Yılmaz Gruda
Ahmet Yılmaz Gruda (14 Mart 1930, İstanbul - 25 Temmuz 2023, İstanbul), Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, şair, oyun yazarı, tiyatro yönetmeni, çevirmen ve reklamcı.[1]
Yılmaz Gruda | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Ahmet Yılmaz Gruda 14 Mart 1930 İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 25 Temmuz 2023 (93 yaşında) Güngören, İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Böbrek yetmezliği |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Oyuncu, şair, oyun yazarı, çevirmen |
| Etkin yıllar | 1956-2023 |
| Evlilik | Tolga Tiğin (e. 1957; b. 1963) Ayşen Erman (e. 1965; b. 1976) Türkan Gruda (e. 1985; ö. 2014) |
| Çocuk(lar) | Elgin Gruda (d. 1960) Mediha Elvan Gruda (d. 1968; ö. 2023) |
| Ebeveyn(ler) | Hasan Gruda Emine Mediha Aytaç |
Hayatı
Arnavut olan babası Hasan[2] kan davası yüzünden ülkesinden kaçarak İstanbul'a yerleşti. Babası İstanbul'da sütçülük yaparken annesi Emine Mediha Aytaç'la tanıştı, evlendiler. 1930'da Yılmaz Gruda doğdu. Evlenmelerine karşı olan ailelerin de baskılarıyla anne babası boşandı; babası Ankara'ya taşındı. Yılmaz Gruda babasıyla Ankara'da yaşamaya başladı.[3]
Okumayı çok seven Gruda, kendi kendine kitaplar yazmaya başladı; zamanla şiire yöneldi.[3] Ankara Ticaret Lisesindeki eğitim sürecini yarıda bırakarak devlet memuru olan Gruda'nın yazdığı şiirler, 1950'li yıllarda, çeşitli dergilerde yayımlanmaya başladı. 1956 yılında girdiği Cep Tiyatrosu'nda başlayan oyunculuk yaşamı, Ankara Devlet Tiyatrosu'na ait Küçük Tiyatro'da devam etti. Ankara Meydan Sahnesi ve Nisa Serezli topluluklarında da görev yaptı. Bir süre yeniden memurluk hayatına dönüp muhasebecilik yaptı. Muammer Karaca Tiyatrosu'nu yönetti. Oyuncu Tolga Tiğin[4] ve Ayşen Gruda'nın eski eşi olan sanatçı, aynı zamanda Attilâ İlhan ile beraber mavi hareketini yaratan şairlerdendir. Seyirlik tiyatro oyunları da yazıp çeviriler yapan Gruda'nın eserlerinde geleneksel Türk tiyatrosu ve Çehov etkisi açıkça görülür. Sanatçının yayımlanmış eserleri bulunmaktadır. Kamera önünde de yer alan Yılmaz Gruda, sinema ve dizi filmlerde rol almaktaydı.
Yılmaz Gruda, 25 Ekim 2020'de Harbiye Cemil Topuzlu Açıkhava Tiyatrosu'nda, Anton Çehov'un Evliliğin Halleri'ni Çeviren/Derleyen/Yöneten ve oyuncusu olarak 90 yaşında sahnede yer almıştır.[5]
Bir süredir sağlık sorunu yaşayan oyuncu, 25 Temmuz 2023 tarihinde tedavi gördüğü Özel Güngören Hastanesinde 93 yaşında öldü. Üsküdar Musahipzade Celal Sahnesi'nden uğurlanan Gruda'nın cenazesi, Şakirin Camii'nde ikindi vaktine müteakip kılınan cenaze namazının ardından Karacaahmet Mezarlığı'nda toprağa verildi.[6]
