Nikolay Yejov
Nikolay İvanoviç Yejov (Rusça: Николай Иванович Ежов; 1 Mayıs 1895 – 4 Şubat 1940) Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği'nin gizli polis memuru. Büyük Tasfiye sırasında kitlesel tutuklamalar, işkenceler ve infazlar düzenledi, ancak Stalin'in gözünden düşerek tutuklandı ve beraberinde (daha sonra işkence altında cebren söyletildiği iddia edilen) bir dizi itirafta bulundu. Tasfiye sırasında "asılsız tutuklamalar" da dahil olmak üzere bir dizi Sovyet karşıtı faaliyette bulunduğunu kabul etti. 1940'ta Tasfiye'den sorumlu tutulan diğer kişilerle birlikte idam edildi.
| Nikolay Yejov Никола́й Ива́нович Ежо́в | |
|---|---|
 | |
| SSCB İçişleri Halk Komiseri | |
| Görev süresi 26 Eylül 1936 - 25 Kasım 1938 | |
| Yerine geldiği | Genrih Yagoda |
| Yerine gelen | Lavrentiy Beria |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1 Mayıs 1895 Sankt-Peterburg, Rusya |
| Ölüm | 4 Şubat 1940 (44 yaşında) Moskova, SSCB (İdam edildi) |
| Partisi | Sovyetler Birliği Komünist Partisi |
| Evlilik(ler) | Antonia Titova (1919-1930), Yevgenia Feigenberg (1930-1938) |
| Çocuk(lar) | (Yevgenia'dan) Natasha Yejova |
| Ödülleri |   |
| İmzası |  |
NKVD başkanı sıfatıyla 1937-1938 yılları arasında Büyük Tasfiye'nin parçası olarak gerçekleştirdiği büyük ölçekli tasfiye ve infaz işlemleri yüzünden halk arasında bu dönem Yejovşçina (Rusça: Ежо́вщина) (Yejov hadisesi) olarak anılır.[1]
Hayatı
Yejov, resmi Sovyet kaynaklarına göre Sankt-Peterburg doğumlu olarak gözükmesine rağmen Litvanya Mariiampole doğumludur. Sadece temel eğitimi tamamladı. 1909'dan 1915'e kadar terzi çıraklığı yaptı ve fabrika işçisi olarak çalıştı. 1915'ten 1917'e kadar Çar yanlısı Rus ordusuna hizmet etti. Ekim devrimine gelen süreçte önce Enternasyonalistlere sonra da 5 Mayıs 1917'de Vitebsk'te Bolşevikler'e katıldı. 1919 -1921 Rus İç Savaşı sırasında Kızıl Ordu adına savaştı.Şubat 1922'den sonra, siyasi işlerle uğraştı, çoğunlukla Komünist Parti'nin çeşitli bölgesel komitelerinde sekreter olarak görev aldı. 1927'de, Komünist Parti Muhasebe ve Dağıtım birimine atandı, eğitmen ve başvekil olarak çalıştı. 1929'dan 1930' a kadar Tarım Komiserliği yardımcılığı yaptı. 1934 yılında Komünist Parti Merkez Komitesine seçildi, bir sonraki yıl ise Merkez Komite sekreteryasında görev aldı. 1935-1939 yılları arasında Parti Disiplin Komisyonu Başkanıydı.25 Kasım 1938 tarihinde Nikolay Yejov NKVD Baskanlığı görevinden alındı ve yerine Stalin’in eski bir çalışma arkadaşlı olan Lavrentiy Beria getirildi. 10 Nisan 1939 tarihinde ise Yejov "casusluk ve anti-Sovyet komplo" suçlaması ile tutuklanmıştı. Özellikle NKVD'nin başına geçtiği zaman Sovyetler Birliğinde sürmekte olan tasfiyeleri hızlandırmıştır. Mahkemede yargılandıktan sonra Alman istihbaratına çalıştığını, masum insanları boş yere tutuklattığını itiraf etmiş[2] 3 Şubat 1940'ta yargılanıp 4 Şubat 1940'ta vurularak infaz edilmiştir.[3][4]
Görevi başındayken Stalin'in emirleri doğrultusunda tasfiye ve infazları uyguladığı ancak daha sonra Stalin yönetimince gözden çıkarılarak ölüme mahkum edildiği ve itiraflarının, infazını gerekçelendirmek için zorla söyletildiği yönünde rivayetler de söz konusudur.[5]
Hakkında Yazılan Eser
- Stalin's Loyal Executioner: People's Commissar Nikolai Ezhov, ISBN 978-0-8179-2902-2 (İngilizce)