Serhildan
Serhildan (Türkçe: Başkaldırı), Kürt siyasi hareketi kapsamında 1990'dan beri Türkiye'de meydana gelen Kürt siyasi isyanlarını tanımlayan politik terim.
Serhildan kapsamında gerçekleşen protestolarda eylemciler genellikle taş, beton parke taşı, sapan, molotofkokteyli gibi malzemeler kullanmaktadır. Protestoların olduğu günlerde yerel mağazalar ve dükkanlar genellikle kapalıdır. Protestolar önceki yıllarda Abdullah Öcalan'ın yakalanışının yıl dönümü olan 16 Şubat ve Nevruz günü olan 21 Mart günlerinde düzenlenmiştir.[1]
Göstericiler, dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Ergenekon-PKK ekseninde gösteri yapan "komplocular" olarak tanımlanmıştır.[2][3] Kimi yazarlar tarafından ise Filistin kaynaklı intifada terimiyle eşdeğer olduğu ifade edilmektedir.[4][5]
Etimoloji
Serhildan, Kürtçenin Kurmanci lehçesindeki "ser" ve "hildan" kelimelerinin birleşmesiyle meydana gelmiştir. Türkçe karşılığı olarak "isyan etmek" veya "başkaldırmak" dır.[6] Zazaca karşılığı ise Serewedaritiş kelimesidir.
Tarih
1990 yılından bu yana bir düzeni olmamakla birlikte büyük serhildan'lar gerçekleşmiştir. Özellikle PKK mensuplarının ölüm haberleri sonrasında, PKK'nın kuruluş günü olan 27 Kasım gününde ve Nevruz günü olan 21 Mart tarihlerinde birçok ilde eylemler düzenlenmiştir.
24 Mart 2006 tarihinde 14 HPG mensubunun kimyasal silah ile öldürüldüğü iddiası Mart 2006 Diyarbakır olaylarının başlamasına neden olmuş, protesto gösterileri Diyarbakır'dan başlamış, daha sonra Batman, Mardin, Urfa, Siirt, Şırnak, Tunceli ve Van'a yayılmıştır. Olaylarda 13 kişi yaşamını yitirmiş, 360 kişi yaralanmıştır.[7][8]
2009 yılında Abdullah Öcalan'ın İmralı Adası'nda kaldığı hücrenin küçük oluşu ve genel cezaevi koşullarının kötü olması sebep gösterilerek Kasım-Aralık ayları arasında birçok ilde serhildan gösterileri düzenlenmiştir. 11 Aralık 2009 günü Demokratik Toplum Partisi'nin kapatılmasından sonra bu gösteriler daha şiddetli bir hale bürünmüştür. Meydana gelen olaylarda 3 kişi yaşamını yitirmiş, yaklaşık 50 kişi yaralanmış ve 100 civarında kişi gözaltına alınmıştır.[9][10]
Eruh Baskını gibi PKK tarafından özel önem atfedilen günlerin yıl dönümlerinde çeşitli defalar serhildan alarmı verildiği görülmektedir.[11] Böyle dönemlerde yurt genelinde kolluk kuvvetleri teyakkuza geçmektedir.