Dera ili çatışmaları (2011-13)

2011-2013 Dera ili çatışmaları, Arap Baharı'nın bir parçası olan ve 15 Mart 2011'de başlayıp hala sürmekte olan Suriye İç Savaşı'nın, İkinci Aşama olarak adlandırılan evresinde, 13 Ekim 2011'de başlayıp, yaklaşık 6 ay sürerek, Birleşmiş Milletler'in katkılarıyla, ülke genelinde, sonradan ihlal edilecek bir ateşkes ilan edildiği, 14 Nisan 2012 tarihine kadar Dera İli'nde sürmüş olan çatışmalara verilen addır ve Suriye Ayaklanması'nın önemli bir parçasıdır. Ülkede ayaklanmanın başladığı yer, bölgedeki Dera kenti olduğu için, stratejik bir öneme de sahiptir.

Bölgede sadece bazı sivil protestolar yaşanmasına rağmen, bölgeye gönderilen Arap Birliği gözlemcilerinden birisi, şehirde keskin nişancılar gördüğünü iddia etmiştir. Şehir sakinlerine yaptığı ve filme alınarak, internete yüklenen konuşmasında; "Şehirde keskin nişancılar var, kendi gözlerimizle gördük. Hükümete derhal onları geri çekmelerini talep edeceğiz ve Kahire'deki, Arap Birliği Merkezi'yle temas halinde olacağız. Eğer 24 saat içinde çekilmezlerse, Arap Birliği olarak yeni önlemler almak zorunda kalırız." demiştir.^[1] Bu konuşmadan sonra, sivil protestocular öldürülmüştür.^[2][3]

16 Şubat 2012 tarihinde, Suriye Silahlı Kuvvetleri'nin, Dera'yı ağır bir şekilde bombalayarak saldırdığı bildirildi. Bu saldırının muhtemel sebebi, Dera'nın, Suriye Ayaklanması'ndaki önemli rolünü tekrar kazanıyor olması olarak görülmüştür. Gösteriler yine de devam etti ve Özgür Suriye Ordusu (ÖSO), şehrin bazı kısımlarında, gösterilerin ve protestoların yapılabilmesi için güvenlik önlemleri alarak, protestoculara yardım etmekteydi. Saldırı, Beşar Esad Hükümeti'nin, Dera Şehri'nin bazı bölgelerininde içinde olduğu, son haftalarda kaybedilen çeşitli yerleşkeleri geri almayı hedefleyen bir güvenlik gücü hareketinin parçasıydı. Esad 'ın güvenlik güçleri 3 farklı bölgeye saldırdı ancak, ÖSO geri savaşarak, Suriye askeri mühimmat yollarına ve binalarına saldırılar düzenledi, muhalefet polisleri ve milisler için güvenlik sağladı. Bir protestocu, bu tarihten önceki iki hafta boyunca, Dera yakınlarında bir askeri birikme olduğunu söylemiştir.^[4] Bölge sakinleri tarafından çekilen görüntülerde, Dera'da, Esad güçlerine ait tanklar görülmektedir ve saldırının başlangıcında, en az 3 Esad yanlısı güvenlik gücü öldürülmüştür.^[5]

Suriye Arap Haber Ajansı (SAHA) ve Al Jazeera'ya (El Cezire'ye) göre, 14 Mart 2012 tarihinde, Özgür Suriye Ordusu, Dera'nın merkezi olan Al-Balad Bölgesi'yle, şehrin ana bölgelerini tamamen ele geçirmiştir. Ve bu yine aynı gün, ÖSO kontrolüne geçen Al-Balad Bölgesi'nin ve civarındaki binalar, Suriye Silahlı Kuvvetleri'nce uçaksavar silahlarla yoğun ateş altına alınmıştır.^[6]

Çatışmalar, BM aracılığıyla, Kofi Annan'ın Suriye Barış Planı'nının, ülke genelinde ateşkes olarak kabul edilmesiyle, 14 Nisan 2012 tarihinde son bulmuştur.

20 Nisan 2012'de, Suriye Arap Haber Ajansı, 10 Esad yanlısı güvenlik gücünün, güney Suriye'de bulunan, Saham el-Jawlan yakınlarında, apırlığı 100 kiloyu geçkin bir yol kenarı bombası yüzünden öldürüldüğünü bildirdi.^[7] El Karak kasabası yakınlarında, hükûmet güçlerine yapılan başka bir bombalı saldırıda, 5 hükûmet askeri daha ölmüştür.^[8] Ayrıca Heit köyü yakınlarında, muhaliflerce bir otobüs havaya uçurularak, iki taraftada yaralanmalara sebep olmuştur. Ulusal medya ise, bir polis karakolunun, bir grup muhalif silahlı tarafından basılarak, bir hükûmet güvenlik güçleri çalışanı polisin ölümüne ve birinin de yaralanmasına sebep olmuştur.^[9] Bunlar dışında, desteklediği taraflar tam olarak bilinmeyen iki kişi daha ölmüştür. Esad yanlısı olduğu düşünülen bir astsubay ve muhalif olduğu düşünülen bir sivil öğretmen vurularak öldürülmüştür. Böylece toplam kayıp, Dera ili genelinde, 18 ölü ve onlarca yaralı olmuştur.^[9]

14 Mayıs 2012'de Özgür Suriye Ordusu ile Suriye Kara Kuvvetleri arasında patlak veren 3.Rastan Muharebesi ile ateşkes ihlal edilmiş ve çatışmalar tekrar devam etmeye başlamıştır.^[10]

6 aylık süreç sonucu, Dera Şehri'nin ana bölgeleriyle beraber büyük bir kısmı ve Dera İli'ndeki birçok yerleşke, Özgür Suriye Ordusu'nun kontrolüne girerek, Suriye Ayaklanması'na büyük katkılar sağlamıştır.

Başta muhalifler olmak üzere iki tarafta büyük kayıplar ve yaralanmalar yaşamıştır. Birçok muhalif, Beşar Esad yanlısı, Suriye Güvenlik Güçleri'nce gözaltına alınmıştır.