Tiyatro oyunları
- 1961: Gazebo - Alec Coppel - Haldun Dormen Tiyatrosu, Küçük Sahne
- 2015: Frankenstein - Mary Shelley (Uyarlayan: Nick Dear)
- 2018: Biz Bize Benzeriz - Yılmaz Gruda
- 2018: Gülmeye Geldik Dünyaya - Yılmaz Gruda
- 2019: Onlar ki... Kuvayi Milliye Destanı - Nâzım Hikmet
- 2020: Evliliğin Halleri - Anton Çehov
Oynayanlar: Ulvi Uraz, Ayfer Feray, Haldun Dormen, Altan Erbulak, Yılmaz Gruda, Metin Serezli, Turgut Boralı, İzzet Günay[7]
- 1956: Bir Evlenme - Gogol - Cep Tiyatrosu
- 1957: Kara Ağaçlar - Cheil - Küçük Sahne
- 1961: İkinci Baskı - Refik Erduran - Küçük Sahne
- 1958: Daha Çekecek miyim
- 1958: Dokuz Dağın Efesi
- 1958: İstanbul Macerası
- 1959: Düşman Yolları Kesti
- 1959: Ölürüm de Ayrılamam
- 1960: Dolandırıcılar Şahı
- 1960: Gecelerin Ötesi
- 1960: Rüzgâr Zehra / Sünger Avcıları
- 1961: İstanbul'da Aşk Başkadır
- 1961: Kader Yolcusu
- 1961: Suçlu Aşıklar
- 1962: Bir Gecelik Gelin
- 1964: Affetmeyen Kadın
- 1964: Döner Ayna
- 1965: Cennet Fedaileri
- 1966: Ben Bir Kanun Kaçağıyım
- 1966: Kanun Benim
- 1966: Karakolda Ayna Var
- 1966: Yaşamak Haram Oldu
- 1967: Demir Yumruklu Üçler
- 1967: Kızıl Tehlike
- 1967: Yalan Bazen Tatlıdır
- 1970: Ağlayan Melek
- 1970: Bomba Ahmet
- 1970: Herkesin Sevgilisi
- 1970: İç Güveysi
- 1970: Ölünceye Kadar
- 1971: Ayıbettin Şemsettin
- 1971: Bir Kadın Kayboldu
- 1971: Sezercik Yavrum Benim
- 1972: Hazreti Yusuf
- 1972: Suya Düşen Hayal
- 1972: Tophaneli Murat[10]
- 1972: Zulüm
- 1973: Arap Abdo / İstanbul Kabadayıları
- 1973: Asiye Nasıl Kurtulur?[11]
- 1973: Bebek Yüzlü
- 1973: Bitirimler Sosyetede
- 1973: Gazi Kadın
- 1973: Gülerken Ağlayanlar
- 1973: Sevda Yolu
- 1973: Yeryüzünde Bir Melek
- 1973: Cano
- 1974: Fedai
- 1974: Kartal Yuvası
- 1975: Diyet
- 1975: Köçek
- 1975: Vur Tatlım
- 1976: Arabacının Aşkı
- 1976: Aşk Dediğin Laf Değildir
- 1976: Babanın Suçu
- 1976: Gel Barışalım
- 1976: Güngörmüşler
- 1976: Kana Kan
- 1976: Kuklalar
- 1976: Şoför
- 1976: Su Perisi Elması
- 1976: Tek Başına
- 1977: Meryem ve Oğulları
- 1990: Kuruntu Ailesi
- 1992: Yağmur Beklerken
- 1994: Aylaklar[12] - Altuğ Savaşal
- 1994: Bay Kamber
- 1996: Gözlerinde Son Gece
- 2004-2007: Yabancı Damat
- 2007-2009: Kavak Yelleri
- 2008: Şeytanın Pabucu
- 2009: Aile Saadeti
- 2009: Aşk Geliyorum Demez
- 2009: Bez Bebek
- 2010: Çakıl Taşları
- 2011: Aşk Tesadüfleri Sever
- 2011: Bitmeyen Şarkı
- 2011: Celal Tan ve Ailesinin Aşırı Acıklı Hikayesi
- 2012: Böyle Bitmesin
- 2012-2013: İşler Güçler
- 2012: Suskunlar
- 2013: Aşk Ağlatır
- 2013: Fatih
- 2013: Galip Derviş
- 2013-2014: Vicdan
- 2014: Gülcemal
- 2014: Kod Adı: K.O Z.
