü.[53][54] Eleştirmenlerden yorumlar toplayan bir Web sitesi olan Rotten Tomatoes'ta yer alan 155 eleştiriden ortalama %86 oranında olumlu yorum alarak 10 üzerinden 7,7 ortalama derecelendirmeye sahip oldu. Sitenin eleştirel görüş birliği "Mokümanter-belgesel Blair Cadısı, filme adını veren kötü karakter konusunda izleyiciyi karanlıkta bırakarak hayal gücünün ekrandaki herhangi bir şey kadar korkunç olabileceğini ispatladı." sözleri ile belirtildi.[55] Metacritic, 33 eleştiriyi temel alarak filme 100 üzerinden 81 verdi ve filmi "evrensel beğeni" etiketiyle işaretledi.[56]
Blair Cadısı'nda kullanılan found footage (buluntu film) tekniği neredeyse herkes tarafından beğenildi ve bu tekniği kullanan ilk film olmamasına rağmen eleştirel ve gişe başarısı nedeniyle sinema tarihinin kilometre taşı ilan edildi.[61] Chicago Sun-Times'tan Roger Ebert filme beş üzerinden dört yıldız vererek yapımı "olağanüstü derecede etkili bir korku filmi" olarak niteledi.[52] Rolling Stone'dan Peter Travers, "yeni milenyum için korkuya şekil vererek korkuda çığır açan" ifadeleriyle filmi tanımladı.[62] Variety yazarı Todd McCarthy, "Korkutucu bir film olarak hakkını teslim eden kavramsal film yapımının son derece yaratıcı bir parçası olan Blair Cadısı, evrensel karanlık korkusuna ve gece karşılaşılan şeylere zekice bir modern twist eklemekte." diye yazdı.[63] Entertainment Weekly dergisinden Lisa Schwarzbaum, filme B puan verdi ve yazısında film için "Bir korku filmi olarak film küstah bir oyundan, havalı bir yenilikten, yenilikçi bir eserin bulanık görüntüsünden fazlası değil. Ancak ses ve videonun birleşimiyle elde edilen sinerjinin bir göstergesi olarak oldukça ürkütücü." diye yazdı.[64]
Diğer taraftan New York Observer'dan Andrew Sarris, "Daniel Myrick ve Eduardo Sánchez'in Blair Cadısı, Sundance aldatmacasının nihai zaferini temsil ediyor: Cansız bir ev filmi yap, neredeyse hep bir ağızdan 'korkutucu' tanıtım yazıları yazan yeterli eleştirmen bul ve kazıklanmak için enayi sürüsünü izle. Sahte-belgesel formuyla bu kurgusal belgesel belki de en abartılmışı, uzun zamandır zirveden inmeyen finanse edilmemiş bir filmin parçası." ifadelerini kullandı.[65] The Christian Science Monitor dergisinden bir eleştirmen, "Konsept; zekice, kamera karşısında çok fazla şey yapmaksızın korku filminde gerilim yaratmanın yeni bir yolunu öne sürüyor. Film, titrek kamera çalışmalarının ve bulanık görüntülerin bir süre sonra monoton hale gelmesinden ve hikâyenin çok sınırlı konusunun karakter gelişimine izin vermemesinden ötürü 30 dakikalık kısa film olabilirdi." diye yazdı.[66] IGN'den R. L. Schaffer, filme on üzerinden iki verdi ve filmi "sıkıcı, gerçekten sıkıcı" ve "gerçek büyük bütçeli bir gösterideki gerçek korkular olmaksızın düşük bütçeli bir Z-dereceli korku gezisi" olarak tanımladı.[67]
En iyiler listeleri
Blair Cadısı, 2008'de Entertainment Weekly dergisi tarafından hazırlanan ve 1983'ten 2008'e kadar olan filmleri içeren 100 En İyi Film listesinde doksan dokuzuncu sırada yer aldı.[68] Chicago Film Eleştirmenleri Birliği, 2006 yılında filmi "En İyi 100 Korkutucu Film" listesinde on iki sıraya yerleştirdi.[69] Filmcritic.com'un 2006'da hazırladığı "Tüm Zamanların En İyi 50 Film Sonu" listesinde ellinci sırada yer aldı.[70] 2016'da, IGN tarafından hazırlanan "Tüm Zamanların En İyi 25 Korku Filmi" listesinde yirmi birinci sıra yer alırken[71] 2016'da Cosmopolitan'ın "Tüm Zamanların En İyi 25 Korkutucu Filmi" listesinde on altıncı sırada,[72] The Hollywood Reporter'ın "Tüm Zamanların En Korkunç 10 Filmi" listesinde üçüncü sırada yer aldı.[73] Film, 2013'te The Hollywood Reporter'ın en yüksek hasılat elde eden bağımsız filmler top 10 listesinde altıncı sırada yer aldı.[74]
