Mehsa Emini'nin ölümü
Mehsa Emini,[a] ya da bilinen diğer ismiyle Jina Emini,[b] 22 yaşındaki İranlı bir kadın 16 Eylül 2022 tarihinde, İran'ın Tahran şehrinde gözaltında bulunduğu sırada şüpheli bir şekilde öldü. Emini'nin polis şiddeti sebebiyle öldüğü iddia edildi.[1][2]
Mehsa Emini'nin ölümü | |
|---|---|
.jpg) Tahran'da Mehsa Emini'nin ölümünü protesto eden insanlar. | |
| Kendi dilinde adı | |
| Doğum | 22 Temmuz 2000 Sakkız, Kürdistan Eyaleti, İran |
| Ölüm | 16 Eylül 2022 (22 yaşında) Tahran, İran |
| Ölüm sebebi | Kıyafet kuralı ihlali nedeniyle Ahlak Polisi tarafından öldürüldü. |
| Defin yeri | Sakkız, Kürdistan Eyaleti, İran |
Emini, İran İslam Cumhuriyeti Kolluk Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı olan ve kamuda örtünme kurallarının uygulanmasını denetleyen Ahlak Polisi tarafından, örtüsünün hükûmet standartlarına uygun olmadığı gerekçesiyle tutuklandı. Karakoldan yapılan açıklamada kadının karakolda aniden kalp yetmezliği geçirdiği, yere düştüğü ve iki gün komada kaldıktan sonra öldüğü söylendi.[3][4] Olayın görgü tanıkları, kadının dövüldüğünü ve başının bir polis arabasının yan tarafına çarptığını, buna ek olarak sızdırılan tıbbi tetkikler[5] sonucunda beyin kanaması ve inme teşhisi konulduğunu söyledi.[6]
Dünyanın dört bir yanından pek çok kişi, bazı haber kaynaklarına göre İran İslam Cumhuriyeti'nde kadına yönelik şiddetin sembolü haline gelen Emini'nin ölümüne tepki gösterdi.[7][8][9]
Ölümün gerçekleştiği koşullar
İran'ın batısında yer alan Kürdistan Eyaleti'nin Sakkız şehrinden ailesiyle birlikte Tahran'a seyahat eden 22 yaşındaki Mehsa Emini, 13 Eylül'de kardeşi Kiyareş Emini ile birlikteyken rejimin sözde "Ahlak Polisi" tarafından Hakkani Otoyolu'nun girişinde tutuklanarak gözaltına alındı ve "Ahlaki Güvenlik" kurumuna sevk edildi.[10][11][12] Kendisine "bilgilendirme dersine" tabi tutulmak üzere gözaltı merkezine götürüleceği ve bir saat içinde serbest kalacağı belirtilmiştir. Ancak bunun yerine ambulansla Kasra Hastanesi'ne kaldırılmıştır.[13][14][15] Emini iki gün boyunca Tahran'daki Kasra Hastanesinde komada kaldı ve 16 Eylül'de yoğun bakım ünitesinde öldü.[1][16][17] Emini'nin ölümü Ahlak Polisi ve başörtüsü yasasına karşı bir protesto gösterisine dönüştü.[18]
Şiddet kanıtı
Emini'nin tedavi gördüğü klinik, Instagram üzerinden bir açıklama yaparak Emini'nin hastaneye yatırıldığında beyin ölümünün gerçekleştiğini duyurdu. Söz konusu Instagram gönderisi ise daha sonra silinmiştir.[19][20] Emini'nin erkek kardeşi Kiyareş, Emini'nin başında ve bacaklarında morluklar olduğunu fark etti. Emini ile birlikte gözaltına alınan kadınlar, Emini'nin kendisini gözaltına alan polisler tarafından hakaret ve küfürlere karşı direndiği için ciddi şekilde darp edildiğini söyledi.[21] Emini'nin kulaklarında kanama ve gözlerinin altında morluklar da dahil olmak üzere klinik semptomlara dayalı olarak bir dizi doktor beyin hasarı geçirdiği yönünde görüş bildirmiştir.[5][22] Bu durum, Emini'nin kafatasının hacktivistler tarafından sızdırılan ve kemik kırığı, kanama ve beyin ödemi gösteren tıbbi taramalarıyla da teyit edildi.[23][24]
Protestolar
.jpg)
Sokaklarda
Ölümünden sonra memleketi Sakkız da dahil olmak üzere bir dizi protesto gösterisi düzenlendi.[25] Bazı göstericiler "kadın, yaşam, özgürlük" ve "diktatöre ölüm" gibi feminist sloganlar attı.[25][26][27] Bu protestolar İran'ın özel polis kuvvetleri tarafından bastırıldı. Tahran'daki Kasra Hastanesi önünde de protestolar düzenlenmiş, göstericilerden bazıları güvenlik güçleri tarafından gözaltına alınmış ve göstericilere karşı biber gazı kullanılmıştır.[26] Emini'nin ölümünün ardından farklı şehirlerde protestolar ve yürüyüşler gün geçtikçe yaygınlaştı. Sanandaj sokakları Pazar günü kısmen kapatıldı ve İran İslam Cumhuriyeti'nin katı kıyafet yönetmeliğine karşı gece boyunca süren protestoların ardından güvenlik güçleri şehrin dört bir yanına konuşlandı.[28]
Sosyal medya
Mehsa Emini'nin Ahlak Polisi tarafından tutuklanıp darp edilmesi ve ölümü sosyal medyada infiale yol açtı. Bu süre zarfında #MahsaAmini hashtag'i Farsça Twitter'da en çok tweet atılan hashtag'lerden biri haline geldi. Bu hashtaglerin tweet ve retweet sayısı 10 milyonu aştı.[29][30] Bazı İranlı kadınlar protesto amacıyla saçlarını kestikleri videoları sosyal medyada paylaştı.[31]
Soruşturma
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi'den "olaya yol açan sebeplerin ivedilikle ve özel bir dikkatle araştırılmasını" istedi.[32]
Tepkiler
Mehsa Emini'nin babası Emced Emini, kızının trajik ölümüyle ilgili olarak çeşitli uluslararası medya kuruluşlarına röportaj verdi ve İran hükûmet yetkililerinin iddialarını yanıtladı.[33] İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi kendisiyle yaptığı telefon görüşmesinde Emini'nin ölümünden duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Ayrıca Kürdistan Eyaleti Valisi de bizzat Emced Emini'nin evine giderek Emini'yi teselli etti.[34]