Polyksena Lahdi
Polyksena Lahdi, Çanakkale merkeze 110 km. uzaklıktaki Kızöldün Tümülüsü'nde, bulunan ve M.Ö. 520-500 yıllarına tarihlenen mermer lahit. Anadolu'da bulunan figür bezemeli lahitlerin en erken örneğidir.
| Polyksena Lahdi | |
|---|---|
 | |
| Hammadde | Marmara Adası mermeri |
| Uzunluk | 332 santimetre (131 in) |
| Yükseklik | 178 santimetre (70 in) |
| Genişlik | 160 santimetre (63 in) |
| Oluşturulma | MÖ 520-500 |
| Keşfedilme | 1994 Kızöldün tepesi, Biga |
Lahit, 1994 yılında bir kaçak kazı ihbarı üzerine yapılan kurtarma kazısında bulunmuştur.[1] Anadolu’dan ele geçen az sayıdaki Geç Arkaik Devir heykeltıraslık eserlerinden birisi olması açısından önemlidir.
Lahdin dört yüzünde, kabartma olarak şekillendirilmiş sahneler bulunur. Uzun kenarlarından birinde, birçok vazo resmi üzerinde de betimlenen, Troya savaşı'nın sonundaki hikâyenin baş karakterinden biri olan Troia kralı Priamos ile kraliçe Hekabe’nin küçük kızları olan Polyksena'nın kurban edilmesi olayı betimlenmektedir. Eser, bu nedenle Polyksena Lahdi adıyla anılmaktadır. Aynı kenarın kapak kısmında açılan bir delik, lahdin antik dönemde bir soygun geçirdiğini gösterir.
Lahit, Çanakkale Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmekteyken[2] 2018'de kurulan Troya Müzesi'ne nakledilmiştir.
Özellikleri
Prokonnesos (Marmara Adası) mermerinden yapılmış olan lahit, 3,32 m uzunluğunda, 1,6 m genişliğinde ve 1,78 m yüksekliğindedir. Lahit teknesi dikdörtgen sanduka şeklindedir. Lahit kapağı ise iki yöne eğimli üçgen alınlıklı çatı formundadır. Lahit açığa çıkarıldığında, çevresinin kiremitlerle örtülü olduğu, bu kiremit örtünün altında, lahde dayalı olarak gömülmüş, iki araba tekerleği ve koşum takımlarına ait bronz aksam bulunmuştur.[1]
Betimlemeler
Lahdin yan yüzlerindeki kabartmalarda 37 figür bulunmaktadır.
| Yüzü | Resim nosu | Figür adı | Betimlemesi |
|---|---|---|---|
| Birinci uzun yüz (Levha 11-12) | 1 | Elinde Lyra Tutan kadın | |
| 2 | Elinde Kurdele (taenia) Tutan kadın | ||
| 3 | Ayakta Duran kadın Figürü | ||
| 4 | Elinde Yelpaze taşıyan kadın | ||
| 5 | Tahtta Oturan kadın | ||
| 6 | Elinde Ayna ve Yumurta taşıyan kadın | ||
| 7 | Elinde alabastron taşıyan kadın | ||
| 8 | Aulos Çalan kadın Müzisyen | ||
| 9 | Kithara Çalan kadın Müzisyen | ||
| 10 | Silah Dansı Yapan kadın | ||
| 11 | Silah Dansı Yapan kadın | ||
| 12 | Silah Dansı Yapan kadın | ||
| 13 | Silah Dansı Yapan kadın | ||
| 14 | Kastanyetle Dans Eden kadın | ||
| 15 | Dans Eden kadın | ||
| 16 | Dans Eden kadın | ||
| 17 | Dans Eden kadın | ||
| Birinci Kısa Yüz (Levha 13) | 18 | Ayakta Duran kadın | |
| 19 | Klinede Oturan kadın | ||
| 20 | Klinede Oturan kadın | ||
| 21 | Elinde Yiyecek taşıyan kadın | ||
| 22 | Elinde Sürahi (oinochoe) ve Ayna taşıyan kadın | ||
