Rutkay Aziz
Aziz Ünal Rutkay (d. 16 Mayıs 1947) veya bilinen adıyla Rutkay Aziz, Türk oyuncu[3] ve yönetmen. Entelektüel kişiliği ve solcu kimliğiyle tanınan Rutkay Aziz, Kurtuluş ve Cumhuriyet yapımlarında Atatürk'ü canlandırdı.
Rutkay Aziz | |
|---|---|
| Doğum | Aziz Ünal Rutkay[1][2] 16 Mayıs 1947 İstanbul, Türkiye |
| Meslek | Oyuncu, yönetmen, sanat yönetmeni |
| Etkin yıllar | 1970-günümüz |
| Evlilik | Nuran Duru (b.1983) Çiğdem Rutkay (?) |
| Çocuk(lar) | Doğa Rutkay |
Aziz, Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı'nın başkanıdır. Kızı Doğa Rutkay da kendisi gibi oyuncudur.
Hayatı
1947 yılında İstanbul'da doğmuştur. Babası Fikri Rutkay Elektrik Mühendisi ve amatör sinemacıydı. Amcası Fuat Rutkay film yapımcısıydı. Asıl adı Aziz Ünal Rutkay'dır. Halaları Mustafa Kemal Atatürk'ün poker arkadaşı, eniştesi özel kalemi ve babası ise Atatürk'ün muhafız alayında teğmendi.[4] Avusturya Lisesinde soyadları adlardan önce okunduğu için ismi "Rutkay Aziz" olarak söylenegelmiştir. O zamanki adıyla Sankt Georg Avusturya Koleji ortaokulunu bitirdikten sonra Bakırköy Lisesine kaydoldu. Burada okurken Tarık Akan ile tanıştı. Daha sonra lisans öğrenimini Galatasaray Üniversitesi Gazetecilik Fakültesinde tamamladı.
Tiyatroya lisede öğrenim gördüğü yıllarda başladı. Muhsin Ertuğrul yönetimindeki LCC Tiyatro Okulunda tiyatro eğitimi aldı. İlk tiyatro deneyimini Peter Weiss'ın "Marat-Sade" oyunundaki "Jean-Paul Marat" rolüyle yaşadı. Tiyatro hayatına 1971 yılından itibaren Ankara Sanat Tiyatrosu'nda devam etti. 1973 yılında yine bu tiyatroda sanat yönetmenliği ve yönetmenlik yapmaya başladı. İlk sinema deneyimini 1987 yılında Yer Demir Gök Bakır filmiyle yaşadı.
Ziya Öztan'ın yönettiği hem sinemada hem de televizyonda dizi hâlinde yayımlanan Kurtuluş ve Cumhuriyet filminde Mustafa Kemal Atatürk rolünü oynadı. İyi derecede Almanca ve Fransızca bilmektedir. Şiir okuma ve yazma uğraşları arasındadır. Tiyatro faaliyetlerinin yanı sıra çeşitli televizyon yapımlarında roller aldı.
Altın Koza Film Festivali'nde 'Yaşam Boyu Onur Ödülü'ne layık görüldü.
Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfının başkanıdır.
Kızı Doğa Rutkay da oyuncudur.
Tiyatro oyunları
Yönettiği oyunlar
- 1972: 403. Kilometre : (İsmet Küntay) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1972: El Kapısı (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1974: Ana : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1975: Nereye Payidar : (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1976: Komün Günleri : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1977: Sakıncalı Piyade : (Uğur Mumcu) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1977: Zengin Mutfağı : (Vasıf Öngören) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1978: Tak-Tik : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1979: Oyun Nasıl Oynanmalı : (Vasıf Öngören) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1980: Sınırda : (Muzaffer İzgü) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1980: İyi Bir Vatandaş Aranıyor : Ataol Behramoğlu - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1981: Rumuz Goncagül : (Oktay Arayıcı) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1983: Galilei'nin Yaşamı : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1983: Güneyli Bayan : (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1983: Yaz Misafirleri : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1984: Bir Ceza Avukatının Anıları : (Faruk Erem) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1985: Bir Halk Düşmanı : (Henrik İbsen) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1985: Rumuz Goncagül : Oktay Arayıcı - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1986: Zengin Mutfağı : Vasıf Öngören - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1987: Silahşörün Gölgesi : (Sean O'Casey) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1987: Sonuncular : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1988: Kayıplar : (Ariel Dorfman) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1988: Sacco ile Vanzetti : (Howard Fast) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1989: Mefisto : (Klaus Mann) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1991: Yolcu : (Nâzım Hikmet) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1993: Sakıncalı Piyade : (Uğur Mumcu) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1993: Yer Demir Gök Bakır : (Yaşar Kemal) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1994: Ay,Carmela! : (Jose Sanches Sinisterra) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1994: Jan Dark Davası : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1994: Pazar Keyfi : (G. Mitchelle) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1998: Akrep (oyun) : (Eşber Yağmurdereli) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 2001: Memleketimden İnsan Manzaraları : Nâzım Hikmet - İstanbul Şehir Tiyatrosu
