F-tipi ana kol yıldızı
F-tipi ana kol yıldızı (F V), tayf tipi F ve aydınlatma sınıfı V olan ana kol (hidrojen-yakan) yıldızıdır. Bu tip yıldızlar Güneş'in kütlesinin 1 ila 1,4 katı kütleye ve 6.000 ila 7.600 K arasında yüzey sıcaklığına sahiptir.[1] Bu sıcaklık aralığı F tipi yıldızlara sarı-beyaz bir renk verir. Bir ana kol yıldızı, cüce yıldız olarak da belirtildiği için bu yıldız sınıfı aynı zamanda sarı-beyaz cüce olarak da adlandırılabilir (yıldız evriminin olası bir son aşaması olan beyaz cüce yıldızlarla karıştırılmamalıdır). Kayda değer örnekler arasında; Procyon A, Gama Virginis A ve B[2] ile KIC 8462852[3] sayılabilir.
Spektral standart yıldızlar
| Tayf tipi | Kütle (M⊙) | Yarıçap (R⊙) | Aydınlatma gücü (L⊙) | Etkin sıcaklık (K) | Renk ölçeği (B − V) |
|---|---|---|---|---|---|
| F0V | 1,61 | 1,728 | 7,24 | 7.220 | 0,30 |
| F1V | 1,50 | 1,679 | 6,17 | 7.020 | 0,33 |
| F2V | 1,46 | 1,622 | 5,13 | 6.820 | 0,37 |
| F3V | 1,44 | 1,578 | 4.68 | 6,750 | 0,39 |
| F4V | 1,38 | 1,533 | 4,17 | 6.670 | 0,41 |
| F5V | 1,33 | 1,473 | 3.63 | 6,550 | 0,44 |
| F6V | 1,25 | 1,359 | 2,69 | 6.350 | 0,49 |
| F7V | 1,21 | 1,324 | 2,45 | 6.280 | 0,50 |
| F8V | 1,18 | 1,221 | 1,95 | 6.180 | 0,53 |
| F9V | 1,13 | 1,167 | 1,66 | 6.050 | 0,56 |
Gözden geçirilmiş Yerkes Atlas sistemi (Johnson & Morgan 1953),[6] F tipi cüce spektral standart yıldızların kalabalık bir dizgesini listelemişti, fakat bunların hepsi bugüne kadar istikrarlı standartlar olarak hayatta kalmadı. MK spektral sınıflandırma sisteminin F-tipi ana kol cüce yıldızlar arasındaki dayanak noktaları, yani yıllar içinde değişmeden kalan ve sistemi tanımlamak için kullanılabilecek standart yıldızlar; 78 Ursae Majoris (F2 V) ve pi3 Orionis (F6 V) olarak kabul edilir.[7] Bu iki standart yıldıza ek olarak Morgan & Keenan (1973);[8] HR 1279 (F3 V), HD 27524 (F5 V), HD 27808 (F8 V), HD 27383 (F9 V) ve Beta Virginis'i (F9 V) referans standartları olarak kabul etmiştir. Diğer başlıca MK standart yıldızları arasında HD 23585 (F0 V), HD 26015 (F3 V) ve HD 27534 (F5 V) yer alır.[9] Hemen hemen aynı HD adlarına sahip iki Hyades üyesinin (HD 27524 ve HD 27534) her ikisinin de güçlü F5 V standart yıldızları olarak kabul edildiği ve neredeyse aynı renk ve büyüklükleri paylaştığı unutulmamalıdır. Gray & Garrison (1989),[10] çok sıcak F-tipi yıldızlar için modern bir cüce standartları tablosu sunmuştur. F1 ve F7 cüce standart yıldızları nadiren listelenir, fakat uzman sınıflandırıcılar arasında yıllar içinde biraz değişmiştir. Bu sınıfta sıklıkla kullanılan standart yıldızlar arasında 37 Ursae Majoris (F1 V) ve Iota Piscium (F7 V) bulunur. Şu anda henüz resmi olarak yayınlanan hiçbir F4 V standart yıldızı bulunmamaktadır. Maalesef F9 V, Morgan tarafından sınıflandırılan sıcak yıldızlar ile Keenan tarafından sınıflandırılan daha soğuk yıldızlar arasındaki sınırı en alt basamakta tanımlar ve literatürde yıldızların F/G cüce sınırının tanımlamasında tutarsızlıklar bulunur. Morgan & Keenan (1973)[8] Beta Virginis ve HD 27383'ü F9 V standartları olarak listelemiş, fakat Keenan & McNeil (1989)[11] F9 V standardı olarak HD 10647'yi listelemiştir. Eta Cassiopeiae A'yı standart bir yıldız olarak görmekten kaçınmak gerekir, belki sınırdaki bir yıldız olarak görülebilir, çünkü Keenan'ın yayınlarında genellikle F9 V tipi olarak kabul edilirken,[11] Morgan'ın yayınlarında G0 V olarak gösterilmiştir.[9]
Yaşam döngüsü
F-tipi yıldızlar, G-tipi yıldızlara benzer bir yaşam döngüsüne sahiptir. Hidrojen yakarlar ve sonunda hidrojen kaynakları tükendikten sonra hidrojen yerine helyum yakan bir kırmızı dev haline dönüşeceklerdir. Helyum da tükendikten sonra karbonu yakmaya başlarlar. Bu da tükendiğinde dış katmanlarını saçarak gezegenimsi bulutsu oluşturur ve bulutsunun merkezinde sıcak bir beyaz cüce kalıntısı bırakırlar. Bu tip yıldızlar ~2-4 milyar yıl boyunca kararlı kalabilirken, Güneş gibi G tipi yıldızlar ~10 milyar yıl boyunca kararlı kalırlar.
Gezegenler
Gezegenlere sahip olduğu bilinen en yakın F-tipi yıldızlardan bazıları; Upsilon Andromedae, Tau Boötis, HD 10647, HD 33564, HD 142, HD 60532 ve KOI-3010'dur.
Ayrıca bakınız
- Yıldız sınıflandırma, F sınıfı