Aday gösterildiği ve kazandığı ödüller
| Ödül | Tören tarihi | Kategori | Adaylar veya kazananlar | Sonuç | Kaynak |
|---|---|---|---|---|---|
| Bağımsız Ruh Ödülleri | 20 Mart 1999 | John Cassavetes Ödülü | Blair Cadısı | Kazandı | [75] |
| Altın Ahududu Ödülleri | 25 Mart 2000 | En Kötü Film | Robin Cowie | Adaylık | [76] [77] |
| Gregg Hale | Adaylık | ||||
| En Kötü Kadın Oyuncu | Heather Donahue | Kazandı | |||
| Stinkers Bad Movie Awards | 24 Mart 2000 | En Kötü Film | Robin Cowie | Adaylık | [78] |
| Gregg Hale | Adaylık | ||||
| En Kötü Kadın Oyuncu | Heather Donahue | Adaylık | |||
| En Büyük Hayal Kırıklığı | Blair Cadısı | Kazandı | |||
| En Kötü Ekran Çıkışı | Heather, Michael, Josh, Stick halkı ve dünyanın en uzun bataryaları | Adaylık | |||
| Altın Fragman Ödülleri | 21 Eylül 1999 | En İyi Korku/Gerilim | Blair Cadısı | Kazandı | [79] |
| En İyi Ses | Kazandı | ||||
| En Orijinal Fragman | Adaylık |
Etkileri
Yayımlanmasından sonra Blair Cadısı, found footage tekniği ile filmin kuruluş yöntemi, sonraki filmlere ilham kaynağı olarak takdirle karşılandı.[59][80] Paranormal Activity (2007), Ölüm Çığlığı (REC, 2007), Cloverfield (2008),[80] Son Ayin (The Last Exorcism, 2010), Troll Avı (Trolljegeren, 2010)[81] Doğaüstü (Chronicle, 2012), Project X (2012), V/H/S (2012), Tehlikeli Takip (End of Watch, 2012),[59][82] ve The Den (2013) bu filmler arasında yer almaktadır.[81] Bazı eleştirmenler, filmin temel hikâye konusu ile anlatım tarzının, Cannibal Holocaust (1980) ile The Last Broadcast (1998) filmleriyle benzer olduğunu belirttiler.[57][58] Cannibal Holocaust'un yönetmeni Ruggero Deodato, Blair Cadısı'nın kendi filmiyle olan benzerliğini kabul etti ve özgün bir yapımmış gibi tanıtımlarının yapılmasını eleştirdi;[83] ancak Blair Cadısı için yapılan tanıtımlarda kamera görüntülerinin gerçek olduğunu belirten fikri beğendiğini ifade etti.[2] New York Post ve E! Entertainment gibi medya kuruluşlarının ilk haberlerine göre The Last Broadcast filminin yaratıcıları Stefan Avalos ile Lance Weiler, Blair Cadısı'nın kendi çalışmalarının bir parçası olduğunu ve Haxan Films'i telif hakkı ihlalinden ötürü dava edeceklerini iddia etti fakat ikili, bu iddiaları reddetti. Yaratıcılardan biri 1999'da Indiewire'a "Biri Blair Cadısı'dan hoşlandıysa filmimizden keyif alma şansı var ve filmimize göz atacaklarını umuyoruz." ifadelerini kullandı.[84]
Film eleştirmeni Michael Dodd, Blair Cadısı'nın korku filmlerinin "Amerikan toplumunun tüm korkularını ifade etme yetisinin modernleşmesini" temsil ettiğini belirtti. Filmin modern found footage türünün arketipi olmasına atıfta bulunarak "Herkesin istediği şeyi çekebileceği bir çağda korku, sinemaseverleri korkutan şeylerin sinemasal bir yansıması olmak zorunda değil, ortalama bir Amerikalı tarafından çekilen dehşetli herhangi bir şeyin izleyiciye sunulması dahi olabilir." ifadelerini kullandı.[85] Amerikalı film yapımcısı Eli Roth, 2002 korku filmi Dehşetin Gözleri'nin İnternet'i kullanarak yaptığı tanıtımlardan ötürü Blair Cadısı'nı ilham kaynağı olarak gösterdi.[86] Film ayrıca Ölmeden Önce Görmeniz Gereken 1001 Film kitabındaki filmler arasında yer aldı.[87]
Medya bağlantıları
Kitaplar
Eylül 1999'da D. A. Stern, The Blair Witch Project: A Dossier (Blair Cadısı Projesi: Bir Dosya) kitabını derledi. Filmin devam ettirilen "gerçek öyküsü", uydurma polis raporları, resimler, röportajlar ve filmin hikâyesini gerçekmiş gibi gösteren gazete kupürlerine ilaveten Elly Kedward ve Rustin Parr efsaneleri hakkında daha fazla ayrıntı (Blair Cadısı 2 için ek bir dosya oluşturuldu) kitapta yer aldı. Stern, 2000 yılında Blair Witch: The Secret Confessions of Rustin Parr (Blair Cadısı: Rustin Parr'ın Gizli İtirafları) ile özgün karakterlerin ve konunun yer aldığı Blair Witch: Graveyard Shift (Blair Cadısı: Gece Vardiyası) romanlarını yazdı.[88]