| İkinci Uzun Yüz (Levha 14-15) Akhilleus’un mezarı önünde Priamos’un kızı Polyksena’nın kurbanı betimlenmiştir. Sağ tarafta, genç kızın Yunan savaşçılar tarafından kurban edilmesi işlenirken, sol tarafında ise, ölen kız için yas tutan Troialılar betimlenir | 23 | Ayakta Yas Tutan erkek | |
| 24 | Diz Çökerek Yas Tutan kadın | ||
| 25 | Ayakta Yas Tutan kadın | ||
| 26 | Çömelerek Yas Tutan kadın | ||
| 27 | Ayakta Yas Tutan kadın | ||
| 28 | Ayakta Yas Tutan kadın | ||
| 29 | Ayakta Yas Tutan kadın | ||
| 30 | Polyksena’ yı taşıyan erkek Figürü (Aias ) | ||
| 31 | Polyksena’ yı taşıyan erkek Figürü (Antiphates ) | ||
| 32 | Polyksena’ yı taşıyan erkek Figürü (Amphilokhos ) | ||
| 33 | Neoptolemos | ||
| 34 | Polyksena | ||
| İkinci Kısa Yüz (Levha 16) | 35 | Hekabe | |
| 36 | Ayakta Yas Tutan kadın | ||
| 37 | Ayakta Yas Tutan kadın |
Lahit hakkında yayınlar
Polyksena Lahdi, bilinen en eski lahit olduğu için bulunuşundan itibaren beri araştırmacıların ilgisini çekmiş ve hakkında pek çok yayın yapılmıştır.[1] Bu yayınların bazıları şunlardır
- N. Sevinç, "Çanakkale-Gümüsçay Tümülüsleri 1994 Yılı Kurtarma Kazıları Ön Raporu", 6. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, 24-26 Nisan 1995, Didim (Ankara, 1996)
- M. Karaosmanoglu, Baslangıcından Klasik Dönem Sonuna Kadar Lotus-Palmetçik ve Yumurta Boncuk Dizisinin Gelisimi (Erzurum, 2006)
- F. Gilotta, "Gümüsçay e L’Etruria: Due Ambienti a Confronto, RdA 22 (1998)
- B. F. Weber, "Die Bauteile des Athenatempels in Milet", AA (1999)
- Ramazan. Özgan, "Zur Ikonographie des Bostoner Throns", F. Krinzinger (ed.), Akten des Symposions die Ägäis und das westlische Mittelmeer Beziehungen und Wechselwirkungen 8. bis 5. Jh. v. Chr., Archäologische Forschungen 4, (2000)
- C. Reinsberg, "Der Polyxena-Sarkophag in Çanakkale", OLBA 10 (2001)
- N. Sevinç-R. Körpe- M. Tombul- B. C. Rose- D. Strahan- H. Kiesewetter-J. Wallrodt, "A New Painted Graeco-Persian Sarcophagus from Çan", Studia Troica 11 (2001)
- S. Ateslier, "Observations on an Early Classical Building of the Satrapal Period at Daskyleion", T. Bakır (ed.), Proocedings of the First International Symposium on Anatolia in the Achaemenid Period, Bandırma 15-18 August, 1997, Achaemenid Anatolia XCII (Leiden, 2001)
- Gerda Schwarz, "Der Tod und das Mädchen, Frühe Polyxena-Bilder", AM 116 (2001)
- J. G. Pedley, Greek Art and Archaeology (London, 2002)
- Tomris Bakır, "Hellespontine Phrygia. Das hellespontische Phrygien in der Zeit des achämenidischen Reiches", L’archéologie de l’empire achéménide, Collège de France, 21- 22 novembre (Paris, 2003)
- S. Ateslier, & E. Öncü, "Gümüsçay Polyksena Lahiti Üzerine Yeni Gözlemler", Olba 10 (2004)
- C. B. Rose, “Ilion”, Byzans 3, Stadtgrabungen und Stadtforschung im westlichen Kleinasien (İstanbul, 2006)