Celali takvimi

Ömer Hayyam tarafından düzenlenmiş bir takvim

Celâlî Takvimi, Güneş yılı esasına dayanan, İranlı matematikçi ve astronom olan Ömer Hayyam başkanlığındaki bir kurul tarafından düzenlenmiş bir takvimdir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı Sultan Melikşah'a sunulan bu takvim, 1079 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Yılbaşını 9 Ramazan 471 (M.S. 15 Mart 1079) yılına rastlayan Nevruz olarak almış, 1079 yılını başlangıç kabul etmiştir.[1] Selçuklu Devleti'nin yanı sıra Babür İmparatorluğu da bir dönem bu takvimi kullanmışlardır. Celâlî Takvimi sadece tarım, hayvancılık gibi ekonomik işlerin düzenlenmesinde kullanılmış, normal hayatta ise Hicrî takvim kullanılmaya devam edilmiştir.

Celâlî Takvimi'nde 1 yıl, 365 gün 6 saat olarak kabul edilmiştir. Matematiksel kurallar yerine astronomik hesaplar kullanıldığı için bu takvim, ilkbahar ekinoksu başlangıcı tayininde Gregoryen takviminden daha doğrudur.[2]

Artık yıl

Celâlî Takvimi'nde 33 yılda bir artık yıl vardır.

Günümüzde İran ve Afganistan'da resmî takvim olarak kullanılan İran Takvimi'nde ise 128 yılda bir kez artık yıl vardır.

Celâlî Takvimi'nin Farsça adları

Zaman aralığı1Ay adıBurçGünNotlar
21 Mart - 20 NisanFerwerdin فروردین

Hamal حمل

Koç31Nevruz, yılbaşı ve baharın başlangıcı
21 Nisan - 21 MayısOrdibeheşt اردیبهشت

Sevr: ثور

Boğa31 
22 Mayıs - 21 HaziranHordâd خرداد

Jawza جوزا

İkizler31 
22 Haziran - 22 TemmuzTir تیر

Saratan سرطان

Yengeç31Yazın başlangıcı
23 Temmuz - 22 AğustosMordâd مرداد

Asad اسد

Aslan31 
23 Ağustos - 22 EylülŞehrivar شهریور

Sünbüle سنبله

Başak31 
23 Eylül - 22 EkimMehr مهر

Mezan میزان

Terazi30Sonbaharın başlangıcı
23 Ekim - 22 KasımÂbân آبان

Akrep عقرب

Akrep30 
22 Kasım - 21 AralıkÂzar آذر

kavs قوس

Yay30 
22 Aralık - 20 OcakDaî دی

jaddi جدی

Oğlak30Kışın başlangıcı
21 Ocak - 19 ŞubatBehman بهمن

Dalav دلو

Kova30 
20 Şubat - 20 Martİsfand اسفند

Hüt حوت

Balık29 ya da 30Artık yıl düzenine göre
Yılın Gregoryen (Miladî) takvimine göre başlangıcı, ilkbahar ekinoksu eşitliğine göre birer gün değişebilir.

Dış bağlantılar

Kaynakça