The Blair Witch Files (Blair Cadısı Dosyaları) adında sekiz kitaptan oluşan genç erişkin kitap dizisi 2000'den 2001 yılına kadar Random'ın yan kuruluşu Bantam tarafından yayımlandı. Kitabın merkezinde Heather Donahue'nun kurgusal bir kuzeni olan Cade Merill yer aldı ve üç öğrenciye gerçekte neler olduğunu keşfetmeye çalışmakta, Blair Cadısı ile ilgili fenomenleri araştırmaktadır.[89]
Çizgi romanlar
Temmuz 1999'da Oni Press, The Blair Witch Project #1 adında filmi destekleyecek şekilde tek seferlik bir çizgi roman yayımladı. Cece Malvey tarafından yazılan ve resmedilen çizgi roman, filmle birlikte piyasaya sürüldü.[90] Ekim 2000'de Blair Cadısı 2: Gölgelerin Dili filminin gösterilmesiyle birlikte Image Comics, Charlie Adlard tarafından çizilen tek seferlik bir çizgi roman Blair Witch: Dark Testaments'ı satışa çıkardı.[88]
Video oyunları
2000 yılında Gathering of Developers, filme dayanan ve filmde öne sürülen efsaneler üzerine büyük ölçüde genişleyen bir bilgisayar oyunu üçlemesi yayımladı. Grafik motoru ve karakterlerin tümü, yapımcının önceki oyunu Nocturne'dan türetildi.[91] İlk oyun olan Rustin Parr en çok övgüyü alan oldu ve hikâyesi, grafikleri ve atmosferi eleştirmenlerce takdir edildi; bazı yorumcular, oyunun filmden daha korkunç olduğunu bile iddia ettiler.[92] Serinin sonraki oyunları olan The Legend of Coffin Rock ile The Elly Kedward Tale'den daha az memnun kalındı ve PC Gamer dergisi ikinci oyunun "ucuz olması durumu kurtaran tek şey" olduğunu[93] ve üçüncü oyunun "inanılmaz vasat" olduğunu yazdı.[94]
Belgesel
Blair Cadısı yapımını ele alan uzun metrajlı bir belgesel The Woods Movie, 2015'te yayımlandı.[95] Bu belgesel için yönetmen Russ Gomm, orijinal filmin yapımcısı Gregg Hale ve yönetmen Eduardo Sánchez ve Daniel Myrick ile röportaj yaptı.[96]
Devam filmleri
Blair Cadısı 2: Gölgelerin Dili adında bir devam filmi 27 Ekim 2000 tarihinde gösterime girdi ve çoğu eleştirmen tarafından olumsuz yorumlar aldı.[97][98] Üçüncü bir film aynı yıl duyuruldu fakat filmin çekimi gerçekleştirilmedi.[99] 22 Temmuz 2016'da üçüncü film Blair Cadısı için bir fragman San Diego Comic-Con'da gösterildi.[100] Film ilkin The Woods adıyla çekildi[101] ve Comic-Con fuarında bu adla gösterildi. Lionsgate tarafından dağıtılan filmin 16 Eylül'de gösterilmesi kararlaştırıldı ve filmde, Heather Donahue'nun kardeşi rolüyle James Allen McCune yer aldı.[102][103] Üçüncü film olan Blair Cadısı, ilk filmin devamı olarak Adam Wingard tarafından yönetildi ve ikinci film olan Blair Cadısı 2: Gölgelerin Dili'ndeki olaylarla bağ kurulmadı. Wingard kendi filminin Gölgelerin Dili filminde ortaya çıkarılan olayların hiç birini kullanmadığını fakat Gölgelerin Dili'ni kötülemediğini belirtti.[104] Eylül 2016'da senarist Simon Barrett, filmi yazarken yalnızca orijinal filmin yaratıcı ekibinin (yönetmen Daniel Myrick ve Eduardo Sánchez, yapımcı Gregg Hale ve yapım tasarımcısı Ben Rock) katılımıyla oluşturulan materyalleri değerlendirdiğini ve Gölgelerin Dili ya da genç yetişkin roman serisi The Blair Witch Files gibi orijinal filmle doğrudan bağlantısı olmayan içerikleri kullanmadığını ifade etti.[104]
Televizyon
Ekim 2017'de yönetmen Eduardo Sánchez, kendisiyle birlikte filmin diğer yaratıcı ekibinin bir Blair Cadısı TV dizisi üzerine çalıştığını fakat kesin kararın, filmin yayın haklarına sahip olan Lionsgate'e ait olduğunu belirtti.[105][106] Şubat 2018'de, dizinin stüdyonun yeni yan kuruluşu Studio L'de yayınlanacağı duyuruldu.[107]