Sequoyah (mucit)
Sequoyah (imzasındaki şekliyle ᏍᏏᏉᏯ (Ssiquoya) veya Çerokice olarak ᏎᏉᏯ (Se-quo-ya); İngilizce olarak ise George Gist veya George Guess) (c.1770–1843), Amerika yerlisi Çeroki Milleti'ne mensup bir polimattı. Sequoyah 1821'de bağımsız olarak Çeroki hece yazısını icat etti ve böylece Çerokice okuma ve yazmayı olanaklı kıldı. Sequoyah'ın bu başarısı, yazılı tarihte okuma yazma bilmeyen bir topluma mensup birinin orijinal ve etkili bir yazı sistemi geliştirdiği birkaç seferden biridir. Çeroki hece yazısının geliştirilmesi sayesinde Çeroki milleti, yazılı dile sahip olan ilk Kuzey Amerikalı yerli gruplardan biri hâline geldi.[1] Sequoyah ayrıca Çeroki milletinin önemli bir temsilcisiydi: İki yeniden iskân ile bir toprak alışverişi anlaşmasını imzalamak üzere Washington, DC'ye yolculuk etmişti.[2]
Sequoyah | |
|---|---|
 SE-QUO-YAH – History of the Indian Tribes of North America (Kuzey Amerika'nın Kızılderili Kabilelerinin Tarihi)'nden alınan ve 1828'de Charles Bird King tarafından oluşturulan bir taş baskı. | |
| Kendi dilinde adı | ᏍᏏᏉᏯ |
| Doğum | y. 1770 Tuskegee, Çeroki Milleti (günümüzde Knoxville, Tennessee yakınlarında) |
| Ölüm | 1843 (73 yaşında) San Fernando de Rosa, Coahuila, Meksika (günümüzde Zaragoza, Coahuila, Meksika yakınlarında) |
| Milliyet | Çeroki, Amerikalı |
| Diğer ad(lar)ı | George Guess, George Gist |
| Meslek | Gümüşçü, demirci, öğretmen, savaşçı, siyasetçi, mucit, dil bilimci |
| Evlilik | Sally Benge (e. 1815) |
| Çocuk(lar) | 2 |
Sequoyah'ın yazısının değerini gören Çeroki Milleti hızlıca yazıyı kullanmaya başladı ve 1825'te onu resmen benimsedi. Bu hece yazısı, büyük oranda ayrılmış Çeroki milletine yeni iletişim yöntemleri ve bağımsızlık hissi kazandırarak Çeroki halkını birleştirdi. 5 yıl içerisinde Çerokilerin okuryazarlık oranı civardaki Avrupalı yerleşimcilerinkini geride bıraktı.
Çeroki hece yazısının uluslararası etkileri de oldu. Hızla yayılan Çeroki hece yazısının; Kuzey Amerika, Afrika ve Asya kıtalarındaki toplam 65 dile ait bilinen 21 yazı sisteminin geliştirilmesine ilham kaynağı olduğuna inanılmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Kaynakça
Bibliyografi
- Bender, Margaret. (2002) Signs of Cherokee Culture: Sequoyah's Syllabary in Eastern Cherokee Life. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
- Feeling, Durbin. Cherokee-English Dictionary: Tsalagi-Yonega Didehlogwasdohdi. Tahlequah, Oklahoma: Cherokee Nation, 1975: xvii
- Holmes, Ruth Bradley; Betty Sharp Smith (1976). Beginning Cherokee: Talisgo Galiquogi Dideliquasdodi Tsalagi Digoweli. Norman: University of Oklahoma Press. 0-8061-1362-6.
- Foreman, Grant, Sequoyah, University of Oklahoma Press, Norman, OK, 1938.
- Langguth, A. J. Driven West: Andrew Jackson and the Trail of Tears to the Civil War. New York, Simon & Schuster. 2010. 978-1-4165-4859-1.
- McKinney, Thomas and Hall, James, History of the Indian Tribes of North America. (Philadelphia, PA, 1837–1844).
- McLoughlin, William G., After the Trail of Tears: The Cherokees' Struggle for Sovereignty 1839 – 1880. University of North Carolina Press. Chapel Hill. 1993. 0-8078-2111-X.
Dış bağlantılar
- "Invention of the Cherokee Alphabet" 22 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cherokee Phoenix, 13 August 1828
- John B. Davis, "The Life and Work of Sequoyah", Chronicles of Oklahoma, Vol.8 (2), June 1930 28 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oklahoma State University
- "Sequoyah" 30 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tiro Typeworks
- "Sequoyah (aka George Gist)", a North Georgia Notable 9 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Cherokee Nation Official Website
- "The Official Cherokee Font" at the Cherokee Nation Official Website
- Find a Grave'de Sequoyah (mucit)
"Guess, George". The American Cyclopædia. 1879.- [1] 27 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