- 2003: Benim Meskenim Dağlardır : Sabahattin Ali - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 2012: Adalet Sizsiniz : Ümit Denizer - Perdeci Oyuncular / Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu
Rol aldığı oyunlar
- 1970: Nafile Dünya (Oktay Arayıcı) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1970: Sait Hop Sait : (Aziz Nesin) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1971: Hitler Rejiminin Korku ve Sefaleti : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1972: 403. Kilometre : (İsmet Küntay) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1972: El Kapısı : (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1972: Evler Evler : (İsmet Küntay) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1974: Ana : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1974: Dimitrof : Hedda Zinner - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1976: Komün Günleri : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1977: Sakıncalı Piyade : (Uğur Mumcu) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1978: Tak-Tik : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1979: Ferhat ile Şirin : (Nazım Hikmet) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1979: Oyun Nasıl Oynanmalı : (Vasıf Öngören) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1980: Hikâye i Mahmut Bedrettin : (Mehmet Akan) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1981: Rumuz Goncagül : (Oktay Arayıcı) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1983: Galilei'nin Yaşamı : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1983: Güneyli Bayan : (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1985: Bir Halk Düşmanı : (Henrik İbsen) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1985: Rumuz Goncagül : Oktay Arayıcı - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1987: Silahşörün Gölgesi : (Sean O'Casey) - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 1990: Ayaktakımı Arasında : Maksim Gorki - Ankara Sanat Tiyatrosu
- 2012: Adalet Sizsiniz : Ümit Denizer - Perdeci Oyuncular / Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu
Filmografisi
| Yıl | Yapım | Rol | Yönetmen |
|---|---|---|---|
| 1987 | Yer Demir Gök Bakır | Taşbaş | Zülfü Livaneli |
| 1988 | Sis | Ali Fırat | Zülfü Livaneli |
| 1988 | Ada | Eser'in Eşi | Süreyya Duru |
| 1989 | Ölü Bir Deniz | Ragıp | Atıf Yılmaz |
| 1990 | Gizli Yüz | Saatçi | Ömer Kavur |
| 1992 | Piano Piano Bacaksız | Kerim | Tunç Başaran |
| 1994 | Kurtuluş | Mustafa Kemal Atatürk | Ziya Öztan |
| 1998 | Cumhuriyet | Mustafa Kemal Atatürk | Ziya Öztan |
| 1999 | Duruşma | Avukat Rafet | Yalçın Yelence |
| 2002 | Gülüm | Salim | Zeki Ökten |
| 2004 | Halk Düşmanı | Serdar | Erkavim Yıldırım |
| 2007 | Hicran Sokağı | Hakkı Bey | Safa Önal |
| 2008 | Vesaire Vesaire | Arda | Tunç Başaran |
| 2010 | Takiye: Allah'ın Yolunda | Hüseyin | Ben Verbong |
| 2017 | Yol Ayrımı | Altan | Yavuz Turgul |
TV yapımları
| Dizinin adı | Karakter | Yönetmen | Yıl |
|---|---|---|---|
| Cahide | Ziya Öztan | 1989 | |
| Geçmiş Bahar Mimozaları | Okan Uysaler | 1989 | |
| İçimizden Biri: Yunus Emre | Yunus Emre | Arslan Kaçar | 1989 |
| Yazlıkçılar | Ferit | Yalçın Yelence | 1997 |
| Tutku | Faruk Turgut | 1996 | |
| Gözlerinde Son Gece | Faruk Turgut | 1996 | |
| Kara Melek | Mahinur Ergun | 2002 | |
| Bizimkiler | Cenap | Yalçın Yelence, Erkavim Yıldırım | 1997-2002 |
| Savunma | Yücel Uçanoğlu | 2000 | |
| Her Şey Aşk İçin | Cankat Ergin | 2002 | |
| Yaz Gülü | Fuat | Temel Gürsu | 2002 |
| Hayat Bilgisi | Tekin | Tarkan Karlıdağ | 2003 |
| İstanbul Şahidimdir | Cemal | Türkan Derya | 2004 |
| Aşkın Mucizeleri | Sunucu | 2004 | |
| Avrupa Yakası | Bülent Onaran | Jale Atabey Özberk, Hakan Algül | 2006-2009 |
| Halk Düşmanı | Serdar | Erkavim Yıldırım | 2004 |
| Şölen | Cumhur | Cemal Kavsar | 2007 |
| Gurbet Kuşları | 2008 | ||
| Sırat | Galip Sancaktar | Hatice Memiş | 2011 |
| Yalan Dünya | Timur Alsancak | Jale Atabey | 2013-2014 |
Ödülleri
- 1972: Sanat Sevenler Derneği - Övgüye Değer Görülenler - Gol Kralı Sait ve 3. Reich'in Korku ve Sefaleti
- 1972: En İyi Erkek Oyuncu ödülü - Evler Evler (oyun)
- 1978: Sanat Sevenler Derneği - En İyi Yönetmen - Sakıncalı Piyade ve Zengin Mutfağı
- 1983: Sanat Kurumu - En İyi Yönetmen - Yaz Misafirleri
- 1990: 23. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri - En İyi Erkek Oyuncu - Sis
- 2011: 48. Altın Portakal Film Festivali - Sanatta Sosyal Sorumluluk Ödülü
- 2020: 27. Adana Altın Koza Film Festivali - Yaşam Boyu Onur Ödülü
- 2023 - ADD Yılın Atatürkçüsü Ödülü (Sanat dalında)[5]
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Beyazperde'de Rutkay Aziz 5 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- IMDb'de Rutkay Aziz 5 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sinemalar.com'da Rutkay Aziz 5 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SinemaTürk'te Rutkay Aziz 7 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TSA'de Rutkay Aziz 5 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.