- 2014: Olur Olur! Bal Gibi Olur
- 2014: Sürgün İnek
- 2014: Ulan İstanbul
- 2015: Adana İşi
- 2015: Gönül İşleri
- 2015: Mutlu Ol Yeter
- 2016: Biz Bir Dolaşalım
- 2016: Roza of Smyrna / İsmail ve Roza
- 2017: Görevimiz Tatil
- 2017: Ver Kaç
- 2017: Yıldızlar Şahidim
- 2018: Ailecek Şaşkınız
- 2018: Batlır
- 2018: Göktaşı
- 2018: Şahsiyet
- 2018: Sorma Neden
- 2019: Bir Aile Hikayesi
- 2019: Hercai
- 2020-2021: Babam Çok Değişti
- 2020: Menajerimi Ara
- 2021: Çukur
- 2022: Rüzgargülü
- 2022: Yanlış Anlama 2
- 2022: Mahalleden Arkadaşlar
- 2023: Kuzenler Firarda 2
- 2023: Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî
- 2023: Kaküllü Kız
- 2023: Prens
- 2023: Türk Dedektif
- 2024: Üç Günlük Dünya
Yazdığı Kitapları
- Sımayıl ile Razıya (Taş Baskı) / Bir Sevda Romanı, Kırmızı Kedi Yayınevi, Roman, Ekim 2020
- Bir Devlet Memurunun Ölümü, Anton Çehov, Çeviren: Yılmaz Gruda, İnkılap Yayınevi, Roman, Ağustos 2018
- Gelir Ergeç / Karşı Roman, Berfin Yayınları, Roman, Şubat 2017
- Yeşilçam Cehennemi, Bilgi Yayınevi, Roman, Mayıs 2016
- Kendi ile Kendisi, Hayal Yayınları, Şiir, Mart 2013
- Sultan Abdülaziz Vak'ası, Bilgi Yayınevi, Roman, Kasım 2012
- Kavuklu Hamdi, Ortaoyunu, Mitos Boyut Yayınları, Piyes, Ocak 2011
- Köylü Devrimci Börklüce Mustafa, Berfin Yayınları, Efsane, Mart 2008
- Çağdaş Edep-Erkan Görgü Kitabı, Kaynak Yayınları, Deneme, Aralık 2007
- Bir Başka O - Oratoryo, Kaynak Yayınları, Şiir, Şubat 2007, ISBN 978-975-343-486-7
- Manzum Nasreddin Hoca Fıkraları, Kaynak Yayınları, Mizah-Fıkra, Haziran 2006, ISBN 978-975-343-457-7
- Marathon "Bir Uzun Koşu", Şiir, Bilgi Yayınevi, Haziran 2002, ISBN 978-975-494-994-0
- Çerçi Zeus - Bir Çağdaş Mitoloji Denemesi, Öteki Yayınevi, 1997, ISBN 975-8012-58400-1
- Çarmıhtaki Yeni Mehmet, Öteki Yayınevi, Şiir, 1997, ISBN 975-8012-56-8
- Camdaki Düşman, Öteki Yayınevi, Şiir, 1996
- Tek Perdelik Dokuz Oyun, Anton Çehov, Çeviren: Yılmaz Gruda, Bilgi Yayınevi, Piyes, 1994, ISBN 975-494-437-7
- Kül Altındaki Kor, Anton Çehov, Çeviren: Yılmaz Gruda, Kabalcı Yayınevi, Piyes, 1993
- Şu Bizim Tiyatromuz, Koza Yayınları, İnceleme, 1976
- Biraz Reklam Alır mısınız, Kelebek Yayınları, Kasım 1986
Ödüller
- 1999: Behçet Aysan - Şiir Ödülü - Çerçi Zeus
- 2003: Yunus Nadi Ödülleri - Yunus Nadi Ödüllü - Marathon (Bir Uzun Koşu)
- 2016: 53. Uluslararası Antalya Film Festivali - Yaşam Boyu Onur Ödülü
- 2018: 23. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri - Onur Ödülü
- 2021: Harput Kısa Film Festivali - Yaşam Boyu Onur Ödülü
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Yılmaz Gruda 20 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., SinemaTürk
- Yılmaz Gruda 28 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tiyatrolar
- Yılmaz Gruda, ekşi sözlük
- Yılmaz Gruda 23 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Biyografi
- Yılmaz Gruda 10 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Biyografya